Atatürk ismini nasıl almıştır?

Atatürk soyadı nasıl bulundu? Atatürk soyadı nasıl bulundu? İstanbul üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim üyesi Mehm...

Atatürk soyadı nasıl bulundu?

Atatürk soyadı nasıl bulundu?

İstanbul üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim üyesi Mehmet Alkan, 'Atatürk' soyadının nasıl bulunduğuna açıklık getirdi.


Toplumsal Tarih Dergisi'nin Ocak 2011 sayısında İstanbul üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Mehmet Ö. Alkan imzasıyla yayınlanan, “En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak; ‘Atatürk' Soyadı Nasıl Bulundu?†başlıklı yazıda, Ulu Önder'e Atatürk soyadının verilmesine ilişkin çok çarpıcı bilgilere yer verildi.


Resmi ların hemen tamamında “Atatürk†soyadının 24 Kasım 1934 tarihinde “Türk Milletine yaptığı hizmetlerden dolayı bir teşekkür ifadesi olarak†TBMM tarafından verildiği hatırlatılan yazıda, “Ancak bu ismin nasıl bulunduğuna değinilmez. Bu konuya değinen larda ise bir karışıklık ve karmaşa olduğu açıktır†denildi.

GAZİ, FAZLA İDDİALI BULMUŞ!

Alkan, birçok ta geçtiği gibi “Atatürk†soyadını Konya Milletvekilli Naim Nazım Onat'ın bulduğu bilgisinin gerçeği yansıtmadığını belirterek; Türk Dili Tetkik Cemiyeti (TDTC) Başkanı Safvet Arıkan'ın 26 Eylül 1934 tarihinde 2. Dil Bayramı açış konuşmasında, “Ulu Önderimiz Ata Türk Mustafa Kemal†hitabının Atatürk soyadına esin kaynağı olduğunu aktardı.


Dergide, TDTC Başkanı Arıkan'ın, Atatürk kelimesinin geçtiği konuşmasını yapmadan önce Ulu Önder'e gösterdiğini ve aldığı tepkiyi kardeşine şu sözlerle aktardığı yazıldı: “Atatürk o tarihe kadar soyadı kanunu çıktığı halde henüz soyadı almamıştı. Nutku kendisine gösterdim. Atatürk, kelimesini görür görmez üzerinde durdu. Birçok kereler bu kelimeyi tekrar etti. 'Çok güzel bir buluş, yalnız çok iddialı' dedi. Müsveddede tashihler yaptığı halde, Atatürk'e dokunmadı. Bir de Türk Atası diye bir terkip kullanmıştım. Bunu daha fazla iddialı bularak Atatürk tarzında tashih etmemi emretti. Ben nutkumu verdikten epey sonra, Gazi Mustafa Kemal, Atatürk'ü soyadı olarak aldı.â€

‘ATA'YI ARAŞTIRMIŞ

Gazi Kemal, “Atatürk†soyadını aldıktan sonra, isimde geçen “ata†sözcüğünün Türkçe olup olmadığı konusunda araştırma yapılmasını talep ediyor. Yapılan araştırmalar sonucunda “ata†kelimesinin Türklük kadar eski olduğu vurgulanarak, Türkçe olduğu tescil ediliyor.

Atatürk'ten önce 13 soyadı önerildi Soyadı kanunu kabul edildikten sonra Mustafa Kemal'e soyadı bulunması için adeta teyakkuza geçilir. Hatta CHP Meclis Grubu'nda dilci ve tarihçi üyelerden oluşan bir komisyon kurulur. “Atatürkâ€ten önce Gazi'ye soyadı için şu 13 isim önerilir:

İŞTE O İSİMLER


1- Kemal Etel-Etil (Attila'nın adının orijinal söylenişidir. Büyük nehir, ırmak demektir)


2- Kemal Etelalp (Altay dilinde büyük kahraman anlamına geliyor)


3- Kemal Korkut (Korkusuz, yavuz, heybetli)


4- Kemal Arız (Türk kahramanlarından Alp Arız'dan esinlenerek önerilmiş)


5- Kemal Ulaş (Bir Türk kahramanı Ulaş oğlu Salur Kazan'ın ismi)


6- Kemal Yazır (Türk kahramanı Yağlıkçı oğlu Yazır'ın ismi)


7- Kemal Emen (Türk kahramanı Ucen oğlu Emen Beg'in ismi)


8- Kemal Çoğaş (Güneş, ışık anlamına geliyor)


9- Kemal Salır (Türk kahramanlarından birinin adı)


10- Kemal Begit (Sağlam, kavi anlamına geliyor)


11- Kemal Ergin (İrfan sahibi, mütekamil demektir)


12- Kemal Tokuş (Türk kahramanı adı: Ertokuş-Cengaver)


13- Kemal Beşe (Mümtaz, seçkin anlamına geliyor)

Ek Bilgi;

Alıntı

Bilindiği gibi, 1934 yılında çıkartılan 2525 sayılı kanunla, her Türk'ün bir soyadı taşıması mecburi hale getirildi. Soyadı kanunu, Büyük Millet Meclisi'nce kabul ve Resmi Gazete ile yayınlanıp ilan edildikten sonra, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal için de bir soyadı almak gerekti.


