Anafilaksi (Anafilaktik Şok) Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi d...
Anafilaksi (Anafilaktik Şok)
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
ANAFİLAKSİ: TANIMLAMA ve BULGULAR
Anafilaksi (anafilaktik şok) allerjik reaksiyonların en şiddetlisidir. Dakikalar içinde ortaya çıkar ve çok hızlı seyreder.Vücuttaki tüm doku ve organları etkiler. Ağır anafilaksi vakaları bazen ölümle sonuçlanabilir.Anafilaksiyi daha iyi anlayabilmek için bir örnekle açıklayalım: Allerjim.com web sitesinde sunulmuş olan tüm allerjik hastalık bulgularını bir araya getirin... Astımda görülen nefes darlığı, solunum sıkıntısı,boğulma hissi;allerjik rinitte görülen burun ve göz kaşıntısı,burun akıntısı, hapşırma nöbetleri;ürtikerde görülen vücutta kaşıntılı kabarıklıklar; anjioödemde görülen şişlikler; gıda allerjilerinde görülen karın ağrısı, bulantı,kusma; ve tüm bunlara ek olarak tansiyon düşüklüğü ve kalpte çarpıntı...Anafilaktik reaksiyonun şiddetine bağlı olarak bu bulguların tamamı ya da birkaçı birlikte görülebilmektedir.
BAŞLANGIÇ BULGULARI
İç sıkıntısı ve ölüm korkusu
Ciltte kaşıntı ve kızarıklık
Baş dönmesi ve bayılma hissi
CİLT BULGULARI
Ciltte karıncalanma,
ürperme
Sıcak basması
Tüm vücutta kızarıklık
ürtiker ve Anjioödem
MİDE-BARSAK SİSTEMİ BULGULARI
Bulantı-Kusma
Karın ağrısı,
Karın krampları
İshal
SOLUNUM YOLLARI BULGULARI
Burun akıntısı, Hapşırma
Ses kısıklığı, Boğazda dolgunluk ve boğulma hissi
Göğüste sıkışma hissi
Solunum yetmezliği
Vizing (hışıltı)
KALP VE DAMAR SİSTEMİ BULGULARI
Tansiyon düşüklüğü
Taşikardi (çarpıntı)
Kalp ritim bozuklukları
NÖROLOJİK BULGULAR
Baş dönmesi-Bayılma
Oryantasyon bozukluğu
Nöbet - Şuur kaybı - bayılma
İdrar veya gaita kaçırma
Anafilaksi çok hızlı seyredebilen bir klinik tablodur.
Bunu bir dinamit fitilinin yanmasına benzetebiliriz. Kısa sürede müdahale ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Yani dinamite ulaşmadan fitilin söndürülmesi gerekir.
Eğer vaktinde tedavi uygulanmaz ise şok tablosu ortaya çıkar ve hastanın hayatını tehdit eder bir durum ortaya çıkar.
ANAFİLAKSİ: NEDENLER
Anafilaksi nasıl ortaya çıkar
Anafilaksinin oluşma mekanizması, genel bilgiler sayflarımızda anlatılan allerjik hastalık mekanizmaları ile hemen hemen aynıdır. Yani allerjik reaksiyonlardan sorumlu birtakım hücrelerin (mast hücresi ve bazofil akyuvarlar), allerjik hastalık bulgularını oluşturan salgılarını (mediatör) bir şekilde salgılamaya başlaması ile ortaya çıkar.
Anafilaksinin oluşma mekanizması, genel bilgiler sayflarımızda anlatılan allerjik hastalık mekanizmaları ile hemen hemen aynıdır. Yani allerjik reaksiyonlardan sorumlu birtakım hücrelerin (mast hücresi ve bazofil akyuvarlar), allerjik hastalık bulgularını oluşturan salgılarını (mediatör) bir şekilde salgılamaya başlaması ile ortaya çıkar.
Anafilaksi nedenleri
Bağışıklık sistemi normal şartlarda organizmayı hastalıklardan ve tümörlerden korumakla görevlidir. Yani kendinden olmayan herşeyi tanımak ve vücuda zarar vermesini önlemek üzere programlanmıştır. Ama bazen bağışıklık sistemi aşırı reaksiyon verir ve allerji ve anafilaksi gibi hastalıklara neden olur.
