Senkop (Bayılma) Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir. Senk...
Senkop (Bayılma)
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
Senkop bayılma anlamına gelir. Senkop, beynimiz kan akımının mühim seviyede ve geçici olarak azalması sonucu gelişen geçici bilinç ve duruş (postür) kaybı olarak tanımlanır. Kısaca hastanın bayılma esnasında şuuru kaybolduğundan olup biteni anımsayamaz, duruş kaybı olduğundan düşer ve hatta ayrıca çarpmaya bağlı yaralanmalar olabilir. Hasta düşmüş olduğu vakit, yer çekimi kanı beyinden daha çok aşağıya çekemez, beynin kanlanması düzelir ve şuur yerine gelir. Kısaca düşmeye bağlı yaralanma ve buna ait problemler eğer olmazsa senkop sonrasında hasta tam olarak kendine gelir
Senkopun kendisi bir hastalık değildir. Altta yatan bir nedenin görünen yüzüdür. Senkop, kalbe bağlı ya da kalp dışı nedenlerden oluşur.
Sıklık
Her 4 kişiden birinde yaşamı süresince minimum 1 kez senkop olmaktadır. Senkoplu hastalar, tedaviye başlayan hastaların %6sını, acil servise gelenlerin ise %3ünü oluşturmaktadır.
Kalbe bağlı nedenlerden sık görülenler:
Aritmiler: Kalp ritim bozukluğu anlamına gelir.Aritmilerde, kalbin çalışmasında düzensizlik, yavaş çabalama (bradikardi) ya da süratli çabalama (takikardi) olabilir. Senkopun kalbe bağlı önde gelen nedenidir.
Senkopla beraber görülen en sık aritmiler, ventriküler takikardi ve kalp bloklarıdır. Yapısal kalp hastalığı (örn: kardiyomiyopati ya da kalp yetmezliği) sebebiyle ortaya çıkan anormal kalp ritimleri sebebiyle de senkop oluşabilir.
Kalp bloğu: En sık atrioventriküler düğüme ait bloklarda senkop görülür (AV bloklar). AV bloklarda AV düğümde iletim bozukluğu olur. Sinüs düğümünden çıkan uyarının aşağıya, şu demek oluyor ki ventriküllere geçişinde aksamalar vardır (1. aşama ve 2. aşama AV blok) ya da uyarıların hiçbiri aşağıya geçemez (3. aşama AV blok ya da AV tam blok). Netice olarak bloğun derecesine bağlı olarak farklılık gösteren derecelerde kalp hızında yavaşlamalar oluşur.
Hipotansiyon: Kan basıncının az olmasıdır. Değişik nedenlerle oluşur. En sık nedenlerden birisi ortostatik hipotansiyondur. Ortostatik hipotansiyonda, pozisyondaki birdenbire farklılık (uzun bir süre yatar durumda kalma ve arkasından birden ayağa kalkma) ile kan basıncında mühim düşme oluşur.
Kalp kapak hastalıkları: Kalp kapaklarında mühim darlık oluştuğunda kalpten beyine giden kan akımı engellenebilir. Ekranda görülen pencereden en sık görülen aort darlığıdır. Daha seyrek olarak, pulmoner kapağın darlığı sebebiyle de oluşabilir. Kalp kasının yeteri kadar kanlanmaması (kardiyak iskemi): En sık sebebi aterosklerozdur.
Hipertrofik kardiyomiyopati: Kalp kasındaki kas liflerinin anormal büyümesiyle karakterizedir. Bu anormal gelişme, büyük bölümü vakada, interventriküler septumun (sol ve sağ ventrikülleri birbirlerinden farklı kılan kas yapısı) kalınlaşması ve sertleşmesi ile sonuçlanır. Kasın sertliği sebebiyle ventriküller düzgün olarak gevşeyemez.
Hipertrofik kardiyomiyopatili hastalar, aritmiler sebebiyle ya da septumda büyüyen kasların, kanın kalpten çıkışına engel oluşturması sebebiyle bayılabilirler.
Pulmoner embolizm: Akciğer kan damarlarının genellikle kan pıhtısı tarafınca tıkanmasıyla oluşur. Tıkanmaya yol açan pıhtı, genellikle bacak toplardamarlarından gelir.
İlaçlar: Bir takım kalp ilaçları, kan basıncında çok fazla düşmeye niçin olarak senkopa niçin olabilirler. Bundan dolayı eğer yeni bir ilaç kullanılmaya başlandıktan sonrasında senkop meydana geldiyse, hasta doktorunu derhal uyarmalıdır.
