YIPRANMA a. 1. Yıpranmak eylemi. 2. Bir meslek ya da görevden dolayı ruhsal ya da bedensel yönden uğranılan kayıplar: Yıpranma tazmi...
YIPRANMA a.
1. Yıpranmak eylemi.
2. Bir meslek ya da görevden dolayı ruhsal ya da bedensel yönden uğranılan kayıplar: Yıpranma tazminatı.
3. Doku bozukluğu; lezyon.
*Psik. Düşünsel, zihinsel ve ruhsal yıpranma, bazı düşünsel işlevlerin yaşa ve / ya da çeşitli patolojik süreçlere bağlı zayıflaması. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Düşünsel yıpranmada, bilişsel işlevlerin, bunamadaki kadar açık olmamakla birlikte tıpkı onun gibi dönüşü olmayan bir zedelenmesi görülür. Yıpranmaya uğrayan özne bazı alanlarda (özellikle sözsel anlatım ve mesleki otomatizm), eski gerçekleştirme düzeyine hemen hemen özdeş bir gerçekleştirme düzeyini korur, ancak yeni kazanımlar edinme olanağı sağlayan görevler, yıprandırıcı süreçten çok zarar görür.
Testler yardımıyla ruhbilimciler, düşünsel üretkenliğin yaş arttıkça bütün bireylerde azaldığını ortaya koymuşlardır. Yaşlanmaya bağlı bu fizyolojik yıpranma, öznenin bazı sözsel testlerdeki (sözcük dağarcığı ya da bilgi testleri) notundan çok, öteki testlerdeki (zihinsel hesap ve çeşitli öğrenme testleri) notunu etkiler. Öznenin bu iki tip sınamada elde ettiği sonuçların karşılaştırılmasıyla bir yıpranma göstergesi hesaplanır. Hesaplanan gösterge, öznenin yaşı göz önünde bulundurularak beklenen göstergeden daha yüksek olduğu zaman, fizyolojik yıpranmaya, organik ya da ruhsal bir hastalık sürecine bağlı patalojik bir yıpranmanın eklendiği varsayımı yapılır. Genç bir öznenin (örneğin bir şizofrenin, ağır bir nevrozlunun ya da beyninde organik bir zedelenme olan birinin) patolojik yıpranması ve normal olmakla birlikte yaşlı bir öznenin fizyolojik yıpranması arasında önemli nitelik farklılıkları olmasına rağmen, yıpranma göstergelerini hesaplamak olanağını veren testler, fizyolojik yıpranmayla patolojik yıpranmanın psikometri karşısında aynı sonuçları verdikleri varsayımına dayanır. Yıpranmaya duyarlı alttestlerle sağlanan sonuçlar ve yıpranmaya daha az duyarlı alttestlerle sağlanan sonuçlar arasında bir karşılaştırma olanağı veren Wechsler ölçekleri ile Binois ve Pichot sözcük dağarcığı testinden (yıpranmaya az duyarlı) elde edilen sonuçlar ve D 48'den (yıpranmaya duyarlı) elde edilen sonuçlar arasındaki karşılaştırma, Fransa'da en çok kullanılan yıpranma göstergesini ölçme yöntemlerini oluşturur.
1. Yıpranmak eylemi.
2. Bir meslek ya da görevden dolayı ruhsal ya da bedensel yönden uğranılan kayıplar: Yıpranma tazminatı.
3. Doku bozukluğu; lezyon.
*Psik. Düşünsel, zihinsel ve ruhsal yıpranma, bazı düşünsel işlevlerin yaşa ve / ya da çeşitli patolojik süreçlere bağlı zayıflaması. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Düşünsel yıpranmada, bilişsel işlevlerin, bunamadaki kadar açık olmamakla birlikte tıpkı onun gibi dönüşü olmayan bir zedelenmesi görülür. Yıpranmaya uğrayan özne bazı alanlarda (özellikle sözsel anlatım ve mesleki otomatizm), eski gerçekleştirme düzeyine hemen hemen özdeş bir gerçekleştirme düzeyini korur, ancak yeni kazanımlar edinme olanağı sağlayan görevler, yıprandırıcı süreçten çok zarar görür.
Testler yardımıyla ruhbilimciler, düşünsel üretkenliğin yaş arttıkça bütün bireylerde azaldığını ortaya koymuşlardır. Yaşlanmaya bağlı bu fizyolojik yıpranma, öznenin bazı sözsel testlerdeki (sözcük dağarcığı ya da bilgi testleri) notundan çok, öteki testlerdeki (zihinsel hesap ve çeşitli öğrenme testleri) notunu etkiler. Öznenin bu iki tip sınamada elde ettiği sonuçların karşılaştırılmasıyla bir yıpranma göstergesi hesaplanır. Hesaplanan gösterge, öznenin yaşı göz önünde bulundurularak beklenen göstergeden daha yüksek olduğu zaman, fizyolojik yıpranmaya, organik ya da ruhsal bir hastalık sürecine bağlı patalojik bir yıpranmanın eklendiği varsayımı yapılır. Genç bir öznenin (örneğin bir şizofrenin, ağır bir nevrozlunun ya da beyninde organik bir zedelenme olan birinin) patolojik yıpranması ve normal olmakla birlikte yaşlı bir öznenin fizyolojik yıpranması arasında önemli nitelik farklılıkları olmasına rağmen, yıpranma göstergelerini hesaplamak olanağını veren testler, fizyolojik yıpranmayla patolojik yıpranmanın psikometri karşısında aynı sonuçları verdikleri varsayımına dayanır. Yıpranmaya duyarlı alttestlerle sağlanan sonuçlar ve yıpranmaya daha az duyarlı alttestlerle sağlanan sonuçlar arasında bir karşılaştırma olanağı veren Wechsler ölçekleri ile Binois ve Pichot sözcük dağarcığı testinden (yıpranmaya az duyarlı) elde edilen sonuçlar ve D 48'den (yıpranmaya duyarlı) elde edilen sonuçlar arasındaki karşılaştırma, Fransa'da en çok kullanılan yıpranma göstergesini ölçme yöntemlerini oluşturur.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR