Anonim şirketler hakkında bilgi verir misiniz?

Anonim şirket organları, anonim şirketlerin yönetim organları nedir? Anonim şirketlerin başlıca organları nedir? Anonim Şirketler...

Anonim şirket organları, anonim şirketlerin yönetim organları nedir?

Anonim şirketlerin başlıca organları nedir?

Anonim Şirketlerin Yönetim ile İlgili Organları;

*Genel Kurul!

*Yönetim Kurulu!
*Genel Müdür ve Alt Müdürler!
*Denetçiler!

Sebep: İç başlık ve sual düzeni!

• 
  R.T.ü.K hakkında bilgi verir misiniz?


• 
  Bilgi nedir, bilginin anlamı hakkında bilgi verir misiniz?


• 
  Şu Destanı hakkında bilgi verir misiniz?

ANONİM ŞİRKETİN

ORGANLARI

Doç. Dr. Mustafa ÇEKER
ORGANLARI

• Ortak sayısının çok olması, ortakların sorumluluğun sınırı olan olması, bir çok ortağın birbirini tanımaması sebebiyle AŞ organlar tarafınca yönetilir.
• üç tane mecburi organ vardır : Yönetim kurulu, Genel kurul ve Denetçiler.
• Genel kurul: karar organı
• Yönetim kurulu: yönetim ve temsil organı
• Denetçiler: denetim organı

YÖNETİM KURULU

• Firmanın yönetim ve temsil organıdır.
• Devamlı şekilde faaliyette bulunur.
• Kurul organdır, minimum 3 kişiden oluşmalıdır; üst limit yoktur.
• YK üyeleri GK tarafınca seçilir.
• Tecim siciline tescil ve duyuru edilirler.
• En fazla 3 yıl süreyle vazife yaparlar.

GÖREV VE YETKİLERİ

• 
  Yönetim yetki ve görevi
  • Şirket işlerinin yürütülmesi
  • Anasözleşmeyle GK.ya verilen ve münhasıran GK.a ilişkin olanlar haricinde kalan tüm yetki ve görevler
  • Yetkinin sınırları anasözleşmeyle daraltılıp genişletilebilir.
  • GK.u toplantıya çağrı etmek
• 
  Temsil yetki ve görevleri
  • Firmanın 3. kişilere karşı temsili, YK.na özgü bir yetkidir.
  • Sınırı: etkinlik mevzusudur.
  • Firmanın temsilinde beraber temsil (çift imza) kuralı geçerlidir.
    

YK üYELİĞİ

• Hisse sahibi olmak
• Gerçek şahıs olmak
• Seçilme engelinin bulunmaması

YÖNETİM KURULU KARARLARI

• Her iş için YK sonucuna gereksinim yoktur ör: gündelik işler, ticari defterlerin tutulması,bilançonun hazırlanması
• Bilhassa YK.sorumluluğunu doğurabilecek hususlarda YK sonucu alınır.
• Toplantı ve karar nisabı
  
  * Toplantı nisabı: üyelerin yarısından bir fazlası
  
  * Karar nisabı: üyelerin çoğunluğuyla karar alınır
• Daha hızlıca çalışılabilmesi için YK yetkilerini ve görevlerini üyeleri içinde paylaştırılabileceği benzer biçimde, bu yetkilerin bir kısmını ya da tamamını murahhaslara devredebilirler.

DENETÇİLER

• Anonim firmalar iç ve dış denetim olarak iki ayrı şekilde denetlenirler.
• İç denetimi, GK.un seçtiği denetçiler yapar.
• Dış denetim ise Bağımsız Denetim Kuruluşları tarafınca yapılır.

ÖZELLİKLERİ

• Her anonim şirkette minimum 1 tane denetçi olmak zorundadır (en fazla 5).
• Gerçek ya da tüzel şahıs olabilir.
• Denetçilerin hisse sahibi olması ya da muhasebe bilmesi gerekmez.
• Devlet memurları, YK. üyeleri ve akrabaları denetçi seçilemez.

GÖREV VE YETKİLERİ

• Firmanın hesap ve kayıtlarını incelemek.
• Senelik rapor (denetçi raporu) hazırlamak
• Lüzumlu hallerde GK.u toplantıya çağırmak
• Hisse sahiplerinin şikayetlerini araştırmak

çeşitlerine gore giderler nedir.?

dışardan sağlanan yarar ve hizmetler nedir? ( 4 örnek kafi )

değişken giderin tanımı nedir.?

sorularınızın hepsi bir araya toplandı.. cevapları için takip ediniz

Alıntı

ÇINAR

değişken giderin tanımı nedir.?

.DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ TANIMI


Değişken Maliyet Yöntemi, mamul maliyetlerine salt, üretim ve satış hacmi doğrultusunda değişmiş olur nitelikteki giderlerin yüklenmesi esasına dayalı bir maliyet yöntemidir. Bu yöntemde tüm değişmez (durağan(durgun)) nitelikteki giderler, bir maliyet unsuru olarak değil, bir dönem gideri olarak kabul edilir. Böylelikle durağan(durgun) giderler yarı mamul ya da mamul stoklarının maliyetleri içinde yer almayıp, direkt ilgili devrin gelirinden indirilirler .


TERMİNOLOJİ SORUNU

Değişken maliyet sistemi. literatürde önceleri. "direkt maliyet sistemi" adı altında incelenirdi, Bu ifadede ısrar edildiğine. seyrek de olsa, rastlanabilmektedir.

"Direkt" ya da "dolaysız" sıfatı, bir maliyet ile bir maliyetleme birimi (mamul, maliyet yeri. proje, imalat partisi benzer biçimde) arasındaki ilişkiyi ifade eder. mesela, makine amortismanı mamuller açısından direkt maliyet değildir; şundan dolayı amortismanla mamuller içinde direkt bir ilişki kurulamaz: bu yüzden de amortisman mamullere direkt yüklenemez, sadece dağıtım yaparak yüklenebilir. Söz mevzusu makine amortismanı, o makineyi kullanan maliyet yeri açısından ise direkt bir maliyettir; şundan dolayı o maliyet yerine direkt yüklenebilmektedir .


2.2.SİSTEMİN ESASLARI


Değişken maliyet sisteminin esası. mamullere yalnızca değişken maliyetleri yüklemek ve durağan(durgun) maliyetleri tümüyle dönem gideri sayarak kar ve zarar hesabına devretmektir., Böylece. bu sistem tüm maliyetleri maliyet hesaplarına katan "tam maliyet" sistemlerinden ayrılan bir "kısmi maliyet" sistemidir.


Değişken maliyet sisteminin tarafları yalnızca ergonomik güçlüklerin ortadan kalkacağına değinmekle yetinmemekte, fakat durağan(durgun) maliyetlerin birim maliyetlerine yüklenmesini kuramsal bakımdan hatalı bulmaktadırlar. Bunlara gore. bir işletmenin maliyetleri şu 3 kademede ortaya çıkabilir.


1. işletmenin var oluşu.

2. işletmenin faaliyete hazır olması.

3. işletmenin fiilen üretimde bulunması


Bu kademelerden ilki. işletme yönetiminin bir kez almış bulunmuş olduğu — doğru ya da yanlış — bir kararın kolay değiştirilemeyecek bir sonucudur. Bunun işletmenin azca ya da çok üretimde bulunmasıyla hiçbir ilgisi olmayacağına gore, buna ilişkin maliyetlerin de mamul maliyetlerine yüklenmesinin anlamı yoktur. ikinci kademeye geçiş de yönetimin sonucuna bağlıdır ve bu amaçla ek bazı maliyetlere katlanılması gerekir, Sadece bunlar da yapılıp işletme belirli bir düzeyde üretime hazır hale ulaştıktan sonra. belirli bir dönem içinde bunlarda da bir değişim söz mevzusu olması imkansız. mesela, ilk kademede kurulmuş olan binalara ve tesisata ek olarak ikinci kademede faaliyete başlayabilmek için lüzumlu teknik ve yönetimsel personel tedarik edilmiş olabilir. Belirli bir kapasite sınırı içinde, bu cins personelin de üretim miktarlarıyla direkt doğruya bir ilişkisi yoktur. Aslolan değişken maliyetler üçüncü kademede. kısaca işletmenin fiilen üretime başlamasıyla ortaya çıkar ve faaliyetlerle oranlı olarak azalıp çoğalır. şu halde, işletme için aslolan pozitif olan ve dikkatle takip ve denetim edilmesi ihtiyaç duyulan maliyetler bunlardır., İşletmenin başlıca amacı. elde edeceği satış kazancı ile değişken maliyetler arasındaki farkın mümkün olmasıyla birlikte fazla olmasını sağlamaktır. Katkı ((ingilizcede contribution margin, Almancada Deckungsbeitrag olarak vasıflandırılan bu fark. çağıl marjinal tahlillerin temelini oluşturur. işletme. imalat programını düzenlerken, fiyatlarını saptarken ve çeşitli seçenekler içinde tercihi gerektiren kararlar alırken, hep bu katkıyı göz önünde tutmak zorundadır. Şu halde, değişken maliyet sistemi bir maliyet hesabı sistemi olmaktan çok, bir maliyet tahlili ve karar verme aracıdır .





