Oldukça zehirli de olan ve genellikle gübre yapımında kullanılan Amonyak ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Amonyak , keskin k...
Oldukça zehirli de olan ve genellikle gübre yapımında kullanılan Amonyak ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
Amonyak, keskin kokulu, renksiz bir gazdır. 10° de 6 – 7 atmosferlık basınç altında sıvı haline gelir. 0° deki özgül ağırlığı 0,64 tür, çelik kaplar içinde devamlı basınç altında saklanır. Sıvı amonyak —33,5° de kaynar, bu sırada çok fazla ısı sarf ettiği için buz fabrikaları ve soğutma makinelerinde kullanılır. Daha da soğutulursa —74° de kitle halinde donar. Amonyak suda kolay erir: 0° de 1 atmosferlik basınç altında 1 hacim suda 1300 hacim gaz amonyak erir.
Günlük işlerde kullanılan amonyak % 10 oranında sulu bir eriyiktir. Bu eriyikler baz etkisi gösterirler. Bundan dolayı asitlerle amonyum tuzlarını verirler. Amonyak oksijenle yakılırsa su ve serbest azot meydana gelir.
Amonyak havagazı ve kok fabrikalarında ikinci derecede bir ürün olarak elde edilir. Taşkömürünün kuru kuruya damıtılmasında içindeki % 1 – 1,5 oranındaki azot amonyak halinde çıkar. Ayrıca bir kısmı da katranla beraber yoğunlaşan «gaz suyu» nu meydana getirir. Bu gaz suyunun ısıtılması ile’de amonyak elde edilmiş olur.
Bugün endüstride amonyak hava azotundan sentetik olarak elde edilmektedir. Bu usule, Alman kimyacısı Fritz Haber tarafından bulunduğu ve gene bir Alman kimyacısı olan Carl Bosch tarafından da pratik bir hale getirildiği için, Haber-Bosch usulü denir.
Amonyak, büyük ölçüde, suni gübre olarak kullanılır. Ayrıca amonyum tuzları basmacılıkta, soda yapımında, soğutma işlerinde kullanılmaktadır.
İnsan ve hayvanların vücudunda, proteinlerin parçalanması sebebiyle, devamlı olarak amonyak meydana gelir, bu da idrar yolu ile boşaltılır. Gene hayvansal ve bitkisel proteinlerin çürümesinden de amonyak meydana gelir. Amonyak sümüksel zarları tahriş eder. Onun için, amonyak kokusu insanın burnunu yakar.
Dikkat! Zehirdir!
Amonyak zehirli bir maddedir. Amonyak içerek zehirlenenlere sulandırılmış sirke, şarap, limon suyu gibi hafif asitli şeyler içirmelidir.
Amonyağın gözü yakması da tehlikelidir, hatta gözü kör bile edebilir. İçlerinde amonyak bulunan çelik kapların patlaması, soğutma makinelerinin gevşemeleri neticesi amonyak sızması solunum organları için tehlikelidir.
YORUMLAR