Büyük L. ABM a. (ing. AntiBallıstic Missileirı kısaltması). Nükleer ya da adi patlayıcı taşıyan savunma füzesi; düşman balistik füze...
Büyük L.
ABM a. (ing. AntiBallıstic Missileirı kısaltması). Nükleer ya da adi patlayıcı taşıyan savunma füzesi; düşman balistik füzesini yok etmeye ya da etkisiz kılmaya yarar.
|ABM ağı, savunma füzelerinin konumlandırma alanlarını birleştiren sistem. *ANSİKL. ABD ve SSCB'de1950'li yılların ortalarına doğru stratejik balistik füzelerin ortaya çıkması, kent ve sanayi merkezlerinin yanı sıra bu füze depolan için de büyük ölçüde tehlike yaratıyordu. Amerikalılar ve Sovyetler bir ABM savunma sisteminin kurulmasını aynı zamanda tasarladılar. Sorunun bu biçimde ele alınması, saldırı füzesinin başlığını havada yok edebilecek ya da bazı alt bölümlerini işlevsiz kılacak bir önleme füzesinin tasarlanmasını ve gerçekleştirilmesini gündeme getirdi. Böyle bir görevi başarmak için, önce saldırı füzesinin başlığını saptamak, kimliğini belirlemek, sonra da önleme füzesini ateşleyerek öngörülen önleme noktasına kadar güdümle ulaştırmak gerekiyordu.
ABD'de ilk ABM füzesi çalışmaları, termonükleer patlayıcıyla donatılmış "Nike Zeus" füzesavar programı çerçevesinde 1956'da başladı. 1969'da Kwafalein (Marshall adaları) atış alanından fırlatılan bir "Nike Zeus†füzesi, ABD'nin batı kıyılarından ateşlenen kıtalararası balistik bir füzenin başlık katını yakalamayı başardı. Ne var ki, aynı dönemde saldırı füzelerinin, hedef alanına sızmayı kolaylaştıracak yardımcı gereçlerle donatılmaya başlanmasısavunma çabalarını karmaşıklaştırıyor ve özellikle saldırı başlığıyla aldatıcıyı ayırt etme zorunluluğu doğuyor du. Öte yandan önlemenin etkili olması için hem yüksek, hem alçak uçuşlarda gerçekleşmesi zorunluydu. Nitekim at- mosfer^dışı önleme için 500 km erimli "Spartan" ve atmosfer içi önleme için 40 km erimli "Sprint*†ABM füzeleri bu amaçla yapıldı. "Sprint" özellikle, atmosfere giriş sırasında aldatıcıların frenlenmesi nedeniyle gerçek başlığı kesin olarak ayırt etme olanağı bulunur bulunmaz harekete geçecekti.
1967'de ABD savunma bakanı Robert McNamara, on beş büyük amerikan kentini sovyet füzelerine karşı korumak için “Sentinel" füzesavar ağının kurulmasına karar verdi. Ne var kı karar amerikan kamuoyunda tepkiyle karşılandı. Bunun üzerine, başkan Nixon 1969'da, bu ağın yapımından vazgeçildiğini, yerine kıtalararası "Minuteman†füzelerinin on iki depo alanını korumak için "Safeguard" ağının kurulacağını açıkladı. Her depo ala nında, PAR (Perimeter Acquisition Radar) yakalama radarlarına bağlı "Spartan" füzelerinin yanı sıra MSR (Mis- sile Site Radar) izleme ve güdüm radarlarına bağlı "Sprint†füzeleri bulunacaktı. 26 Mayıs 1972'de ABD ve SSCB, SALT I antlaşmaları çerçevesinde füzesavar savunma sistemlerini iki konumlandırma alanıyla sınırlandırmayı kabul etti; bunlardan biri başkenti, öbürü bir stratejik füze depo üssünü koruyacaktı. 3 temmuz 1974'te imzalanan yeni antlaşma, 100 füzesavarı aşmama koşuluyla bir tek
konumlandırma alanı açılmasına izin veriyordu. ABD'nin ilk ABM füze konumlandırma alanı, 1 ekim 1975'te Kuzey Dako- ta'da Grand Forks'ta hizmete girdi; ama hemen ardından Kongre, bakım giderlerinin aşırılığı nedeniyle üssün kapatılmasına karar verdi. Bütçeden lanan bu kapama nedenine, ABM savunma sisteminin gerçekten etkili olup olmadığı kuşkusu da eklendi; çünkü saldırı başlıkları gittikçe artmış, çok başlıklı füze kavramı (MRV ve MIRV) ortaya çıkmış, savunma sistemine karşı önlemler alınmıştı (aldatıcılar, radar algısını azaltma, vb ). 1975 yılı sonundan bu yana ABD'de hiçbir ABM savunma sistemi çalışmamaktadır. SSCB'de ise Moskova çevresinde dört üsse dağılmış "Galoşâ€ tipi 64 füze- savardan oluşan bir ağ hizmette tutulmaktadır.
YORUMLAR