Değişken Maliyet Yönteminin belli başlı özellikleri şu şekilde sıralanabilir :


a) Giderlerin tümü, üretim ve satış hacmi ile olan ilişkilerine gore değişken ve durağan(durgun) kısımlarına ayrılır. Bu ayırım, üretim giderlerinin yanısıra, araştırma ve geliştirme, satış, dağıtım ve genel yönetim giderleri benzer biçimde tüm işlevsel giderlere de uygulanabilir.


b) Bu yöntemde. değişken üretim giderlerinin tümü mamullere yüklenir. Satış, dağıtım ve yönetim giderlerinin değişken nitelikteki kısımları da, satış gerçekleştiğinde mamullerle ilişkilendirilirler. Sadece bu giderler mamullerin bünyesine bir maliyet unsuru olarak girmeyip dönem gideri olarak nitelendirilirler. Böylelikle, Değişken Maliyet Yönteminde mamul maliyetlerine. dolaysız (direkt) madde ve dolaysız işçilik giderleri ile beraber genel üretim giderlerinin. değişken nitelikteki unsurları girmektedir.


c) Durağan(durgun) üretim giderlerinin, gerçekleştikleri dönem içinde yaralarının sözkonusu, olduğu ve ileriki dönemler için yaralarını yitirdikleri kabul edilerek, bu giderlerin tümü dönem gideri olarak kabul edilir ve yığın maliyetleri içinde yeralmazlar.


d) Değişken Maliyet Yönteminin uygulamasında etkinlik sağlanabilmesi için, kendi özelliklerini belirtecek kayıt ve raporlama sisteminin oluşturulması zorunludur. Kayıt sisteminin, giderlerin durağan(durgun) ve değişken kısımlara ayrılabilmesi için ön olanakları sağlayıcı şekilde organizasyonu gerekir.


2.3.TAM MALİYET YÖNTEMİNE GENEL BAKIŞ


Gelir saptanmasında esas alınan genel kabul görmüş maliyet muhasebesi kuramına gore, üretimle ilgili maliyetlerin tümü direkt doğruya ya da dağıtımla dolaylı olarak mamullere yüklenir. Dolayısıyla, üretilen herhangi bir mamulün maliyeti, dolaysız ham madde maliyetini, dolaysız işçilik maliyetini ve öteki üretim maliyetlerinden yüklenmiş belirli bir oranı kapsar. Bu «diğer» üretim maliyetleri bir tüm olarak «genel üretim maliyetleri» (G.ü.M.) diye adlandırılır; fakat her biri diğerinden değişik nitelikler taşır. Yapınak yöneticisinin tutarı, amortisman, yapınak sigortası benzer biçimde bazıları çeşitli üretim düzeyleri için değişmeksizin kalır. Kullanılan araç-gereç maliyeti, yakıt ve elektrik maliyeti benzer biçimde öteki bir kısmı ise, üretim hacmine bağlı olarak artıp azalabilir. Bununla birlikte, bu maliyetlerin tamamı üretilen mamullerle bağlantılı olarak saptanmaktadır. Mamul maliyetlemesinde uygulanan bu geleneksel sisteme kimi zaman "tam maliyet", kimi zaman maliyetlerin emilmesi (absorbtion) sistemi adı verilir. üretimle ilgili maliyetlerin tamamının üretim maliyeti sayılıp mamullere yüklenmesi sebebiyle bu maliyet sistemine tam maliyet sistemi denilmektedir.


Her mamul hattı ve her mamul birimi, toplam maliyetlerden kendi başına yüklenmelidir. Oysa, bazı mamul hatlarının maliyetlerin tamamını paylaşması aynı mamul hattının karlı gözükmesine olanak vermediği halde, aynı hattın, şirket karlılığına katkıda bulunabileceği gerçektir. Mesela. bir mamul hattı, o mamulü üretmek için lüzumlu maliyetlerin üstündeki bir fiyata satılabilir. Fakat bu fiyat aynı mamul hattının paylaşması ihtiyaç duyulan maliyet toplamından aşağıya kalıyor olabilir. Aynı anda öteki mamul hatlarına bulunan fiyatlar ise o mamul hatlarının paylaşması ihtiyaç duyulan maliyet toplamını geçiyor ve dolayısıyla bir «fazla» yaratıyor olabilir, İşletme yönetimi, bir mamul hattının maliyetlerin tamamını karşıladıktan sonrasında yapılmış yatırıma kafi karlılık sağlayıp sağlamadığını bilmek ister. Uzun solukta, gerek değişken, gerek durağan(durgun) maliyetler satış gelirleri ile karşılanmalı ve yapılmış tahsisleri için uygun bir kar da sağlanmalıdır.


Maliyet muhasebesinde karşılaşılan en mühim sorunlardan biri, maliyetlerin çeşitli mamullere yüklenmesidir. Belirli bir daire, fonksiyon ya da mamulle ilgili dolaysız olarak saptanamayan maliyetler belirli seviyede dağıtılabilir. Sadece, bu takdirde de mamul maliyetleri hakkında neredeyse daima bazı şüpheler söz mevzusu olacaktır. Bir kısım maliyetler belirli mamul hatları ile dolaysız olarak ilgilendirilmedikleri takdirde; makine - saat, işgücü -saat ya da üretimde kullanılan alanların mamul hatlarına gore göreceli durumu vb benzer biçimde. benzer biçimde bir kısım ölçü unsurları kullanılarak mamullere dağıtılacaklardır. Kim bilir maliyetlerin, kesinlikle dağıtıma doğal olarak tutulmaması gerektiği dahi söylenebilir.


Mesela, durağan(durgun) maliyetler toplamı, belirli sınırlar içinde kalmak kaydıyla, üretim hacmindeki değişikliklerden etkilenmemektedir. Dolayısıyla, yalnızca azca sayıda mamul üretildiği vakit birim başına durağan(durgun) maliyet yükselir. Daha çok mamul ürettikçe birim maliyet düşer. Bu, senelik karların yalnız satış hacmine, satış fiyatına ve üretim maliyetine değil, fakat yıl içinde üretilen mamul miktarına da bağlı kalmış olarak gerçekleştiği anlamına gelir.


Genel üretim maliyetleri, evvelinde saptanmış bir kısım yükleme hadleri kanalıyla mamullere yüklenir. Mesela durağan(durgun) genel üretim maliyeti. düzgüsel etkinlik hacmindeki toplam etkinlik saati dikkate alınarak bütçelenir. Bütçelenmiş toplam durağan(durgun) maliyet, düzgüsel kapasite için bütçelenen toplam» etkinlik saatine bölünerek saat başına maliyet oranı bulunur, Sonrasında bu sayı, mamulleri maliyetlemede kullanılır. Dolayısıyla mamul maliyetleri içinde durağan(durgun) maliyetler düzgüsel ya da standart bir sayı olarak yer almış olur. Olağan olarak değişken genel üretim maliyetleri de aynı şekilde mamullere yüklenir; Eğer yapınak fiilen düzgüsel kapasitenin üstünde ya da altında etkinlik gösterirse durağan(durgun) genel üretim maliyeti aşırt yüklenmiş ya da tam olarak yüklenememiş olur. Aşırı yüklenen ya da yüklenemeyen genel üretim maliyet parçasına «kapasite sapması» adı verilir ve yıl içinde gerçekleşen etkinlik maliyetlerine katılarak hesaplardan silinir.


2.4. DEĞİŞKEN MALİYET VE TAM MALİYET YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI


Değişken Maliyet ve Tam Maliyet şekilleri içinde da yapılacak karşılaştırmada, farkların iki ana noktada toplandığı görülür:


*Yöntemlerin "Durağan(durgun) Giderler"e bakış oluşturulan ve bunun mamul maliyetleri ile yığın değerlerinin saptanmasındaki tesiri,

*Gelir tablosunun, gerek çözümleme gerekse de karar alma doğrultusunda farklılaştırılması.


2.5. SABİT MALİYETLERE BAKIŞ AÇISI


Değişken maliyet yönteminde, durağan(durgun) giderler dönem giderleri içinde yer alırken, mamul maliyetleri salt değişken giderlerden oluşur. Buna rağmen tam maliyet yönteminde, mamul maliyetleri içinde durağan(durgun) ve değişken olmak suretiyle tüm maliyet unsurları yer almakta ve yığın değerleri tüm üretim giderlerini kapsamaktadır.


Bu fark, bu iki yöntemin durağan(durgun) giderlere bakış açısından lanmaktadır. Bunun sonucunda da mamul maliyetlerinin ve yığın değerlerinin saptanmasında değişik etkisinde bırakır ortaya çıkmaktadır; Tam maliyet yöntemine gore, belirli bir etkinlik dönemine ilişkin durağan(durgun) üretim giderleri, o dönemim üretim hacmi ile ilişkilidir. Buna rağmen devrin durağan(durgun) giderleri, değişken maliyet yönteminde, o devrin satışlarıyla ilişkili olup dönem gideri kabul edilirler.


Bu farklılık, belirli bir etkinlik döneminde, üretim hacmi ile satış hacmi arasındaki farklılaşma doğrultusunda, aynı koşullar altında hesaplanan “net kar†tutarının her iki yöntemde değişik çıkması sonucunu doğurmaktadır. Böylece bir yığın değişimi olması halinde, her iki yönteme gore hesaplanacak kar rakamı;

Birim Durağan(durgun) üretim Gideri x Net Yığın Değişimi kadar değişik çıkacaktır .