Uzun QT sendromu (LQTS): Ender bir kalp hastalığıdır, senkop sebebi olabilir. LQTS hastası belirgin bir coşku durumunda (örn. birdenbire korkmuş olduğu vakit) ya da fizyolojik (örn. egzersiz esnasında) strese maruz kaldığında kalbin etkili olarak kan pompalaması engellenebilir.
Kalbe bağlı olmayan senkoplar:
Vazomotor senkop (nörokardiyojenik senkop): Senkop vakalarının %80 den fazlası vazovagaldir. Vazomotor senkop doğrudan kalbin kendisinde lanmaz. Senkopun en yaygın nedenidir. Büyük oranda kan bacaklarda göllendiğinde meydana gelir. Bu vaziyet kan basıncında düşmeye, beyine olan kan akımında eksikliğe ve senkopa neden olur.
Vazomotor senkopun 2 ana mekanizması hemen aşağıdaki gibidir:
Ayakta dururken yerçekiminden dolayı kan basıncında düşmeye eğilim olur. Bu durumda vücudumuz, kanın bacaklarda toplanmasını önlemek için alt tarafta kan damarlarını daraltır. Vazomotor senkoplu hastalarda ise bu mekanizmada bir başarısızlık vardır. Buna neden olan nedenler içinde susuz kalma ya da su kaybı, ilaçlar ve diyabet (şeker hastalığı) sayılabilir.
Vazovagal senkop, çok fazla ağrı-sancı hissi, kalabalık ve sıcak bir alanda ayakta durma, kan görme, sıcak duş alma, işeme, dışkılama şeklinde bağzı uyarılarla aktive edilebilir. Senkop öncesinde birdenbire esneme, kafa dönmesi, bulantı, terleme, kulak çınlaması, göz kararması şeklinde emareler görülebilir. Sık senkop atakları geçiren hastalar, senkopun uyarıcı işaretlerini tanıyabilir ve yere uzanırlar, böylelikle senkopu atlatırlar.
Bu sayılan kalp dışı nedenler haricinde, nörolojik hastalıklar (epilepsi -sara- nöbetleri şeklinde) ve metabolik anormallikler (az kan şekeri düzeyi ya da hipoglisemi) ya da anormal olarak az steroid düzeyleri (Addison hastalığı) de senkop sebebi olabilir.
Asla kimse herhangi bir birdenbire şuur kaybını hafife almamalıdır. Bayılma ya da "kendinden geçme" düzgüsel yaşlanma sürecinin bir parçası değildir. Hatta "direksiyon başlangıcında uyuma" bitkinlik olmayabilir ve anormal bir kalp ritmine işaret edebilir (örn: senkop, supraventriküler takikardi, ventriküler takikardi, kalp bloğu).
Senkop (bayılma): Türleri ve emareleri
Senkop türleri
Altta yatan nedene gore ayrılan bir sürü senkop türü vardır. Buna rağmen, senkopun kendisi bir hastalık değildir. Sebeplerin membaı daima tam anlaşılamasa da değişik türdeki senkop türleri bu sebepleri temsil etmektedir:
Anginanın oluşturduğu senkop: Angina pectoris sonucu gelişen bayılma nöbetleridir. Angina, koroner arter hastalığı sebebiyle kalp kasına kafi oksijen ulaştırılamaması sonucu oluşan bir tür göğüs ağrısıdır.
Karotis sinus senkopu: Beyine kan götürmüş olan mühim bir damar olan ve uzunluğunda bulunan karotis arterin 2'ye ayrılmış olduğu yere karotis sinüs denir. Burası basıya uğrarsa kalp hızında yavaşlama ve/ya da kan basıncında düşme olur. Bu coğunlukla bir probleme niçin olmaz fakat bir takım hastalarda bu basıya yanıt çok fazla olabilir (karotis sinüs hipersensitivitesi) ve bunun sonunda birdenbire şuur kaybı olabilir. Duyarlı olan kişilerde başı yana çevirme, boyna sıkı takı takma ya da boynu sıkan giysiler giyme sebebiyle senkop oluşabilir.
Defekasyon senkopu: Barsak hareketleri esnasında ya da dışkılama esnasında meydana gelen bayılma nöbetleridir.
Histerik senkop: Histeri, birdenbire kaygı, coşku ya da stres sebebiyle olan senkoptur.
Öksürük senkopu: Öksürük atağını takiben ortaya çıkan birdenbire şuur kaybıdır. Laringeal senkop ise kısa sürelidir ve boğazda gıcık ve öksürük sonrası olur.