Anafilaksiye neden olduğu bilinen maddeler şunlardır:
Gıdalar
İlaçlar
Radyokontrast maddeler (ilaçlı film)
Arı venomları (zehiri)
Allerji aşıları
Aşılar ve anti-serumlar
Lateks (lastik) ürünleri
Kan ve kan ürünleri
Yalnız burada önemle vurgulanması gereken bir durum vardır:
Gıdalar anafilaksiye neden olur derken, her insanda ve her gıda ile olabileceği kasdedilmemektedir. İnsanların gıdalara karşı allerjisi olabilir. Bu toplumda %1-2 oranında gözlenen bir durumdur. Ama bazı kişilerde bu allerji çok şiddetlidir ve allerjisi olan gıdayı aldığında allerji bulguları çok şiddetli bir şekilde ortaya çıkar. İşte bu anafilaksidir.
Bir diğer örnek; herkes hayatında bir veya daha fazla kez arı tarafından sokulmuştur. Ama bu kişlerin çok az bir kısmında arı sokması anafilaksiye neden olmaktadır.
Bir örnek daha; ilaçlı film çekimlerinde kullanılan radyokontrast maddeler çoğu insan tarafından sorunsuzca tolere edilir ve allerji oluşmaz. Ama bazı insanlar radyokontrast maddelere aşırı reaksiyon verirler ve anafilaksi ortaya çıkar.
Bir diğer örnek; herkes hayatında bir veya daha fazla kez arı tarafından sokulmuştur. Ama bu kişlerin çok az bir kısmında arı sokması anafilaksiye neden olmaktadır.
Bir örnek daha; ilaçlı film çekimlerinde kullanılan radyokontrast maddeler çoğu insan tarafından sorunsuzca tolere edilir ve allerji oluşmaz. Ama bazı insanlar radyokontrast maddelere aşırı reaksiyon verirler ve anafilaksi ortaya çıkar.
ANAFİLAKSİ: TEDAVİ ve KORUNMA
Anafilaksi nasıl tedavi edilir?
Esas olan anafilaksinin ortaya çıkmasını önlemektir. Ama bu çoğu kez mümkün olamaz.
Anafilaksi bulguları ortaya çıktıktan sonra ise süratle tedavi edilmesi gerekir. Bu tedavinin bir sağlık kurumunda ve doktor tarafından yapılması gerekir.
Ancak anafilaksinin ne zaman ve hangi ortamda ortaya çıkacağını önceden tahmin etmek mümkün değildir. Kuşkusuz kişilerin sürekli bir doktor ile birlikte gezmesi de mümkün değildir.
Peki ne yapmak gerekir? Durum çok mu umutsuz? Hayır!
Anafilaksiden korunma ve acil durumlarda kendi kendine tedavi
Korunma denince akıla gelmesi gereken şey, kişilerin daha önce şiddetli allerjilere neden olmuş maddelerden uzak kalmasıdır. Açıklayalım: Kişide
varsa, arı sokmasını önleyecek tedbirlerin alınması...
varsa allerji yapan ve kimyasal yapısı benzer ilaçların kullanılmaması...
varsa sorumlu gıdanın ve sorumlu gıdayı içermesi muhtemel gıdaların tüketilmemesi.
...
Allerjenden uzak kalma her zaman mümkün olmayabilir ve anafilaksi bulguları aniden ortaya çıkabilir. İşte bu durumlarda kullanılmak üzere bir takım acil tedavi kitleri hazırlanmıştır. Yurdumuzda bu tür kitler ticari olarak satılmamaktadır ama gerektiğinde allerji uzmanları tarafından hastalara bu tür kitler hazırlanabilmektedir.
Ayrıca acil tedavide en önemli ilaç olan adı verilen otomatik ilaç salıveren iğneli sistemler halinde satılmaktadır. Acil durumda hasta bu iğneyi kendi kendine uygulayabilmekte ve sağlık kurumuna yetişecek değerli zamanı kazanabilmektedir.
Ayrıca diğer kronik hastalıklarda olduğu gibi, acil durumlarda doktor müdahelesini kolaylaştıracak tanıtım kartları taşınmalıdır. Bu kartlarda kişinin adı soyadı, allerjisi olan maddeler, acil durumda uygulanması gereken ilaç, ulaşılması gereken telefon numaraları vb bilgiler yazmalıdır. Yurt dışında bu amaçla geliştirilmiş kolye ve bilezik şeklinde acil durum tanıtım malzemleri vardır (medic-alert).
SONUÇ OLARAK
Hastalıklar insan yaşamının bir parçasıdır ve onlarla yaşamayı bilmek gerekir. Anafilaksi de bu durumlardan birisidir. Şiddeti ne olursa olsun anafilaktik bir reaksiyonla karşılaşmış olan kişinin mutlaka bir allerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Allerjist anafilaksinin nedenini ortaya koyacak gerekli test ve tetkikleri yaptıktan sonra, kişinin daha sonraki yaşamında benzer bir olayla karşılaşmaması için gerekli önlemleri anlatacak, eğer tekrarlarsa kişiye kendi kendine acil tedaviyi uygulamayı öğretecek, şüpheli durumlarda danışmanlık görevini yerine getirecektir.