2.5.1. üretim Miktarı = Satış Miktarı olması durumu;


Bu durumda, dönem başı mamul mal stoku miktar olarak, dönem sonu mamul mal stokuna eşit olur. Başlangıç ve dönem sonu mal stoklarının maliyetleri de birbirine eşit olur. Eğer tam maliyet yöntemi kullanılırsa, durağan(durgun) maliyetler, satılan mal maliyeti içinde yer alır ve gelirlerden düşülür. Eğer değişken maliyet yöntemi kullanılırsa, durağan(durgun) maliyetler “dönem giderleri†içinde yer alır ve gelirden düşülür .


Örnek ; Bir sanayi işletmesinin 1992 etkinlik dönemine ilişkin öngörüleri aşağıdaki gibidir;


üretim miktarı : 10.000 birim

DB Yığın Miktarı : -0-

Devrin üretim Giderleri;

- Değişken (60.000 TL/BR X 10.000) : 600.000.000 TL.

- Durağan(durgun) : 300.000.000 TL.

İlgili etkinlik döneminde üretilen mamullerin tümünün satılacağı öngörülmektedir. Satış fiyatı : 125.000 TL/br. dir.

Bu verilere gore işletme karı her iki yönteme gore ayrı ayrı hesaplanacak olursa;


Tam Maliyet Yöntemi;


Net Satışlar (125.000 TLX10.000 br)……………………………1.250.000.000

Satılan Malın Maliyeti

*Değişken ……………….600.000.000

*Sabit……………………..300.000.000 (-) 900.000.000

Etkinlik Karı………………………………………………………….350.000.000


Değişken Maliyet Yöntemi;


Net Satışlar (125.000 TLX10.000 br)………………………….…1.250.000.000

Satışlara Yüklenen Değişken Gider……………………………...(-)600.000.000

Katkı Oranı ……………………………………………………………..650.000.000

Durağan(durgun) Giderler ………………………………………………………(-)300.000.000

Etkinlik Karı…………………………………………………….……..350.000.000


2.5.2. üretim Miktarı > Satış Miktarı olması durumu ;


Bu şekilde bir durumda “net yığın değişimi†pozitif yöndedir. Öteki bir ifadeyle, dönem sonu yığın miktarı dönem başı yığın miktarından fazla olarak gerçekleşmiştir. Bu durumda değişken maliyet yöntemine gore hesaplanacak kar rakamı, tam maliyet yöntemine gore hesaplanacak kar rakamından daha düşük çıkacaktır. Bundan dolayı;

- Tam maliyet yöntemine gore, durağan(durgun) üretim giderleri mamullere tümüyle yüklendiklerinden satılmayan mamul stoklarının bünyesinde aktifleştirilmiş olmaktadır.

- Buna rağmen değişken maliyet yönteminde, durağan(durgun) giderler mamullerin bünyesine girmediğinden tümüyle satış gelirinden düşülmektedir. Böylelikle de bu yönteme gore hesaplanan kar, tam maliyet yöntemine gore hesaplanacak kardan,

(+) Yığın Değişimi X Birim Durağan(durgun) üretim Gideri

kadar düşük çıkmaktadır.

Örnek;

Yukarıdaki örnekte tüm veriler aynı iken, satışların 8.000 br. olması halinde hesaplanacak kar sayıları şu şekilde olur;


Tam Maliyet Yöntemi;


Net Satışlar (125.000 TL/br X 8.000 br.)……………………….1.000.000.000

Satılan Mamul Maliyeti

Devrin üretim Giderleri………………….900.000.000

*Değişken………….600.000.000

*Sabit………………300.000.000

Devrin Yığın Maliyeti……………………..180.000.000

(900.000.000 / 10.000)2.000

(-)720.000.000

Etkinlik Karı…………………………………………………………280.000.000



Değişken Maliyet Yöntemi;


Net Satışlar (125.000 TL/br X 8.000 br.)……………………….1.000.000.000

Satışlara Yüklenen Değişken Gider

Değişken üretim Gideri…………600.000.000

Dönemsonu Yığın Maliyeti………120.000.000

(600.000.000/10.000)2.000

(-)480.000.000

Katkı Payı………………………………………………………………520.000.000

Durağan(durgun) Giderler………………………………………………………..(-)300.000.000

Etkinlik Karı……………………………………………………………220.000.000


Değişken maliyet yöntemine gore hesaplanan kar rakamı tam maliyet yöntemine gore hesaplanan kar rakamından 280.000.000-220.000.000=60.000.000 TL tutarında daha düşük çıkmıştır. Bundan dolayı dönem başındaki mamul stoku sıfır iken, dönem içinde üretilenden daha azca oranda satış yapıldığında dönemsonu yığın miktarı fazlalaşmış, kısaca 2.000 birimlik pozitif yığın değişimi meydana gelmiştir. Bunun sonucunda da değişken maliyet yönteminde; birim durağan(durgun) üretim gideri x net yığın değişimi; 30.000 x 2000 br. =60.000.000TL tutarında, kar rakamı daha çıkmıştır.


2.5.3. üretim Miktarı lt; Satış Miktarı olması durumu ;


Bu takdirde, değişken maliyet yöntemine gore hesaplanacak kar rakamı tam maliyet yöntemine gore hesaplanacak kar rakamından daha yüksek çıkar. Bundan dolayı bu kez;

-Tam maliyet yöntemine gore, ilgili devrin satış gelirinden o dönemde üretilen mamul maliyetleri içinde yer edinen durağan(durgun) giderlerin yanısıra, bundan önceki dönemde dönemsonu stoklarının bünyesinde yeralmış bulunan durağan(durgun) giderler de düşülmekte,

-Değişken maliyet yönteminde ise salt ilgili döneme ilişkin durağan(durgun) üretim giderleri satış gelirinden düşülmektedir. Bu yöntemde, bundan önceki dönemden devretmiş bulunan mamul stokları salt değişken üretim giderlerini kapsamaktadır.


Örnek; dönembaşı yığın 2.000 br ve satışlar da 11.000br.dir. dönem başı yığın maliyet ise şöyledir;

Değişken (50.000 Tl/br x 2.000)…………………100.000.000

Durağan(durgun) …………………………………………………40.000.000

140.000.000

ve yığın değerlemede FIFO yöntemi esas alınacaktır.


Tam Maliyet Yöntemi;


Net Satışlar (125.000 TL/br. x 11.000br.)………………………..1.375.000.000

Satılan Mamul Maliyeti

Devrin üretim Giderleri………………140.000.000

Devrin üretim Giderleri……………….900.000.000

Toplam…………………..1.040.000.000

Devrin Yığın Maliyeti…………………….90.000.000

(900.000.000/10.000)1.000

(-)950.000.000

Etkinlik Karı……………………………………………………………425.000.000

Değişken Maliyet Yöntemi;


Net Satışlar (125.000 TL/br. x 11.000br.)………………………..1.375.000.000

Satışlara Yüklenen Değişken Gider

Dönemsonu Yığın Maliyeti…………….100.000.000

Devrin Değişken üretim Gideri……600.000.000

Toplam…………..700.000.000

Dönemsonu Yığın Maliyeti……………….60.000.000

(600.000.000/10.000)1.000

(-) 640.000.000

Katkı Payı………………………………………………………………735.000.000

Durağan(durgun) Giderler………………………………………………………..(-)300.000.000

Etkinlik Karı……………………………………………………………435.000.000


Değişken Maliyet Yöntemine gore hesaplanan kar rakamı 435.000.000-425.000.000 =10.000.000 TL tutarında daha yüksek çıkmıştır. Bunun sebebi, tam maliyet yönteminde bu devrin üretim maliyetlerine geçen dönemden devir alınan 2.000 birimlik stokta yüklü bulunan 40.000.000 TL lik durağan(durgun) giderlerin arttırıcı yönde etkilemesidir. Böylelikle kar farkı; (Birim durağan(durgun) gider x yığın değişiklik) - (Dönembaşı yığın x dönemlerarası durağan(durgun) gid. farkı) =(30.000x10.000)-(2.000 (30.000-20.000)) =10.000.000 TL. olarak gerçekleşmektedir.


2.6. GELİR TABLOLARINDAKİ ŞEKİL FARKLILIĞI


Yöntemlerin durağan(durgun) giderlere bakış açılarının değişik olması gelir tablolarının şeklini de etkilemektedir.


Tam maliyet yönteminde; satışlar rakamından, özetle tüm üretim giderlerinden oluşan “satılan mamul maliyeti†düşülerek brüt kar rakamına ulaşılmaktadır. Brüt kardan, etkinlik giderlerinin (araştırma-geliştirme; yönetim, satış, pazarlama, dağıtım) düşülmesiyle de “faaliyet ( işletme) karı†bulunmaktadır.


Değişken maliyet yönteminde ise; satışlar rakamından, değişken üretim giderlerinden (direkt madde, direkt işçilik ve değişken GİG )oluşan değişken satılan mamul maliyeti rakamı ile değişken dönem giderlerinin (satış, yönetim vb.) toplamı düşülerek katkı payına ulaşılır. Katkı payından durağan(durgun) üretim giderleri ve durağan(durgun) dönem giderleri düşülerek de etkinlik karı bulunur.