Fakat Gazi Mustafa Kemal'e verilecek soyadı ne olmalıydı?


Bu husuta gerek "Atatürk sofrası"nda ve gerek Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu'nda ona layık bir soyadı bulmak için, bazı ileri gelen dil ve tarihçilerin de katılmasıyla, toplantılar yapılmış, bazı isimler tespit edilmiştir. Tespit edilen isimler şunlardı "Etel-Etil, Etealp, Korkut, Araz, Ulaş, Yazır, Emen, Çogaş, Salır, Begit, Ergin, Tokuş, Beşe".


Bu isimler Atatürk'e arz edilmiş ve Atatürk'ün , "arkadaşlarla bir kere konuşalım" demesi üzerine ikinci bir görüşmeye bırakılmıştır. Çankaya'da yapılan son toplantıda, CHP Genel Sekreteri (sonradan Milli Eğitim Bakanı)Saffet Arıkan'ın bir yazısında kullandığı söylenilen "Türkata" , "Türkatası" gibi iki ad da kendisine arz edilmiş fakat Atatürk'ün , "bir de arkadaşlar , ne buyururlar, bakalım" demesi üzerine Konya Milletvekili rahmetli Naim Hazım Onat Bey , "Müsaade buyurulur mu paşam ?" diye söz istemiş, Atatürk de, "arkadaşlar lütfen hocamızı dinleyelim", diyerek sözü Onat'a bırakmıştır.


Naim Hazım Bey, Türk Dil Kurumu'nda da çalışmış Türkçeyi-Osmanlıcayı çok iyi bilen , her iki alanın gramer ve sentaks kurallarını gerçekten kavramış bir sahsiyetti. Naim Bey, bu husustaki düsüncelerini şu şekilde açıklamıştır.


"Türkata, Türkatası gerek yazılışta, gerek söylenişte bana biraz tuhaf geliyor. Arkadaşlar biliyorsunuz tarihimizde bir 'Atabey' sözü ünvanı vardır. Anlamı da, yine biliyorsunuz: Beyin, emirin, şehzadenin, hatta hükümdarın ilimde, idarede, askerlikte mürebbisi, müşaviri, hocası demektir. Atabey, kullanılmış, tarihe geçmiş bir ünvan-ı resmidir. Bu ünvanı taşıyan bir çok Türk büyüğü vardır. Binaenaleyh biz de Türk'e her alanda atalık etmiş, Türklüğü kurtarmış, istiklaline kavuşturmuş olan büyük Gazimize 'ATATüRK' diyelim, bu soyadını verelim. Bu bana şivemize de daha munis , daha uygun gibi geliyor. "


Gazi, Naim Hazım Onat'ın açıklamasını daha yerinde bulmuş, hatta ona teşekkür etmiş, böylece "ATATüRK" soyadı üzerinde oy birliği ile durulmuştur. Bundan sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na şu üç maddelik kanun teklifi verilmiştir.


"Cumhurreisi Gazi Mustafa Kemal'e Atatürk Soyadının verilmesi hakkında Kanun


Madde 1. Kemal öz adlı (öz adı Kemal olan) Cumhurreisimize "ATATüRK" soyadı verilmiştir.


Madde 2. Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.


Madde 3. Bu kanun , Büyük Millet Meclisi tarafından icra olunur. "


Kanun, T. B. M. M. 'nin 24 kasım 1934 tarihli toplantısında oy birliği ile kabul edilmiş ve 2587 numara ile tespit olunmuştur. Bu kanun , usulü gereğince 27 Kasım 1934 tarihli Resmi Gazete ile de "neşr ve ilan "edilmiştir.


Mustafa Kemal, "Atatürk" soyadı ile Türk tarihine dayanmaktadır. Soyadına lık eden "Atabey" ünvanı Selçuklu devri Türk devletlerinde yaygın olarak kullanılan bir ünvan olup. , "Atabeylik" de, Türk devlet geleneği ve hayatında yer alan önemli bir Türk kurumudur. Tarihi Türk milli kültürünün derin izlerini taşıyan bu soyadındaki "Türk " adı da onu "milli bir lider" ve Türk milletinin en önemli "ortak paydası" haline getirmektedir.

