Etinden, yumurtasından hatta tüylerinden dahi yararlandığımız tavuklar ve tavuk yetiştiriciliği ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığ...
Etinden, yumurtasından hatta tüylerinden dahi yararlandığımız tavuklar ve tavuk yetiştiriciliği ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
TAVUK, eti, yumurtası için beslenip üretilen bir kümes hayvanıdır. Erkeğine «horoz», dişisine «tavuk», yeni doğan yavrulara «civciv», civcivden büyük, 1 yaşından küçük olanlara da «piliç» denir.
Tavuk, beslenmesi kolay olduğundan, köylerde, bahçeli evlerde hemen daima yetiştirilen kümes hayvanlarının en başında gelir. Tavuklar hem eti, bir de, tavukların civciv çıkaracakları yumurtaların aşılanması için beslenir.
Bir tavuk, ortalama, 2-2,5 kilo horoz, ise 3-3,5 kilo gelir. Besili tavuklar, horozlar arasında 4-5 kilo gelenleri vardır.
Tavuğun Yapısı
Tavuk, hayvanlar âleminde, omurgalıların kuşlar sınıfından, tavukgiller takımındandır. Yapısı hemen hemen bütün kuşlar gibidir.
Baş. — Tavuğun başı küçük, yuvarlaktır. Önde dudakla dişlerin yerini tutan «gaga» vardır. Boyun ne kısa, ne uzundur. Başının üstünde kıkırdak dokulu, etten kırmızı bir «ibik» bulunur. Horozlarda, bazı tavuklarda bu ibik büyük olur. Gaganın altında gene kıkırdaklı etten iki parçalı «sakal» vardır. Başın iki yanında yuvarlak gözleri perdeli üç göz kapağı örter. Bu üçüncü göz kapağı, yana doğru kapanarak gözü fazla ışıktan korur. Tavuklar geceleri iyi görmezler.
Tavuğun kulakları, gözlerinin yanındadır, dış kulak delikleri biçimindedir, kepçeleri yoktur.
Gövde. — Yanlardan basılmış, yumurta biçimidir. Sonunda bir kuyruk bulunur. Gövdeye kanadlar, bacaklar bağlıdır. Tavuğun boynu dinlenme sırasında kısıktır. Baş boyun üzerinde tamamen arkaya dönebilir. Dişilerde ufak, erkeklerde (horozlarda) büyük bir kuyruk vardır. Horozda kuyruk telekleri yarım ay, ya da tırpan biçimindedir, renkleri göz alıcıdır
Tavuğun iki küçük kanadı vardır Kısa uçuşlara elverişli olan bu kanadları tavuk, ancak korktuğu, kovalandığı zaman kullanır.
Tavuğun ayaklarında, üçü önde, birisi arkada, dört parmak vardır. Arka parmak ön-dekilerden daha yüksektedir. Parmaklar top-râğa iyice değer. Tavuk bir yere tüneyince, bacaklarındaki kaslar kasılarak, parmaklan içeriye doğru kıvırır, böylece tavuklar tüneklerinden uykuda bile düşmezler. Bacakların, tüysüz kısımları pul pul tırnaksı bir örtü ile kaplıdır. Horozda «mahmuz» denen bir çıkıntı vardır.
Tüyler, Telekler. — Tavuğun vücudunu saran derinin üstü tüylerle, teleklerle kaplıdır. Kuyruklar, kanadlar da tüylerle teleklerden yapılmıştır.
Telek, kalem şeklinde, tırnaksı bîr maddedendir. Bunun deriye giren kısmının içi boş, dışta kalanı ise doludur. Tüyler bu teleğe yapışıktır. Telek bir damarla vücuda bağlıdır, o yoldan beslenir. Tüyler, tavuğun elbisesidir. Onu hava değişiminden korurlar.
Tavukların Yaşayışı
Tavuğun midesi, bütün kuşlarınki gibi, üç bölümlüdür: 1) Kursak; 2) Önmide; 3) Katı. Yem, kursakla önmidede yumuşar, kahda sindirilir. Tavuk da, bütün kuşlar gibi sıcakkanlıdırlar. Vücut ısıları 40° kadardır.
Kursak, yutulan tanelerin deposudur Buradaki sıvı ile taneler şişer, yumuşar. Et yiyici kuşlarda kursak yoktur. Kursak bir boru ile «önmide» denilen organa bağlıdır. Bunun bir girişi, bir de çıkışı vardır. Arka mide (katı) buna bağlıdır. Çeperleri çok kalın olan katıda tavuğun yuttuğu kumlar, taş parçalan bulunur.
Tavuk, ön parmakları ile yumuşak toprakları eşeliyerek, bulduğu böcek, kurtçuk, tırtıl, kök, filiz, tane gibi şeyleri yer. Genel olarak, obur bir hayvandır. «Tavuk gibi gagası yerden kalkmaz» deyimi buradan çıkmıştır
Tavuk yuva yapmaz. Ya dallar üstünde tüner, ya da yumuşak toprağa gövdesinin bir kısmını alacak kadar az derin bir çukur açarak yatar Bu çukuru yumurtlamak, yumurtalarını saklamak, yavru yapmak üzere «kuluçka» yatmak gibi işlerde de kullanır.
Tavuk suyu emerek içemez. Suyu alt gagasına doldurur, başını yukarı kaldırarak yudum yudum yutar. Tavuklara yem olarak arpa, mısır gibi taneler verilir Ayrıca bütün sofra artıkları, et, kemik kırıntıları, sebzeler, kökler de verilir. Tavuk, gagası ile büyük yaprakları parçalar.
Tavukların Üremesi
Tavuk da, bütün kuşlar gibi, yumurta ile çoğalır. Karındaki yumurtalıkta olan «yumurta sarısı» yumurtalık kanalına düşer. Bu kanalın üstünde salgılanan «yumurta akı»na bu-lanarak aşağı iner, bu arada üstü kireçlenir. Yumuşak olan kabuk hava ile karşılaşınca sertleşir. Tavuk, bu duruma gelen yumurtayı dışarı «yumurtlamak» suretiyle çıkarır.
İyi bir tavuk yılda 250-300 yumurta verir. Tavuklar tüy değiştirirken aralık, ocak aylarında, yumurtlamazlar. Kuluçka süresi 21 gündür.
Genel olarak, tavuklar şubat sonunda kuluçkaya yatarlar. Kuluçka yattığı zaman, tavuğun karın tarafındaki ince damarları çoğalır, kan dolaşımı fazla olur. Böylcce, tavuğun üzerine yattığı yumurtalar süresiz olarak 39-40° ısı altında kalırlar. Tavukların üretilmesinde kuluçka makinaları da kullanılır (Bk. Kuluçka).
Tavuklar yavrularını en iyi kollıyan, koruyan hayvanlardandır. Civcivlerini kanadları-nın altında saklarlar, tutmak istiyenlerin de üzerine atılarak gagalarlar.
Civcivler hemen hemen, yumurtadan çıktıkları andan başlıyarak her şeyi yerler. İlk günlerde pişmiş yumurta, haşlanmış sebze verilirse çabuk gelişirler.
YORUMLAR