2.6.1. Değişken Maliyet Yöntemine Bakılırsa Gelir Tablosu


BRüT SATIŞ HASILATI…………………………………………………….XXX.XXX.XXX

SATIŞTAN İADE, İNDİRİM VE İSKONTOLAR………………………….(-)XX.XXX.XXX

NET SATIŞ HASILATI……………………………………………………….XXX.XXX.XXX

SATIŞLARA YüKLENEN DEĞİŞKEN GİDERLER……………………..(-)XX.XXX.XXX

Değişken Satılan Mamul Maliyeti……………….XXX.XXX.XXX

Dönembaşı yığın maliyeti……………..XXX.XXX.XXX

Devrin Değişken üretim Maliyeti(+)XXX.XXX.XXX

Dönemsonu Yığın Maliyeti……..……..(-)XX.XXX.XXX

Değişken (satış, yönetim..) Giderleri……...(+)XXX.XXX.XXX XXX.XXX.XXX

KATKI MARJI……………………………………………………………………..XXX.XXX.XXX

SABİT GİDERLER (DÖNEM GİDERLERİ)

Durağan(durgun) üretim giderleri…………………..XXX.XXX.XXX

Durağan(durgun) satış ve yönetim giderleri…….(+)XX.XXX.XXX

FAALİYET (İŞLETME) KARI XXX.XXX.XXX



2.7. DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİNİN YARARLARI


*Direkt maliyet yöntemi işletmede kara geçiş noktasının saptanmasında mühim rol oynar..

*İşletmenin satış politikasının saptanmasına destek sunar.

*Yığın değerlerinde durağan(durgun) gider olmadığından stoktaki değişmeler kar ve ziyanı etkilemez ve dönem karları satışlarla orantılı olarak fiyat, gider ve üretim seviyesinin aynı kalması koçuluyla değişmiş olur.

*üretim maliyeti ve gelir tabloları hem yöneticilerce kolay anlaşılır hem de karar vermelerine destek sunar.

*Direkt maliyetle beraber uygulanan esnek bütçeli standart maliyetin denetim işlevi artar.

*Direkt maliyet, mamul kombinezonu analizlerinde destek sunar.

*Direkt maliyet, işletmenin üretim seviyesinin saptanmasında yardımcıdır,

*Direkt maliyet, işletmede fiyatlandırma politikasında bir araçtır.

*İşletmede yapılacak makine ve teçhizat yenilemesi işi içinde direkt maliyetten yararlanılır.

*Bir üretim aracını satın mı alalım, yoksa kiralayalım mı sorusuna cevap ararken bu yönteme başvurulabilir.

*İşletmenin bir mamul ya da hizmeti kendisinin üretmesi mi yoksa satın alması mı karlıdır? Bunun hesabında yöntem yararlı olmaktadır.

*üretilmekte olan bir mamul ya da hizmetin üretimine devam edelim mi yoksa üretime son mu verelim sorusuna da cevap ararken direkt maliyet yönteminden yararlanılmaktadır.


2.8. DİREKT MALİYET YÖNTEMİNİN SAKINCALARI


*üretim giderlerini durağan(durgun) ve değişken olarak doğru ve tam ayırmak zor olsa gerek ve hatta kimi zaman olanaksızdır.

*Uzun solukta fiyat saptanmasında durağan(durgun) harcamaları da karşılayacak fiyat için durağan(durgun) harcamaları da üretilen mamul ya da hizmetin maliyetine yükleme gereksinimi duyulur.

*Direkt maliyette üretilenlerin fiyatlarının düşük görülmesi fiyat saptanmasında yanılmalara yol açabilir.

*Yığın değerlemesi ve satış maliyeti saptaması işlerinde zorluklar çıkabilir.

*Bilançodaki stokların düşük olması kredi kurumları, ortak ya da üçüncü kişilerce yanlış yorumlanabilir.






Direkt maliyet yönteminde gelirin ortaya çıkışını ve gelir tablosunu şematik olarak gösterilişi :



Tablo incelendiğinde ilkin değişken olarak kabul edilen (DM., Dİ:, G.ü.G.,) giderler toplanarak birim mamul üretim maliyetine ulaşılmakla ve toplam üretim miktarı ile çarpılarak toplam üretim maliyeti bulunmaktadır. Toplam üretim maliyeti öteki değişken giderler toplanarak toplam değişken üretim maliyetine ulaşılmakta olup değişken üretim maliyeti üretim miktarına bölünerek birim değişken üretim maliyeli bulunur.


Ondan sonra satış miktarı ile birim değişken üretim maliyeti çarpılarak değişken satış , maliyeti ve toplam satışlardan değişken satış maliyetinin çıkarılması ile de katkı marjına ulaşılır.


Katkı marjının, toplam durağan(durgun) giderlerden (Durağan(durgun) G.ü.G. ve durağan(durgun) dönem giderleri) büyük olması durumunda KAR. minik olması durumunda ise ZARAR vardır.






2.9. PLANLAMA VE KARAR İŞLEMLERİNDE DEĞİŞKEN MALİYET SİSTEMİ


Değişken maliyet terimi karların ölçülmesinde kullanılabilir, fakat her halde planlama ve karar işlemleri açısından çok daha büyük ehemmiyet taşımaktadır. Mesela, belirli bir mamul türü, 10 dolar birim fiyatla satılıyor olsun. Değişken maliyeti birim başına 7 dolar olsun. Dolayısıyla satılan her birim, durağan(durgun) maliyetlerin karşılanmasına 3$ lık bir katkıda bulunuyor olsun. Eğer senelik durağan(durgun) maliyet tutarı 300.00$ $ ise, şirket “kara geçiş noktası"na yetişebilmek için 100.000 birim mal satmak zorundadır. (3000.000) durağan(durgun) maliyet/ 3$ birim başına katkı oranı - 100.000 birim). Kara geçiş noktası. ne kar ne de zararın ortaya çıkmış olduğu noktadır.


Bu örnekte, işletme yönetimi, zarar etmemiş olmak için minimum 100.000 birim malın satılması icap ettiğini bilmektedir. Ek olarak, işletme yönetimi umulan katkı payını esas alarak kar planlaması da yapmış olacaktır. Gelir vergisinden önceki karın 180.000 dolar olarak bütçelendiğini varsayalım. Şu halde katkı oranı hem 300.000 dolarlık durağan(durgun) maliyeti karşılamalı hem de bütçelenen bu 120.000 dolar karı sağlamalıdır. Öteki bir deyişle katkı oranı toplam olarak 420.000$ olmalıdır. Şu halde. her birim mal 3$ katkı sağladığına gore, bu 300.000$ tutarındaki durağan(durgun) maliyetleri ve 120.000$ karı sağlayabilmek için 140.000 birim mal satılmalıdır.


İşletme yönetimi bir malı, bir pazarda düzgüsel fiyatla, bir öteki pazarda ise aynı malı «indirilmişÂ» fiyatla satmayı planlayabilir. Tabiatıyla, ek satışların, durağan(durgun) maliyetlerin dikkate alınmasına gerek kalmadan gerçekleştirilebileceği varsayılmaktadır. Bir malın öteki bir pazarda daha düşük fiyatla satılmasından elde edilecek karlar, değişken maliyet sistemi kullanıldığında sağlanan bilgilerden kolaylıkla hesaplanabilir.


Kelly Forms A.O. yılda 150.000 birim mal üretmekte ve tanesi 20 $'dan tamamını satmaktadır. Birim başına değişken maliyet 12 $' dır. Toplam durağan(durgun) maliyet ise 600.000 $ tutmaktadır. üretim faaliyetleri neticeleri aşağıdaki benzer biçimde gerçekleşecektir:

Satışlar (150.000 birim / 20 $) 3.000.000$

Satılan Mal Maliyeti (150.000 birim X

Birim başına 12$ değişken maliyet) 1.800.000


Katkı Oranı 1,200.000$

Durağan(durgun) Maliyetler 600.000

üretim Maliyetlerinden Sağlanan Kar 600.000$



Düzgüsel satışa ek olarak, kıymeti 14 $ dan 50,000 birim mal daha satma olanağı elde edilmiştir. İlk bakışta bu sipariş reddedilmelidir. Zira edilen fiyat 150.000 birimlik kapasite kullanışındaki birim başına tam maliyet olan 16$ dan düşüktür. Bu maliyet içinde 12$ değişken ve 4 S durağan(durgun) (600.000 $/150.000 birim) maliyet vardır. Kapasite ölçüsü olarak bu yeni satış olanağı da dikkate alınsa ve 200.000 birim esas alınsa bile birim başına durağan(durgun) maliyet 3$ (600.000 /200.000) olacaktır ve tam maliyet (12 + 3 = 15 $) gene teklif edilen fiyattan (14 $) yüksek olacaktır. Buna karşın, değişken maliyet sistemi Kelly Forms A.O.'nın bu olanağı kullandığı takdirde ek 100.000$ daha kazanacağını göstermektedir.


Değişken maliyet anlayışı içinde kar hesaplaması aşağıdaki benzer biçimde yapılır.