Sebep: iç başlık

• 
  Atatürk'e Kemal ismini kim verdi?


• 
  Atatürk'ün nerelerde ve nasıl rütbe almıştır?


• 
  Mardin ismini nereden almıştır?

Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.

Atatürk soyadı nasıl bulundu?

İstanbul üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim üyesi Mehmet Alkan, 'Atatürk' soyadının nasıl bulunduğuna açıklık getirdi.


Toplumsal Tarih Dergisi'nin Ocak 2011 sayısında İstanbul üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Mehmet Ö. Alkan imzasıyla yayınlanan, “En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak; ‘Atatürk' Soyadı Nasıl Bulundu?†başlıklı yazıda, Ulu Önder'e Atatürk soyadının verilmesine ilişkin çok çarpıcı bilgilere yer verildi.


Resmi ların hemen tamamında “Atatürk†soyadının 24 Kasım 1934 tarihinde “Türk Milletine yaptığı hizmetlerden dolayı bir teşekkür ifadesi olarak†TBMM tarafından verildiği hatırlatılan yazıda, “Ancak bu ismin nasıl bulunduğuna değinilmez. Bu konuya değinen larda ise bir karışıklık ve karmaşa olduğu açıktır†denildi.

GAZİ, FAZLA İDDİALI BULMUŞ!

Alkan, birçok ta geçtiği gibi “Atatürk†soyadını Konya Milletvekilli Naim Nazım Onat'ın bulduğu bilgisinin gerçeği yansıtmadığını belirterek; Türk Dili Tetkik Cemiyeti (TDTC) Başkanı Safvet Arıkan'ın 26 Eylül 1934 tarihinde 2. Dil Bayramı açış konuşmasında, “Ulu Önderimiz Ata Türk Mustafa Kemal†hitabının Atatürk soyadına esin kaynağı olduğunu aktardı.


Dergide, TDTC Başkanı Arıkan'ın, Atatürk kelimesinin geçtiği konuşmasını yapmadan önce Ulu Önder'e gösterdiğini ve aldığı tepkiyi kardeşine şu sözlerle aktardığı yazıldı: “Atatürk o tarihe kadar soyadı kanunu çıktığı halde henüz soyadı almamıştı. Nutku kendisine gösterdim. Atatürk, kelimesini görür görmez üzerinde durdu. Birçok kereler bu kelimeyi tekrar etti. 'Çok güzel bir buluş, yalnız çok iddialı' dedi. Müsveddede tashihler yaptığı halde, Atatürk'e dokunmadı. Bir de Türk Atası diye bir terkip kullanmıştım. Bunu daha fazla iddialı bularak Atatürk tarzında tashih etmemi emretti. Ben nutkumu verdikten epey sonra, Gazi Mustafa Kemal, Atatürk'ü soyadı olarak aldı.â€

‘ATA'YI ARAŞTIRMIŞ

Gazi Kemal, “Atatürk†soyadını aldıktan sonra, isimde geçen “ata†sözcüğünün Türkçe olup olmadığı konusunda araştırma yapılmasını talep ediyor. Yapılan araştırmalar sonucunda “ata†kelimesinin Türklük kadar eski olduğu vurgulanarak, Türkçe olduğu tescil ediliyor.

Atatürk'ten önce 13 soyadı önerildi Soyadı kanunu kabul edildikten sonra Mustafa Kemal'e soyadı bulunması için adeta teyakkuza geçilir. Hatta CHP Meclis Grubu'nda dilci ve tarihçi üyelerden oluşan bir komisyon kurulur. “Atatürkâ€ten önce Gazi'ye soyadı için şu 13 isim önerilir:

İŞTE O İSİMLER


1- Kemal Etel-Etil (Attila'nın adının orijinal söylenişidir. Büyük nehir, ırmak demektir)


2- Kemal Etelalp (Altay dilinde büyük kahraman anlamına geliyor)


3- Kemal Korkut (Korkusuz, yavuz, heybetli)


4- Kemal Arız (Türk kahramanlarından Alp Arız'dan esinlenerek önerilmiş)


5- Kemal Ulaş (Bir Türk kahramanı Ulaş oğlu Salur Kazan'ın ismi)


6- Kemal Yazır (Türk kahramanı Yağlıkçı oğlu Yazır'ın ismi)


7- Kemal Emen (Türk kahramanı Ucen oğlu Emen Beg'in ismi)


8- Kemal Çoğaş (Güneş, ışık anlamına geliyor)


9- Kemal Salır (Türk kahramanlarından birinin adı)


10- Kemal Begit (Sağlam, kavi anlamına geliyor)


11- Kemal Ergin (İrfan sahibi, mütekamil demektir)


12- Kemal Tokuş (Türk kahramanı adı: Ertokuş-Cengaver)


13- Kemal Beşe (Mümtaz, seçkin anlamına geliyor)

Ek Bilgi;

Alıntı

Bilindiği gibi, 1934 yılında çıkartılan 2525 sayılı kanunla, her Türk'ün bir soyadı taşıması mecburi hale getirildi. Soyadı kanunu, Büyük Millet Meclisi'nce kabul ve Resmi Gazete ile yayınlanıp ilan edildikten sonra, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal için de bir soyadı almak gerekti.