Şok Nedir? Şokta İlk Yardım
Şok nedir, nasıl müdahale edilmelidir?
Şok durumlarında hangi ilkyardım uygulanır?
Anaflaktik Şok,Belirtileri ve Tedavisi
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
Alerji, vücudun bazı maddelere (alerjenlere) karşı bağışıklık sisteminin zayıf kalmasıyla beraber anormal yanıt vermesi durumudur. Bu maddeler güneş ya da polen gibi çevresel faktörler ya da gıda faktörleri olabilir. Doktorlar şiddetine ve belirtisine göre alerjileri sınıflandırır.
Hafif alerjik reaksiyonlar, tıkanıklık, gözlerde kaşıntı, ve vücudun tek bir bölgesini etkileyen semptomlar,
Orta alerjik reaksiyonlar, vücudun birden fazla yerinde genel bir kaşıntı,
Şiddetli alerjik reaksiyonlar, vücudun aniden ve tamamen reaksiyona girmesi, anafilaksi durumu.
Gıda ve çevresel faktörler alerjeniniz ise bunlardan uzak durmak gerekir. Tüketmek veya temas etmemek gerekir. Anaflaktik şok meydana geldiğinde acilen tıbbi müdahale gerektirir. Yüz derisinden başlayıp hızlıca tüm vücuda yayılabilir.
Belirtileri şunlardır:
Karışıklık - şaşırma durumu,
İshal,
Baş dönmesi,
Mide spazmı ve ağrı,
Yutmada ve solunumda güçlük,
Kusma.
Tıbbi yardım alınmalıdır. Genel olarak etkilenilen gıdalar, balık, yumurta, fındık ve soyadır. Eğer biri anaflaktik şok geçiriyorsa acilen ambulans çağırın. Şu belirtileri gösterecektir:
Nefes alma sorunları, nemli ve serin cilt, zayıf nabız, şuur bozukluğu, bayılma, aşırı baş dönmesi. Olay yerinde, soluk yolunun sürekli açık kalmasını sağlayın, uygun miktarda oksijen verin, bilinç ve nabzını kontrol edin.
Anafilaksi
Bu maddede yazılanlar yalnızca bilgi verme amaçlıdır.Yazılanlar, doktor uyarısı ya da önerisi değildir.
Anafilaksi, vücutta alerjen maddelere karşı oluşabilen ciddi bir alerjik reaksiyon biçimidir. Bu alerjen maddelere örnek olarak böcek zehirleri, polenler, yiyecekler, ilaçlar verilebilir.
Bu tür maddelere maruz kalınca bağışıklık sistemimizin antikorları bazı kimyasal maddeler (mesela histaminler) salarlar. Bu kimyasal maddeler de vücudumuzda burun akması, deri kızarıklığı, kaşıntı gibi çeşitli alerji bulgu ve belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olurlar. Anafilakside bu belirtiler daha ağır ve ciddi bir biçimde ortaya çıkar. Kimyasal maddeler daha bol miktarda salınırlar; bunun sonucunda saniyeler içinde ani kan basıncı düşüklüğü, solunum yollarında darlaşma ve buna bağlı solunum güçlüğü, şok, şuur kaybı ve sonunda ölüm görülebilir. Anafilaktik şokta, alınan antikor immunglobulinlerle birleşerek, kanda histamin seviyesini yükseltir. Bunun neticesinde kapiller damar geçirgenliği artar. Vazodilatasyon şekillenir ve kan plazmasından intersitisiyel alana (doku sıvısına) plazma geçişi olur.
Anaflaksi, aniden ortaya çıkan, vücudu etkileyen, kısa sürede ölümle de sonuçlanabilen, şiddetli antijen-antikor tepkimesidir. Kişinin duyarlı olduğu bir maddeyle(alerjen) karşılaşması nedeniyle ortaya çıkan anaflaksinin kısa sürede oluşturduğu şiddetli belirti ve bulgulara anaflaktik şok denilmektedir. Hafif, orta düzeyde ve şiddetli olmak üzere sınıflandırılabilir.