Toplam Satış Olağan Faaliyetler Ek Satışlar

Satışlar 3.700,000 3.000.000 700.000

Satılan Mal Maliyetler 2.400.000 1.800.000 600.000

Katkı Oranı 1.300.000 1.200.000 100.000

Durağan(durgun) Maliyetler 600.000 ------ ------------------

üretim Faaliyetinden

Sağlanan Net Kar 700.000


Burada ek olarak üretilip satılan malların durağan(durgun) maliyetler üstündeki herhangi bir tesiri olmamıştır. Bu türden bir karar vermede, yalnızca ek gelirler ve ek maliyetler önemlidir.


Değişken ve durağan(durgun) maliyetler arasındaki ayırım kar planlamasında ve çeşitli mamul hatlarının fiyatlama ve satışları ile ilgili karar işlemlerine destek olabilir. İşletme yönetimi amaçları için, değişken maliyetin kar ölçülmesinde kullanılması, temel unsur değildir. Sadece, gerek planlama faaliyetlerinde gerek karar işlemlerinde kullanılacak detayları-bilgileri işleme sisteminin (data processing system), bu detayları-bilgileri değişken ve durağan(durgun) maliyetleri ayrı ayrı verecek şekilde düzenlemesi gerekir.

4. SONUÇ


Değişken Maliyet Yöntemi, mamul maliyetlerine salt, üretim ve satış hacmi doğrultusunda değişmiş olur nitelikteki giderlerin yüklenmesi esasına dayalı bir maliyet yöntemidir.


Bu yöntemde, tüm değişmez (durağan(durgun)) nitelikteki giderler, bir maliyet unsuru olarak değil, bir dönem gideri olarak kabul edilir. Böylelikle durağan(durgun) giderler yarımamul ya da mamul stoklarının maliyetleri içinde yer almayıp, direkt ilgili devrin gelirinden indirilirler.


Direkt maliyet yönteminin kullanılmasıyla, gelir tablosunda net gelir daha kati görülebilir. Maliyet muhasebesinin yönetime vasıta olma fonksiyonu olma açısından kısaca işletmede karar vermeye destek yönünden bakıldığında da bu yöntemin yararlı olduğu görülmektedir. Feride Nihal Tunçsiper

Alıntı

ÇINAR

çeşitlerine gore giderler nedir.?

ek seviye hesap planının yürürlüğe girmesinden bu yana (01.01.1994) 2000 yılı başlangıcında, beşinci senede geride kalmış olacaktır. Bu süre içinde her geçen gün daha iyi anlaşılmış, yerleşmiş, vergi kanununda yazılı hususi usulsüzlük cezasının yaptırım gücünden ziyade muhasebe mesleğinin ortak dili olarak; mesleğin anayasası olarak algılanmış, gönüllü bir titizlikle uyulmaya, uygulanılmaya çalışılmıştır. Gelinen nokta her şeye rağmen tek seviye öncesiyle ölçme kabul etmeyen bir mertebededir. Tek seviye hesap planını bilme ve uygulama düzeyi bugünkü meslek mensubunun düzeyini ortaya çıkaran mühim bir mihenk taşı durumundadır. Tek düzenle bağdaşmayan bir uygulama artık meslektaşlar içinde ayıplı bir uygulama olarak derhal mahkum edilmektedir.


Tüm bunlara karşın tek seviye hesap planının hala anlaşılamayan birçok meslek tarafınca hala uygulanmayan tarafları yok mudur ? Ne yazıktır ki asla duraksamadan yoktur diyemiyoruz. Oldukça doğal bu durum tek düzeni bütünüyle tatbik eden birçok meslektaşın varlığını inkar etmemiz anlamına gelmektedir. Sadece aksayan yada uygulanmayan taraflarını bulup çıkarmakta mevzuyla ilgili her insanın görevi olmalıdır.


1- TEK DüZEN HESAP PLANININ ANA YAPISI :


Tek seviye hesap planı çerçevesi 1. sıra nolu tebliğde açıklanmış olup bu tebliğin “Tek seviye hesap çerçevesi, hesap planı açıklamaları†adlı 5. bölümde “Hesap sınıflarının bilanço ve gelir tablosundaki gruplama ve sıralama paralelinde†düzenlenmiş olduğu yazılıdır. Hesap sınıfları 1 den fazla 99' a kadardır. Bu hesap sınıflarının derhal altında 10' dan, 99' a kadar devam eden hesap grupları vardır. Her hesap sınıfının altında değişik sayıda, sadece sıra takip ederek 99' a ulaşan hesap grupları vardır. Hesaplar bu grupların altında 100' de 799' a devam etmekte ve nazım hesapların varlığı da düşünülecek olursa 999' da son bulmaktadır.


2- MALİYET HESAPLARI SINIFI


7. sınıfı teşkil eden maliyet hesapları iki değişik seçeneği içererek bir şekilde dizayn edilmiş, 70 - 78 nolu grupların hesapları 7/A seçeneğini; 79. grubun hesapları ise 7/B seçeneğini oluşturmaktadır. Maliyet hesapları sınıfının kebir düzeyindeki hesapları 7/A için fonksiyon esasına; 7/B seçeneği için ise çeşit esasına uygun olarak belirlenmiştir. Maliyet tebliğde “Mal ve hizmetlerin planlanan şekil ve niteliğe getirilmesi için meydana getirilen giderlerin toplamış olduğu ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardırâ€b denilerek tanımlanmaktadır.


3- GİDER ÇEŞİTLERİ - GİDER YERLERİ


“Giderler çeşitlerine, fonksiyonlarına, ürünlere yüklenmesine, etkinlik hacmiyle olan ilişkilerine, denetim edilebilirlik özelliklerine, fiili olup olmamasına, yerlerine gore sınıflandırılabilir.†Tek seviye hesap planı tüm bu ayırımlara uygun bir halde ve eş zamanlı olarak kayıt yapılmasına olanak vermektedir.


Gider Çeşitleri : “Mal ve hizmet üretiminde katlanılması ihtiyaç duyulan maliyetlerin bünyesindeki harcama çeşitlerini ifade eder. Gider çeşitleri 0 - 7 kodları içinde yer verilmiştir.


0 - İlk medde araç-gereç giderleri

1- İşçi ücret ve giderleri

2- Işyar ücret ve giderleri

3- Dışarıdan sağlanan yarar ve hizmetler

4- Çeşitli giderler

5- Vergi fotoğraf ve harçlar

6- Amortismanlar ve tükenme payları

7- Finansman giderleri


Gider Bölgeleri : “üretim ve hizmetlerin yapıldığı ve maliyetin oluşturulduğu, örgütün bir birimini yada birim içindeki bir yeri ifade eder.†Gider bölgeleri dokuz ana grup başlığı altında toplanmıştır. Bunlar :


• Esas üretim bölgeleri,

• Destek üretim gider bölgeleri,

• Destek hizmet gider bölgeleri,

• üretim bölgeleri yönetimi gider bölgeleri,

• Araştırma geliştirme gider bölgeleri,

• Pazarlama satış ve dağıtım gider bölgeleri,

• Yönetim gider bölgeleri,

• Finansman gider bölgeleri,

• Yapılmakta olan yatırım gider yerleridir


4- 7/A ve 7/B SEÇENEKLERİ


1, 2, 3 sıra nolu muhasebe sistemi uygulamam genel tebliğlerinde yazılı hadlerin altında kalan minik üretim ve hizmet işletmeleri ve tecim işletmelerinin kullanabilecekleri 7/B seçeneğinde 790 - 799 içinde kalan hesaplar çeşit esasına gore belirlenmiştir. 7/A seçeneğinde ise giderler esas defterlerde fonksiyon esasına gore kaydedilir. “Eş zamanlı kayıt yönteminin kullanılması tavsiye edilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defteri kebir hesaplarına fonksiyon esasına gore kaydedilirken; söz mevzusu giderler bununla beraber destek defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili gider yerlerine gore izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği destek defter kayıtlarının, giderlerinin mensup oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda yöntem durumunda yöntem amacına uygun şekilde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine, hem de gider yerlerine gore izlendiğinden muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir seviye içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktadır.â€


Bu durum aynı görüntüyü cepheden, taraftan cepheden, taraftan, üstten çeken TV kameralarından seyrettiğimiz görüntülere benzetebiliriz. Sadece kullanım amaçlarına ulaşınca durum çok farklıdır. Falanca tarihte inşaat şirketine alınan 200 poşet çimento bir taraftan fonksiyon hesaplarına gider olarak kaydedilecek, bununla beraber bir ikinci boyutta A şantiyesinin çimento gideri olarak o şantiyenin giderlerine kaydedilecek ve bir üçüncü boyutta o inşaat şirketinin toplam şantiyelerinin çimento gider çeşidi olarak kaydedilecektir. Bu üçlü kayıt 7/A seçeneğini uygulayanlar için mecburidir.


5- EŞ ZAMANLI KAYIR SİSTEMİ NEDİR ?


Giderlerin muhasebe kayırlarını yaparken bununla beraber destek defterlere de gider çeşidi ve gider yeri kayıtlarının yapılması anlamına gelir.