Fakat Gazi Mustafa Kemal'e verilecek soyadı ne olmalıydı?


Bu husuta gerek "Atatürk sofrası"nda ve gerek Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu'nda ona layık bir soyadı bulmak için, bazı ileri gelen dil ve tarihçilerin de katılmasıyla, toplantılar yapılmış, bazı isimler tespit edilmiştir. Tespit edilen isimler şunlardı "Etel-Etil, Etealp, Korkut, Araz, Ulaş, Yazır, Emen, Çogaş, Salır, Begit, Ergin, Tokuş, Beşe".


Bu isimler Atatürk'e arz edilmiş ve Atatürk'ün , "arkadaşlarla bir kere konuşalım" demesi üzerine ikinci bir görüşmeye bırakılmıştır. Çankaya'da yapılan son toplantıda, CHP Genel Sekreteri (sonradan Milli Eğitim Bakanı)Saffet Arıkan'ın bir yazısında kullandığı söylenilen "Türkata" , "Türkatası" gibi iki ad da kendisine arz edilmiş fakat Atatürk'ün , "bir de arkadaşlar , ne buyururlar, bakalım" demesi üzerine Konya Milletvekili rahmetli Naim Hazım Onat Bey , "Müsaade buyurulur mu paşam ?" diye söz istemiş, Atatürk de, "arkadaşlar lütfen hocamızı dinleyelim", diyerek sözü Onat'a bırakmıştır.


Naim Hazım Bey, Türk Dil Kurumu'nda da çalışmış Türkçeyi-Osmanlıcayı çok iyi bilen , her iki alanın gramer ve sentaks kurallarını gerçekten kavramış bir sahsiyetti. Naim Bey, bu husustaki düsüncelerini şu şekilde açıklamıştır.


"Türkata, Türkatası gerek yazılışta, gerek söylenişte bana biraz tuhaf geliyor. Arkadaşlar biliyorsunuz tarihimizde bir 'Atabey' sözü ünvanı vardır. Anlamı da, yine biliyorsunuz: Beyin, emirin, şehzadenin, hatta hükümdarın ilimde, idarede, askerlikte mürebbisi, müşaviri, hocası demektir. Atabey, kullanılmış, tarihe geçmiş bir ünvan-ı resmidir. Bu ünvanı taşıyan bir çok Türk büyüğü vardır. Binaenaleyh biz de Türk'e her alanda atalık etmiş, Türklüğü kurtarmış, istiklaline kavuşturmuş olan büyük Gazimize 'ATATüRK' diyelim, bu soyadını verelim. Bu bana şivemize de daha munis , daha uygun gibi geliyor. "


Gazi, Naim Hazım Onat'ın açıklamasını daha yerinde bulmuş, hatta ona teşekkür etmiş, böylece "ATATüRK" soyadı üzerinde oy birliği ile durulmuştur. Bundan sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na şu üç maddelik kanun teklifi verilmiştir.


"Cumhurreisi Gazi Mustafa Kemal'e Atatürk Soyadının verilmesi hakkında Kanun


Madde 1. Kemal öz adlı (öz adı Kemal olan) Cumhurreisimize "ATATüRK" soyadı verilmiştir.


Madde 2. Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.


Madde 3. Bu kanun , Büyük Millet Meclisi tarafından icra olunur. "


Kanun, T. B. M. M. 'nin 24 kasım 1934 tarihli toplantısında oy birliği ile kabul edilmiş ve 2587 numara ile tespit olunmuştur. Bu kanun , usulü gereğince 27 Kasım 1934 tarihli Resmi Gazete ile de "neşr ve ilan "edilmiştir.


Mustafa Kemal, "Atatürk" soyadı ile Türk tarihine dayanmaktadır. Soyadına lık eden "Atabey" ünvanı Selçuklu devri Türk devletlerinde yaygın olarak kullanılan bir ünvan olup. , "Atabeylik" de, Türk devlet geleneği ve hayatında yer alan önemli bir Türk kurumudur. Tarihi Türk milli kültürünün derin izlerini taşıyan bu soyadındaki "Türk " adı da onu "milli bir lider" ve Türk milletinin en önemli "ortak paydası" haline getirmektedir.