Ağaç yaşı nasıl hesaplanır?

Ağaç yaşı iyi mi hesaplanır? Yeryüzünde yüzyıllardır bulunan ağaçların geçirdikleri evreleri oluşturmak mümkün müdür? Ağaçların yaşı ve y...

Ağaç yaşı iyi mi hesaplanır? Yeryüzünde yüzyıllardır bulunan ağaçların geçirdikleri evreleri oluşturmak mümkün müdür?

Ağaçların yaşı ve yaşamları süresince ne benzer biçimde badirelerden geçmiş olduğu, otopsi yöntemiyle belirlenebilmektedir. Ağaçların yaşamı gövdelerinde yer edinen halkalara kaydedilir. Bu halkalar okunarak, ağaçlar hakkında bilgiler elde edilebilir. Bu vakayla uğraşan ilim dalına, Dendroknoloji ismi verilir.

Ağaçların kök, beden ve dallarında türlü halkalar meydana gelmektedir. Bu halkalar ağacın var olduğundan itibaren ağaçta yer alır ve daire şeklindedir. Ağaçta yer edinen bu halkalar yardımıyla ağacın yangına, çığa, şiddetli rüzgara ya da böcek istilasına uğrayıp uğramadığı anlaşılabilmektedir. Bu halkalar yalnızca gerçekleşen vakaları göstermez, hangi tarihte gerçekleştiğini de gösterir.

Daire biçimindeki halkalar, ağacın devamlı kaydını tutan bir hafıza benzer biçimde fikir edilebilir. Ağaçların enine kesitinde yer edinen halkalar yardımıyla, ağaçların gelişme miktarları, yaş, odun tipi, budanıp budanmadığı, yara alıp almadığı, çatlaklar, hayvanların vermiş olduğu zararlar, zararların kapatılma şekilleri, reçine kanalları benzer biçimde bilgiler çok kati bir şekilde elde edilebilmektedir.

Ağaçlarda oluşan halkalar, bağlı bulundukları mevsim şartlarıyla direkt alakalıdır. Mevsimsel farklılıkların yer almış olduğu bölgelerde, gelişme devamlı değildir. Bu bölgelerdeki gelişme eylemi, ilkbaharda süratli bir biçimde olurken, yaz mevsiminde bu hız azalır. Böylelikle gelişme hızı farkı meydana gelir. Süratli büyümede odun halkaları açık renkli oluşurken, yaz mevsiminde bu halkalar koyu renkli oluşmaktadır. Doğrusu ağaçta bir açık, bir koyu renkli halka bulunmasının sebebi budur. Bu halkalara senelik halkalar ismi verilir ve 1 yıllık büyümeyi ifade ederler. Senelik halkaların sayısı ise, ağacın yaşını verir.

Yaşayan diri haldeki ağacın yaşı da, bundan sonra belirlenebilmektedir. Bu belirleme işlemi, Artım Burgusu ismi verilen bir alet vesilesiyle gerçekleşir. Bu alet daha çok, orman mühendislerinin işine yaramaktadır. Artım Burgusu ismi verilen alet, ağacın 1.30 metre yüksekliğinden gövdeye sokulur. Bu işlemin peşinden, bir yaş halkası çubuğu alet yardımıyla dışarı çıkarılır. Bu çubuk, ağacın senelik halkalarının çok kolay ve rahat bir biçimde sayılmasına olanak sağlamaktadır. İşlemin özetlemek gerekirse gerçekleşmesi bu şekildedir, fakat işin daha bir sürü teknik yanı mevcuttur. Dünya üstünde yaşı sayılan en yaşlı ağaç, Kaliforniya bölgesinde yetişmiş olan bir çam ağacıdır. Bu ağaç, tam 4900 yaşındadır. Fakat bu ağaç, şu anda yaşamamaktadır.

Senelik halkalar yardımıyla neler belirlenebilir?

Senelik halkalar en fazla ağacın yaşını oluşturmak amacıyla kullanılır. Bu halkalardan başka bir sürü bilgi de elde edilebilir. Bu tür şeyler;

* Geçmişte yaşanmış iklim değişimleri,

* Arkeolojik kalıntıları tarihleme,

* Mühim orman yangınlarının zamanı.

Söz konusu bilgilerin elde edilebilmesi, tabiat olaylarının ağaçlara bir biçimde tesir etmesi yöntemiyle olmaktadır. Tabiat olaylarının ağaçlara tesirleri, senelik halkaların biçim değiştirmesine neden olur. Her vaka, bu halkalara değişik şekillerde tesir eder ve bu etkisinde bırakır bu bilgilerin elde edilmesini sağlar. Ağaçlar, yıllara gore değişim gösteren ısı ve yağış değerlerinden oldukça etkilenmektedir. Bu değişimler, senelik halkalardaki aralıkları değiştirir.

Çığ olayların tarihlendirilmesi: Çığ benzer biçimde tabiat vakalarında yuvarlanan kayalar, ağaçlara çarparak yara meydana getirir. Çığ sebebiyle oluşan yaralar, daha sonradan senelik halkalarda izler bırakır. Ağaçta meydana gelen yara kapatılmaya çalışılır ve odun üretilir. Sonrasında yaradan alınan kama şeklindeki bir kesitten alınan halkalar sayılarak, çığın meydana geldiği tarih belirlenir.

Volkanik olayların tarihlendirilmesi: Volkanik patlamalar sonucunda akan lavlar ağaçların kömürleşmesine niçin olmaktadır. Bu vakada, ağaç gövdelerindeki senelik halkalarda dar kesitler meydana gelir. Bu dar halkalar, volkan patlamalarının kanıtı olarak değerlendirilir.

Depremlerin tarihlendirilmesi: Ağaç halkalarından deprem ve tarihlerinin belirlenmesi oldukça güç ve zor olsa gerek. Bu konuyu uygulamak için, deprem bölgesinde yer edinen ağaçların incelenmesi gerekir. Depremler, senelik halkalarında çok birdenbire daralmalar meydana getirmektedir. Bu daralmanın sebebi ise deprem esnasında oluşan hidrolojik olaylardır.

Arkeolojik tarihlendirme: Bu işlem, bir takım arkeolojik yapıların tarihlendirilmesinde kullanılan bir işlemdir. Anadolu’da antik ve zamanı kentlerde oldukça kullanılmaktadır. Söz konusu belirlemeler çoğu zaman kesilmiş ağaçlar vesilesiyle olmaktadır. Fakat, ağaçlar kesilmeden de ağaç halkalarından bilgiler elde edilebilmektedir.