1 sıra nolu tebliğde “Gider çeşidi hesaplarının işleyişi†adlı bölümde, “Eş zamanlı kayıt yöntemini tatbik eden işletmelerde giderler gerçekleşme ettikçe ilgili fonksiyonel hesaplarına kaydedilirken, aynı anda destek defterlerdeki söz mevzusu çeşit hesaplarına da kaydedilir. Gider çeşitlerinin izlendiği destek defter kayıtlarının gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması esastır†denilmektedir. Demek ki 7/A seçeneğini tatbik eden işletmelerde bahsedilen destek defterlerin varlığı da zorunludur. Ve çok sayıda destek defterin varlığın zorunluysa “... tavsiye edilen eş zamanlı kayıt sistemini†uygulamakta mecburi olmaktadır. Burada destek defterlerden kastedilen yalnızca muavin defterler olmadığını derhal belirtelim. Fonksiyon esasına gore meydana getirilen kayıtlarda muavin defterler bahsedilen destek defterlerdir. Sadece gider çeşidi ve gider yeri kayıtları için ayrı defterler, ayrı ortamlar gerekmektedir.


6- GİDER ÇEŞİT ve YERLERİ KODLARININ FİŞTE GÖSTERİLMELERİ ZORUNLUDUR.


1 sıra nolu genel bildiri 710 hesabının işleyişini anlatırken “Eş zamanlı kayıt sistemi tatbik eden işletmelerde giderlerin gerçekleşme kaydının yapılamasını sağlamak suretiyle düzenlenen fişte gider çeşidi ile gider yeri kodunun yazılması esastır†denilmekte ve böylece aş zamanlı kayır sisteminin gereği olarak gerçekleşme fişiyle çeşit ve yer kayıtları arasındaki ieş zamanlı paralellik tamamlanmış olmaktadır. Eş zamanlı kayıt gerçekleşme fişinin içinde gider kaydı yapılırken sağlanmaktadır. Bunun iyi mi olduğuna birazcık ileride bilgisayar programlarından bahsederken değineceğiz.


Gelelim 8 ve 11 nolu İSMMMO yayınlarında öngörülen kodlamaya. Bilinmiş olduğu benzer biçimde bu yayınlarda öngörülen hesap planında alt ve ikincil hesap kodları (0) dan başlamaktadır. Tek seviye hesap planı ve muhasebeyle entegre hale getirilmiş maliyet muhasebesini özetleyen tek olma hususi durumunu sakınan bu iki eserde gider çeşitleri ile ilgili kodlar (0) dan başladığı için ve eş zamanlı kayıt sisteminde fonksiyon, çeşit ve yer kodları içinde bir paralellik oluşturmak için (0) dan başlatılmıştır.


Yukarıda bahsedilen bu yayınlarda fonksiyon, çeşit ve yer ile ilgili kayıtların birbirlerini içerecek şekilde tutulması; “gider çeşitlerinin izlendiği destek defter kayıtlarının gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması esastır†diyen tebliğle gelen kısmı zorunluluk olmasının yanı sıra, birbirleri içinde kolayca mutabakat yapılabilmesi, bilgisayar uygulamasında kolaylık sağlayabilmesi ve dönem sonlarında gider dağıtım tablosu yapabilmek için de bir zorunluluktur.


7 - 7/A SEÇENEĞİNDE üÇLü HESAP PLANI:


7/A seçeneğini tatbik eden bir inşaat şirketinin hesap planı fonksiyon gider çeşidi ve ve gider yeri mizanlarını ayrı ayrı düşünerek ve her boyutta öteki ikisini içerecek bir tarzda şu şekilde oluşturabilir (Hesaplar örnek vermek amacıyla sıra takip etmeksizin yazılmıştır).


1- Fonksiyon Hesapları :


150 İLK MADDE ve MALZEME 740 HİZMET üRETİM MALİYETİ

150.10 A Köprüsü Şantiyesi 740.10 A Köprüsü Şantiyesi

150.10.00 İlk Madde Araç-gereç 740.10.00 İlk Madde Araç-gereç

150.10.00.0000 8 lik Demir 740.10.00.0000 8 lik Demir

150.10.00.0001 10 luk Demir 740.10.00.0001 10 luk Demir

150.10.01 İşçi ücret ve Giderleri 740.10.01 İşçi ücret ve Giderleri

150.10.01.0001 Kalıp İşçilik 740.10.01.0001 Kalıp İşçilik

150.10.01.0002 Demir İşçilik 740.10.01.0002 Demir İşçilik

150.11 B Hastanesi Şantiyesi 740.11 B Hastanesi Şantiyesi

150.11.00 İlk Madde Araç-gereç 740.11.00 İlk Madde Araç-gereç

150.11.00.0000 8 lik Demir 740.11.0000 8 lik Demir



Yukarıdaki şekilde dizayn edilmiş fonksiyon hesaplarının ilk kırılımı (10) koduyla başlatılarak gider yerlerini, ikinci kırılımı da (0) koduyla başlatılarak gider çeşitlerini içermeleri sağlanmış olmaktadır. Doğrusu fonksiyon hesaplarının hesap planı içinde alt ve ikincil hesap olarak 10- 99' a kadar sıralanan gider bölgeleri ve 0' dan 9' a kadar (0-7) sıralanan gider çeşitleri yerleştirilmiş olmaktadır.


2- Gider Çeşitleri


Bu durumda gider çeşitleri kodundan başlayarak (0-9) içinde kodlandırılacaktır. Yukarıda da bahsettiğimiz benzer biçimde gider çeşidi destek defterleri kayıtlarının gider yerlerini de içerecek bir tarzda tutulması bildiri uyarınca zorunludur. Yazıda bahsedilen 7 nolu İSMMMO yayınındaki kodlamayı esas alarak gider çeşidi destek defterleri kodlamasını oluşturalım.


0 İLK MADDE ve MALZEME GİDERLERİ 1 İŞÇİ üCRET ve GİDERLERİ

0.10 A. Köp. Şant. İlk. Mad. Ve Mlz. 1.10 A. Köprü İşçilikleri

0.10.0000 Sekizlik Demir Kull. 1.10.0001 Esas İşçilikler

0.10.0001 Onluk Demir Kull. 1.10.0002 Taşaron ücretleri

0.11 B. Hastanesi İlk Mad. Ve Mlz.

0.11.0000 Sekizlik Demir Kull.



Gider çeşitleri destek defterlerinin kodları da oluşturulurken 0 ilk madde malzemeden sonrasında 10 gider yeri koduyla A köprüsü şantiyesi ve onun ilk madde araç-gereç giderleri sıralanarak gider çeşitleri, gider bölgeleri olan şantiyelere gore açılmıştır.


3- Gider Bölgeleri


Gider bölgeleri kodları (10 - 89) içinde yer aldığına gore gider bölgeleri kodlaması da 10 A köprüsü şantiyesi ve ikinci kırılımda da bu gider çeşitlerinin ilki olan 0 ilk madde araç-gereç giderleri ve üçüncü kırılımda da şantiyeye alınan malzemelerin kaydolduğu hesaplar yer alacaktır.


10. A Köprüsü Şantiyesi

10.00 İlk Madde Araç-gereç

10.00.0000 Sekizlik Demir

11. B Hastanesi Şantiyesi

11.01. İşçi ücret ve Giderleri

11.01.0001 Esas İşçilikler


Şimdi fonksiyon, gider çeşidi ve gider yeri kayıtlarını yan yana koyacak olursak:


FONKSİYON KAYITLARI GİDER ÇEŞİTLERİ GİDER YERLERİ


150 İlk Madde ve Mlz. Hes. 0. İlk Madde ve Mlz. Gid. 10 A. Köprüsü Şan.

150.10 A Köp. Şant. 0.10 A. A. Köp Şant. İ.M.M. Gid. 10.00 İlk Madde Mlz.

150.10.00 İlk Madde ve Mlz. 0.10.00 Kaba Araç-gereç 10.00.0000 8 lik Demir

150.10.00.0000 8 lik Demir 0.10.00.0000 8 lik Demir


biçiminde bir tablo oluşmaktadır. Burada bilgisayar soldaki sıfırı kabul etmiyorsa bu taktirde başa bir harf konarak mesele aşılmalıdır (G.0. İlk Madde ve Araç-gereç Gid. benzer biçimde). Burada sorulabilir, hesap planlarının bu şekilde iç içe oluşturulması yalnız tebliğdeki gider çeşitlerine ilişkin kodların gider çeşitlerini içerecek bir tarzda oluşturulması gereğinden mi lanmaktadır ? Ilk olarak üçlü kayıt gerektiğinde birbirleriyle mutabakat yapılabilmesini de mecburi kılmaktadır. Yukarıdaki tarzdaki bir kodlama 8 lik demirler içinde olduğu tespit edilen bir hatanın kolayca bulunabilmesini sağlamaktadır. Ek olarak bilgisayar programları bölümünde bahsedeceğimiz benzer biçimde kodun kolaylıkla akılda kalmasını, tek düzenle gelen kodlar haricinde ek olarak iki kod sistemi oluşturmak benzer biçimde bir büyük külfetin önüne geçmek için gene bu tür bir kod sistemine gereksinim vardır. Kaydedilen aynı bir gider için üç değişik kod hakkaten de uygulamada büyük güçlük yaratacaktır. Ve son olarak gider dağıtım tablolarının kolaylıkla yapılabilmelerini sağlamak için de bu kodlama zorunluluktur. Aslına bakarsanız gider çeşitlerinin gider yerlerini içerecek şekilde tutulmasının tebliğce istenilmesi tüm bu hususlar düşünüldüğü için olsa gerektir.