Genellikle, Penicillin, cephalosporinler, sulfonamidler, demir, thiamine, bazı lokal anestezikler vücuda zerk (enjekte) edildiğinde Çeşitli böcek sokmalarında (arı, ateş karıncası vd) Kişilerin duyarlı olduğu bazı besinler(Kabuklu deniz ürünleri, fıstık, ceviz, süt ve süt ürünleri, çilek, mango, çikolata vd) yenildiğinde veya içildiğinde Çevrede bulunan maddelerin (çiçek poleni, toz, duman, parfüm ve benzeri esanslar, toz veya gaz halindeki kimyasal maddeler) koklandığında ve/veya solunduğunda;
Anaflaksi 30 dakika içerisinde oluşursa da, bazen kişilere ve etkene göre bu ortaya çıkış süresi “saniyelerle saatler arasında†farklılık gösterebilir. Ölüm nedeni genellikle aniden oluşan bronkospazm(soluk yollarındaki daralmalar) ve bronşlardaki obstruksiyondur (soluk yolunda oluşan tıkanmadır). Hasta hayatta kalırsa belirtiler birkaç saat içerisinde kaybolur.
Anaflaktik/alerjik tepkiler, bir bölgede(lokal) veya tüm vücutta(sistemik) oluşabilir. Bölgesel etkilenme kısaca alerji olarak kabul edilirken, tüm vücudu etkileyen tepkiye anaflaktik şok denilmektedir.
Bu maddede yazılanlar yalnızca bilgi verme amaçlıdır.Yazılanlar, doktor uyarısı ya da önerisi değildir.
Anafilaksi, vücutta alerjen maddelere karşı oluşabilen ciddi bir alerjik reaksiyon biçimidir. Bu alerjen maddelere örnek olarak böcek zehirleri, polenler, yiyecekler, ilaçlar verilebilir.
Bu tür maddelere maruz kalınca bağışıklık sistemimizin antikorları bazı kimyasal maddeler (mesela histaminler) salarlar. Bu kimyasal maddeler de vücudumuzda burun akması, deri kızarıklığı, kaşıntı gibi çeşitli alerji bulgu ve belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olurlar. Anafilakside bu belirtiler daha ağır ve ciddi bir biçimde ortaya çıkar. Kimyasal maddeler daha bol miktarda salınırlar; bunun sonucunda saniyeler içinde ani kan basıncı düşüklüğü, solunum yollarında darlaşma ve buna bağlı solunum güçlüğü, şok, şuur kaybı ve sonunda ölüm görülebilir. Anafilaktik şokta, alınan antikor immunglobulinlerle birleşerek, kanda histamin seviyesini yükseltir. Bunun neticesinde kapiller damar geçirgenliği artar. Vazodilatasyon şekillenir ve kan plazmasından intersitisiyel alana (doku sıvısına) plazma geçişi olur.
Anaflaksi, aniden ortaya çıkan, vücudu etkileyen, kısa sürede ölümle de sonuçlanabilen, şiddetli antijen-antikor tepkimesidir. Kişinin duyarlı olduğu bir maddeyle(alerjen) karşılaşması nedeniyle ortaya çıkan anaflaksinin kısa sürede oluşturduğu şiddetli belirti ve bulgulara anaflaktik şok denilmektedir. Hafif, orta düzeyde ve şiddetli olmak üzere sınıflandırılabilir.
Genellikle, Penicillin, cephalosporinler, sulfonamidler, demir, thiamine, bazı lokal anestezikler vücuda zerk (enjekte) edildiğinde Çeşitli böcek sokmalarında (arı, ateş karıncası vd) Kişilerin duyarlı olduğu bazı besinler(Kabuklu deniz ürünleri, fıstık, ceviz, süt ve süt ürünleri, çilek, mango, çikolata vd) yenildiğinde veya içildiğinde Çevrede bulunan maddelerin (çiçek poleni, toz, duman, parfüm ve benzeri esanslar, toz veya gaz halindeki kimyasal maddeler) koklandığında ve/veya solunduğunda;
Anaflaksi 30 dakika içerisinde oluşursa da, bazen kişilere ve etkene göre bu ortaya çıkış süresi “saniyelerle saatler arasında†farklılık gösterebilir. Ölüm nedeni genellikle aniden oluşan bronkospazm(soluk yollarındaki daralmalar) ve bronşlardaki obstruksiyondur (soluk yolunda oluşan tıkanmadır). Hasta hayatta kalırsa belirtiler birkaç saat içerisinde kaybolur.
Anaflaktik/alerjik tepkiler, bir bölgede(lokal) veya tüm vücutta(sistemik) oluşabilir. Bölgesel etkilenme kısaca alerji olarak kabul edilirken, tüm vücudu etkileyen tepkiye anaflaktik şok denilmektedir.
Şok Nedir? Şokta İlk Yardım
Şok nedir, nasıl müdahale edilmelidir?
Şok durumlarında hangi ilkyardım uygulanır?
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR