Yapı Bakımından Sıfatlar Nedir

Sıfatlar da adlar şeklinde yapı bakımından kolay, türemiş , birleşik, pekiştirilmiş sıfatlar ve kelime grubu hâlindeki sıfatlar olmak sureti...

Sıfatlar da adlar şeklinde yapı bakımından kolay, türemiş , birleşik, pekiştirilmiş sıfatlar ve kelime grubu hâlindeki sıfatlar olmak suretiyle beşe ayrılır:

1. Kolay Sıfatlar

Herhangi bir yapım eki almamış ve başka bir kelimeyle birleşmemiş sıfatlardır.
Kara gün, kırmızı gül, bolca yiyecek, iri taş, iyi insan, son seyahat, arkadaş ülke, düz çizgi.

2. Türemiş Sıfatlar

İsim ya da eylem köklerine ve gövdelerine getirilen isim yapım ekleriyle oluşturulmuş sıfatlardır.
Kiralık ev, senelik izin, tuzlu su, Aydınlı Hasan, işi olmayan adamlar, ölü balık, sütçü hanım, yarınki

maç, genişçe bir oda, büyücek bir ev, ekşimsi / ekşimtırak erik, kısacık kol, incecik ip...
Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir sıhhat ocağı
yanaklarımı pembeleştiren / makaslar
uçuşan / pamukçuklar
Kavak ağaçlarını silkeleyen / rüzgâr
Devasa / bir masası ve koltuğu
çalışkan talebe, susuz yaz, yuvarlak masa...

3. Birleşik Sıfatlar

Yapısında aniden fazla kelime barındıran sıfatlardır.
Külyutmaz öğretmen, mirasyedi gençler, boşboğaz insanoğlu, boğazına düşkün adam, bazı problemler, cana yakın çocuk...

Birleşik sıfatlar ikiye ayrılır:
a. Kaynaşmış birleşik sıfatlar
Anlamca kaynaşmış sıfatlardır. Aniden fazla kelimenin lügat anlamlarından az ya da çok uzaklaşarak, aralarına ek ya da kelime girmeyecek şekilde birleşerek

oluşturdukları sıfatlardır.

Canciğer arkadaş, yurtsever sanatçı, pisboğaz çocuk, mirasyedi gençler, kahverengi elbise, eşsesli kelimeler, birden fazla adam, herhangi bir öğretmen, belli bir miktar vakit,

bazı elbiseler...

b. Kurallı birleşik sıfatlar
Türlü yollarla oluşurlar:
­Ödat tamlaması + "-lİ" yapım eki
büyük yapraklı ağaçlar, arkadaş bakışlı insanoğlu, kısa boylu asker, büyük kapılı yapı, kırık camlı ev...

­Ödat tamlaması + "lIk" eki
yarım günlük mesai, üç kuruşluk iş...

­İsim + iyelik eki + ödat
salonu büyük (bir) ev, çenesi az adam, saçı uzun bebek, rengi nefes kumaş...

­Takısız isim tamlaması + "-lİ" yapım eki
taş duvarlı ev, aslan yürekli çocuk, demir kapılı bahçe...

­İsim + "-DEn" ayrılma hâl eki + isim-fiil:
kulaktan dolma bilgiler...

­İkileme + isim
evsiz barksız insanlarımız, tatsız tuzsuz işlerimiz, irili ufaklı eşyalar...

­İsim + ek + fiilimsi + isim
işini bilir işgören

­Deyim + isim
cana yakın dostlar, çenesi az insan...

4. Pekiştirilmiş Sıfatlar

Sapasağlam, yapayalnız, çırılçıplak, çepeçevre...

Sarı sayfalar→sapsarı sayfalar
Kırmızı→kıpkırmızı elbise
Mor→mosmor bir yüz
Yeşil→yemyeşil doğa
Temiz→tertemiz cemiyet
Uzun→upuzun otomobil

5. Kelime Grubu Hâlindeki Sıfatlar

.................