8- GİDER DAĞITIM TABLOSU


“Gider dağıtım tablosu gider çeşitlerinin gider bölgeleri itibariyle dağıtımını topluca gösteren bir tablodur.† Tebliğin gider çeşitleri ile ilgili kayıtların gider yerlerini de içerecek bir tarzda tutulmasını istemesi sonucu bu tablo esasen kolayca çıkarılabilir bir tablo haline gelmektedir.


GİDER DAĞITIM TABLOSU **


G İ D E R Y E R L E R İ

10 11 12 13 Toplam

GİDER ÇEŞİTLERİ a. şantiyesi b şantiyesi c. şantiyesi d. şantiyesi Giderler

0. İlk Madde ve Araç-gereç

1. İşçi ücret ve Giderleri

2. Işyar ücret ve Giderleri

3. Dış. Sağ. Yarar. Ve Hizm.

4. Çeşitli Giderler

5. Vergi, Fotoğraf ve Harçlar

6. Amortisman ve Tüketici Payları

7. Finansman Giderleri

Toplam Şantiye Giderleri



9- 7/A SEÇENEĞİ ve BİLGİSAYAR PROGRAMLARI


Bu seçenek yukarıda da açıklanmış olduğu suretiyle üç ayrı mecburi kılmaktadır. Fonksiyon hesapları için, gider çeşitleri için, gider bölgeleri için. Bu üçlü kayıt eşzamanlı olarak yapılacaktır. Nerede ? Mahsup fişinin içinde. Yukarıda bahsi geçen yayının bir dipnotunda “...bilgisayar programlarında ilgili kayıtlar otomatikman yapılır. İsteyen firmalar ilkin gider yerini, sonrasında da gider türünü kullanabilirler†denilmektedir. Burada otomatik kayıttan kastedilen bazı muhasebe programlarında mahsup fişi içindeyken, meblağ kaydolduktan sonrasında alacaklı hesabı yazmadan ilkin kiminde sağ üst köşede, kiminde sağ alt köşede fonksiyon tuşları yardımıyla oluşturulan pencerelerde “masraf merkezleriâ€, “maliyet merkezler†benzer biçimde adlar altında kullanıcıya sunulan ortamlardır. Bu ortam içindeki gider çeşidi yada gider yeri kodunun üstüne alt ve üst ok tuşlarıyla gelinip enter yapıldığında eşzamanlı kayıt yapılmış olmakta, fonksiyon hesaplarına gider yazılan kıymet aynı anda bir kere yazılmadan bir ikinci ortama da kaydolmaktadır.


Sadece mesele çözülmüş olmamaktadır. Niçin ?


• Yukarıda bahsedilen bu özellik tüm programlarda, hatta en fazlaca kullanılan bazı programlarda bile yoktur.


*Bazı hususi yazılımlar haricinde bu ortama haiz programlarda da sadece gider çeşitleri yada gider bölgeleri için kullanabilirsiniz. Doğrusu hem gider çeşidi hem de gider yeri kayıtlarını destek defterlere kaydedemezsiniz. Birinden birini tercih edeceksiniz. Yada ortamı hem gider çeşidi hem de gider bölgeleri için kullanacaksınız. Doğal olarak programınız müsaade ediyorsa.


*Bu ortamlar gene bir çok programda aynı entegre programların yığın menüsü gibidir. Kebir ortamında olduğu benzer biçimde çoklu kırılımlara uygun değildir. Bu durum aranılan kodun bulunmasını zorlaştırdığı benzer biçimde sunulan karakterlerin neredeyse yarısı kırılımlara yazılamayan kodlarla dolmakta, kalan kodlarda bilhassa yüklü stoğa haiz işkollarının kayıtlarında yetersiz kalabilmektedir


Neticede 7/A seçeneğini kullanmak zorundaysanız ilk olarak yukarıda yazılı özelliğe haiz olan programlardan birini seçeceksiniz. Maliyet - harcama merkezlerine çok da fazla ayrıntıya girmeden (ayrıntıya girmediğinizde de bu kayıtların işletme gereksinimleri için kullanımı sınırlanmış olmaktadır) gider çeşidi kodlarını açacaksanız. Gider bölgeleri için fonksiyon kayıtlarının ikinci kırılımları aslına bakarsan gider yeri esasına uygun olarak açıldığına gore buralardan muavin dökümleri size gider yeri destek defter kayıtlarını verecektir. Gider çeşidi destek defter kayıtlarını da harcama merkezleri muavininden alacağınıza gore normalde mutabık olması ihtiyaç duyulan bu iki döküm size gider dağıtım tablonuzun verilerini elde etmiş olacaktır.


Gönül isterdi ki programlarda fonksiyon, gider çeşidi, gider yeri kayıtları yapılmış olan bir muhasebe fişinin altına bir çerçeve içine gider çeşidi ve gider yerinin kodu fişten çıkmadan ilkin program tarafınca otomatikman yazılsın. Hali hazırda mahsup filerinin hususi açıklama yazmaya mahsus olan penceresinden gider çeşidi ve gider yeri kodunu yazabilmekteyiz. Yukarıda da yazıldığı benzer biçimde bildiri “... giderlerin gerçekleşme kaydının yapılmasını sağlamak suretiyle düzenlenen fişte, gider çeşidi ile kodunun yazılması esastır†demektedir. Aslına bakarsanız meydana getirilen bu üç kaydın mutabakatının sağlanabilmesi için gider çeşidi ve gider yeri kaydının hangi fonksiyon kaydına ilişkin fişte yapıldığının bilinmesi gerekmektedir.


01.11.1999


150 İlk Madde ve Araç-gereç 10.000.000.-

710 Direkt İlk Madde ve Araç-gereç Giderleri 10.000.000.-



Gider Çeşidi : 010

Gider Yeri : 11


D Malzemesinin Alımı Acar Ltd. Fat. : 6824



Programlarla ilgili bir başka sorunda raporlardır. Bilhassa yığın menüsü içinde çok varlıklı rapor çeşitlerine haiz olmalarına rağmen giderlerin birinci hafta ikinci dağılımıyla raporların bizim bildiğimiz hiçbir programda yer almaması mühim bir eksikliktir. Bugün bu şekilde bir raporu sadece excel' e yaptığımız tablolara, destek defterlerden aldığımız değerleri girmek suretiyle elde edebilmekteyiz. Gerçi bu tabloyu yapmakla ilgili bir zorunluluk tebliğde yer almamaktadır. Sadece işletme gereksinimlerini bir yana bırakın bu kadar uğraştıktan sonrasında şahıs emeğinin semeresini bir tabloda, bir raporda görmek istemez mi ?


10- 7/A SEÇENEĞİ ve İMALAT DEFTERİ


246 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği D bendi ile 01.01.1996 tarihinden geçerli olmak suretiyle bu seçeneğe gore kayıt tutanların imalat defteri tutma mecburiyetlerini kaldırmıştır. Tebliğde şu şekilde denilmektedir “Bilindiği suretiyle Vergi Usul Kanunu 203. maddesinin dördüncü fıkrasında imalat defterine kaydolunan malumatı ihtiva edecek şekilde sınai muhasebe tutalar, Maliye Bakanlığı' ndan müsaade almak şartıyla ek olarak imalat defteri tutmazlar. Vergi Usul Kanununun mükerrer 257. maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanarak, muhasebe işlemlerini sözü edilen muhasebe sistemi uygulama Genel Tebliğlerinde yer edinen 7/A seçeneğine gore izleyen mükellefin imalat defteri tutma mecburiyetleri 01.01.1996 tarihinden itibaren kaldırılmış olup bu hususta izin almak suretiyle Bakanlığımıza başvurulmasına gerek kalmamaktadırâ€.


Görüldüğü benzer biçimde 246 sayılı bildiri 7/A seçeneğinin imalat defterinde yer edinen malumatı ihtiva ettiğini dolayısıyla ek olarak imalat defteri tutmanın bir mükerrerlik olacağı görüşündedir. Niçin tek seviye hesap planına gore defter tutanlar denilmiyor? Niçin 7/A ve 7/B denilmiyor? Bu iki seçeneğin birbirinden farkı 7/A nın hesaplarının altında meydana getirilen kırılımlar ya da yıl sonundaki maliyet hesaplarının kapanış farkından ibaret olsa yalnızca evvelinde belirlenmiş maliyet yöntemlerini kullanmak isteyenler 7/A seçeneğini uygulasınlar denilirdi. Kaldı ki 7/A maliyet hesaplarının altına meydana getirilen kırılımlar (ikinci kırılıma gider yeri yazılarak) bir halde 7/B hesaplarına da yapılabilir. Tebliğde de isteyenin bu şekilde hesap planı yapmasına olanak da tanınmıştır. Esasen üçlü kayıt sisteminin fonksiyon, gider çeşidi ve gider yeri kayıtları ile imalat defteri yan yana konulduğunda 7/A seçeneğinin kayıtlarının “imalat defterine kaydolunan malumatı ihtiva ettiği†kolayca görülecektir.


