Anadolu adı nereden gelmektedir? Hakkaten Türkçe bir kelime midir yoksa başka bir dilden mi devşirme bir isimdir. Romalılar Anadolu’ya ilk ...
Anadolu adı nereden gelmektedir? Hakkaten Türkçe bir kelime midir yoksa başka bir dilden mi devşirme bir isimdir.
Romalılar Anadolu’ya ilk geldiklerinde Bergama kralı kendilerine bir kısım topraklarını bağışlamıştı. Bu topraklar bir tek Ege kıyılarındaydı. İlk kez Minik Asya deyimi bu topraklar için kullanıldı.
Romalılar doğuya doğru yayıldıkça, Minik Asya deyiminin anlattığı alan da genişledi. Roma İmparatorluğunun Asya kıtasında ki toprakları, VII. Parphyrogenetos zamanında (913-959) «thema» ismi verilen on dört yönetim bölgesine ayrıldı ve her «thema» ya ayrı ayrı isim verildi. Bu bölgenin en batısında olanı da Bizans’a nazaran doğuda kalmış olduğu için «Thema Anatolica» (Şark bölgesi) diye anılmaya başlandı.
Thema Anatolica’nın sınırları Eskişehir’den başlayıp, Torosların batısına, Konya’ya kadar uzanıyordu. Gerçekte, bir coğrafya bölgesi deyimi olmayıp bir yönetim bölgesi ismi olan Thema Anatolica zaman içinde, Garp kaynaklarına «Anatolia» diye geçti. Selçuk ve Osmanlı Türkleri Anadolu’ya yerleşip hakim olmaya başlayınca «Anatolia» kelimesini «Anadolu» şeklinde söylediler. Bununla birlikte, bir takım tarihçiler, «Anadolu» kelimesinin başka bir kaynaktan gelmesi ve Türkler tarafınca direkt doğruya verilmiş bir isim olması ihtimali üstünde de durmaktadırlar.
İslam alemi içinde, Türkler ve Araplar Şark Roma İmparatorluğunun Asya kıtasın da bulunan topraklarına «Diyar-ı Rûm», «Memâlik-i Rûm» derlerdi. Bu «Rûm» deyiminin bir ırk ve millet ismi olmaktan ziyade «Roma» kelimesinden bozma olduğu anlaşılıyor.
Selçuklu Türkleri, Anadolu’da devlet kurduktan sonrasında, Bizanslılar’dan aldıkları araziyi, tekrardan yönetim bölgelerine, ayırdılar. Fakat bu ayrılış Bizanslıların «thema» larına benzemiyordu. Bu sebeple «Anadolu», kelimesi yönetim bölgesi anlamından çıkıp coğrafya bakımından bir bölge anlamına geldi.
Osmanlılar devrinde Kanuni Süleyman tarafınca ülke topraklarında eyalet teşkilatı kuruldu, Asya kıtasında kalan topraklar da «Anadolu Eyaleti» ismini aldı. Bu eyaletin idaresi vezirlerden herhangi birine verildi. Eyalet merkezi önceleri Ankara idi, sonrasında Kütahya’ya taşındı. 1864 senesinde eyalet teşkilatı kaldırılarak yerine vilayetler teşkilatı kuruldu.
Tüm bu değişimler esnasında, Anadolu ismi hem daha geniş bir sahayı içine alıyordu, hem de tüm halinde bir coğrafya bölgesi için söylenmiş oluyordu.
Osmanlı İmparatorluğunun yıkılıp Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasından sonrasında Şark Anadolu, Cenup-Şark Anadolu şeklinde deyimler ortaya çıktı ve coğrafya kitaplarına geçti. Böylelikle, Anadolu deyimi Minik Asya Yarımadasının doğusunda kalan mıntıkalar için de kullanılmış oldu. Daha sonraları, Türkiye’nin yalnızca Asya kıtasın da kalan toprakları değildir, Avrupa kıtasın da bulunan toprakları da Anadolu deyimi içine alındı.
YORUMLAR