11- GİDER ÇEŞİDİ ve GİDER YERİ FİŞLERİ


Yukarıda adı geçen İSMMMO yayınlarında gider çeşidi ve gider yeri kayıtları için fişler önerilmiştir. Bu fişlerin gider çeşidiyle ilgili olanı gider yerini; gider yeriyle ilgili olanı da ilgili gider türünü ihtiva edecek bir tarzda hazırlanmıştır. Yukarıda bahsedilen mahsup fişi içinde kayıt yapılırken girilen ortamlarda,icabında dökümü de alınabilecek bu fişlere otomatik kayıt yapabilseydik, gider çeşit ve yeri fişleri, muavinleri, gider dağıtım tabloları, ikinci dağıtım tabloları ile muhteşem bir 7/A uygulaması yapmış olurduk. Bu şekilde bir programa da 7/A ile ilgili özellikleri açısından muhteşem denilebilirdi.


GİDER YERİ FİŞİ KODU ... Toplam

Tarih No Izah etme Gider Çeşitleri

0 4







GİDER YERİ FİŞİ KODU ... Toplam

Tarih No Izah etme Gider Çeşitleri

10 12







SONUÇ : TEBLİĞ EDİLMEMİŞ BİR SEÇENEK; 7/C SEÇENEĞİ


Gider çeşidi ve bölgeleri ile ilgili destek defter kayıtları dikkatsizlik edilerek yağılan bir 7/A uygulaması Vergi Usul Kanunu madde 353/6. bend hükümleri çerçevesinden hususi usulsüzlüktür. Tespitinde 01.01.1996 tarihinden geçerli olarak 98/12044 sayılı karar uyarınca 500.000.000.- TL para cezasıyla cezalandırılması gerekir. Sadece gerek mevzunun müteakip sıra nolu bir tebliğle etraflıca ele alınmaması bu konudaki bilgi eksiklikleri 7/A kodlarının ve kapanışının kullanıldığı sadece gider çeşit ve yerleriyle ilgili destek defter kayıtlarının tutulmadığı ve 7/B de olmayan bir piyasa uygulamasını; bildiri edilmemiş bir 7/C uygulamasını ortaya çıkarmıştır. Elbet bu bildiri emirlerini tatbik eden meslektaşlarımızın varlığını inkar anlamına gelmemektedir. Yapılması ihtiyaç duyulan 7/A kapsamına girmeyen minik işletmelerde kullanılmaması, 7/A uygulamak durumunda olan işletmelerde ise uygun bir programla gider yeri ve gider çeşidi destek defterlerinin kesinlikle tutulmasıdır. Feride Nihal Tunçsiper

Alıntı

ÇINAR

dışardan sağlanan yarar ve hizmetler nedir? ( 4 örnek kafi )

DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER

İşletme taaliyetlerini yürütmek, üretim, pazarlama ve öteki hiz­metleri gerçekleştirmek amacıyla dışardan sağlanan yakıt, elr#ktrik, su, gaz, bakım ve onarım, komünikasyon, nakliye ve benzeri benzer biçimde yarar ve hizmetler için gerçekleşme ettirilen harcamalar 793 DIŞARDAN SAĞ­LANAN FAYDA VE HİZMETLER hesabına kaydedilirler.


Bu benzer biçimde harcamalar gerçekleşme ettikçe bu hesabın borcuna ilgili hesapların alacağına kayıt yapılır.


Fiili maliyet sistemini kullanan işletmeler, Örnek olarak,


_______________________________ / _____________________________

793 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 1.000.000

793.06 Yakıt Giderleri

191 İNDİRİLECEK KDV 180.000

320 SATICILAR 1.180.000

Yakıt giderinin kaydı

_______________________________ / _____________________________


şeklinde kayıt yapacaklardır. Yukarıda belirtilen giderler haricinde işletme faaliyetini sürdürmek için yapılması lüzumlu olan sigorta giderleri, kira giderleri, yolluk gi­derleri, kırtasiye, dava, icra ve noter giderleri, iştirak oranı ve ödenti gi­derleri benzer biçimde giderlerin izlendiği hesap 794 ÇEŞITLİ GİDERLER hesa­bıdır.


Bu benzer biçimde harcamalar gerçekleşme ettikçe bu hesabın borcuna ilgili hesapların alacağına kayıt yapılır.


Fiili maliyet sistemini kullanan işletmeler, Örnek olarak,


_______________________________ / _____________________________

794 ÇEŞİTLI GİDERLER 400.000

794.05 Kırtasiye Gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 72.000

329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 472.000

Kırtasiye giderinin kaydı

_______________________________ / _____________________________


şeklinde kayıt yapacaklardır.

6) VERGİ RESİM VE HARÇLAR


Mevzuat gereğince gerçekleşme ettirilen gider nileliğindeki vergi, re­sim ve harçlar 795 VERGİ, RESİM VE HARÇLAR hesabında izlenir. Bu benzer biçimde harcamalar gerçekleşme ettikçe bu hesabrn borcuna ilgili hesapların alacağına kayıt yapılır.


Fiili maliyet sistemini kullanan işletmeler, Örnek olarak,


_______________________________ / _____________________________

795 VERGİ RESİM VE HARÇLAR 1.800.000

795.02 Damga puıu

100 KASA 1.800.000

Ödenen damga pulunun kaydı

_______________________________ / _____________________________


şeklinde kayıt yapacaklardır.

7) AMORTİSMANLAR VE TüKENME PAYLARI


Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile hususi tükenmeye doğal olarak varlıklar, için ayrılan amortisman giderleri ile tükenme payları 796 AMORTISMAN VE TüKENME PAYLARI hesabına kaydedilir.


Bu benzer biçimde giderİer gerçekleşme ettikçe bu hesabın borcuna ilgili hesapların alacağına kayıt yapılır.


Fiili maliyet sistemini kullanan işletmeler,


Örnek olarak,


_______________________________ / _____________________________

­796 AMORTİSMANLAR VE TüKENME PAYLARI 2.130.000

796.01 Binalar

796.02 Makineler

796.03 Demirbaşlar

257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.130.000

Ayrılan amortismanların kaydı

_______________________________ / _____________________________


şeklinde kayıt yapacaklardır.

8) FİNANSMAN GİDERLERİ


İşletmenin gerek yatırım gerekse işletme sermayesi ihtiyacını karşılamak suretiyle yapmış olduğu kısa ve uzun vadeli borçlanmaların faiz, ko­misyon ve kur tarklarının izlendiği hesap 797 FİNANSMAN GİDERLE­Rİ hesabıdır.


Bu benzer biçimde giderler gerçekleşme ettikçe bu hesabın borcuna ilgili hesapların alacağına kayıt yapılır.


Fiili maliyet sistemini kullanan işletmeler, Örnek olarak,


_______________________________ / _____________________________

797 FİNANSMAN GİDERLERİ 3.800.000

797.01 Kredi Faizleri

300 BANKA KREDİLERİ 3.800.000

Kredi faizlerinin kaydı

_______________________________ / _____________________________


şeklinde kayıt yapacaklardır.


9) GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI


798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA hesabı, üretim ve hizmet işlet­melerinde, maliyet çıkarma dönemlerinde düzenlenen gider dağıtım tablosu sonucu çeşitli gider hesaplarının toplam tutarları üstünden 799. üRETİM MALİYET HESABI'na, 630, 631, 632, 660, 661, 680 ko­dlu hesaplara ve aktifleştirilmesi gerekenlerin ilgili etken hesaplara de­vredildiği hesaptır.


Tecim işletmelerinde ise; dönem süresince gider hesaplarının borcunda biriken tutarlar, dönem sonunda fonksiyonlarına dönüştü­rülerek 630, 631, 632, 660 ve 661 kodlu hesapların alacağına bu he­sap yardımıyla devredilir.


üretim ve Hizmet İşletmeleri dönem sonunda gider dağıtım tablosu yardımıyla gider çeşitlerinin fonksiyonlara gore dağılımını ya­pacak ve bu dağılım neticisine gore aşağıdaki kaydı yapmış olacaktır.


_______________________________ / _____________________________

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 600.000

631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ 3.000.000

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 6.400.000

660 KISA VADELI BORÇLANMA OİDERLERİ. 2.200.000

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 800.000

798. GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI 13.000.000

Fiili giderlerin gelir tablosu hesaplarına devri

_______________________________ / _____________________________


üretim maliyetleri üretim hesabına aktarılırken de şu kayıt yapıla­caktır:


_______________________________ / _____________________________

799 üRETİM MALİYET HESABI 12.000.000

799.01 İlk Madde ve Araç-gereç 5.000.000

799.02 İşçi ücret ve Gid. 4.000.000

799.03 Genel üretim Gid: 3.000.000

798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA

HESAB1 12.000.000

Maliyetlerin ilgili üretim hesabına devri

_______________________________ / _____________________________

Bu ileti 'en iyi çözüm' seçilmiştir.

Anonim Şirketlerin Yönetim ile İlgili Organları;

*Genel Kurul!
*Yönetim Kurulu!
*Genel Müdür ve Alt Müdürler!
*Denetçiler!

• 
  R.T.ü.K hakkında bilgi verir misiniz?


• 
  Bilgi nedir, bilginin anlamı hakkında bilgi verir misiniz?


• 
  Şu Destanı hakkında bilgi verir misiniz?