Miksiyon senkopu: İşeme esnasında oluşan birdenbire şuur kaybıdır. Çoğunlukla gece idrarını yapmak için uyanan erkeklerde görülür. Sebebi bilinmemektedir.
Yutkunma senkopu: Yutmaya birlikte rol alan senkoptur. Kalp ve yiyecek borusu hastalıklarıyla ilişkili olabilir, fakat sıhhatli bireylerde de görülebilir.
Sebebi bilinmeyen senkop: İsminden de anlaşıldığı şeklinde, sebebi bilinmeyen senkopu ifade eder. Bu senkop vakalarının üçte birisini oluşturur. Bu vakaların çoğunda, girişken bir tanedir ve hasta ataktan derhal toparlanır ve uzun dönemde bir sorun çıkmaz. Eğer yaralanma oluşursa düşme nedeniyledir.
Senkopa birlikte rol alan başka emareler:
Senkop esnasında kişinin bilinci kapalı ve hareketsiz haldedir. Senkoptan derhal ilkin hemen aşağıdaki emareler görülebilir:
Çarpıntı (süratli, kuvvetli, küt küt, kalp atışı)
Kafa dönmesi
Soğukluk
Şaşkınlık, çoğu zaman garip hissetme
Terleme
Doktorun fark edebileceği bulgular:
Az tansiyon (hipotansiyon)
Az kan şekeri (hipoglisemi)
Az nabız hızı
Solukluk
Senkop (bayılma): Tanı sistemleri,metotları :
Senkopu teşhis etmeye yönelik en mühim adım eksiksiz bir tıbbi öykü ve takiben fizik muayenedir. Öykü esnasında hasta senkop hücumu hakkında detaylı bir şekilde irdelenmeli ve başka senkop atakları hakkında da sorgulanmalıdır. Herhangi bir kalp hastalığı olup olmadığının hekim tarafınca bilinmesi de, kalp hastalığı ile senkopun yakın ilişkili olması bakımından oldukça önemlidir. Bu bilgi, doktora hangi tür testlerin isteneceği mevzusunda destek olacaktır.
Tanıyı koyabilmek için hekim bağzı testler isteyebilir, bu tür durumlar:
Eğik masa testi (tilt table kontrol): Kan damarlarında genişleme sonucu kan basıncında birdenbire düşme olması ve buna bağlı gelişen senkopları ayırt etmek için kıymetli bir testtir. Eğik masa testi, eğim verilebilen bir masa üstünde gerçekleştirilir. Hasta masaya yatırılır, takiben masa dik konuma getirilir. Çok fazla tansiyon düşmesi ve/ya da nabız düşmesi anormal cevabı gösterir.
Tilt table (eğik masa) testi:
Ekokardiyogram: Bu kontrol, kalp yapısını ve fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Kalp kapak hastalıkları şeklinde hastanın bayılmasına yol açabilecek altta yatan sebepleri ortaya çıkarabilir.
Holter monitor: 24 saat (kimi zaman 3 güne kadar) süreyle kalp ritminin izlenmesidir. Hasta günlük rutin işleri ve yaşantısına devam ederken devamlı olarak kalbin elektriksel aktivitesi kaydedilir. Ritim bozukluklarına bağlı senkop tanısında değerlidir.
Event monitor: Eğer hastanın aritmileri ender oluyorsa Holter monitor ile saptamak zor olabilir. Bu yüzden hekim hastadan, vaka kaydedici (event recorder) ismi verilen daha değişik taşınabilir bir aygıt takmasını isteyebilir. Vaka kaydedici, kalbin elektriksel aktivitesini devamlı kaydetmez. Yalnız hasta şikayeti olduğunda ya da emare hissettiğinde bir düğmeye basarak kayıt alır. Bu aletler devamlı olarak değilde “ihtiyaç durumunda†kullanıldığı için bu kaydediciler haftalar ya da aylar süresince kullanılabilir.Elektrofizyolojik çabalama: İnce tüp şeklindeki kateterlerin ven ya da arterlere yerleştirilip ve kalbe yönlendirildiği, böylelikle kalbin elektriksel aktivitesinin incelenmiş olduğu bir işlemdir. Bu incelemeler, bilhassa süratli (takikardi) ya da yavaş (bradikardi) kalp ritimlerinin teşhisinde yararlıdır.
Önceleri de ifade ettiğim şeklinde, şuur kaybı, nörolojik hastalıklar (bilhassa epilepsi) sebebiyle de olabilir. Bu durumda bayılmanın niçin landığını sağlamak zor olabilir. Bayılmanın nörolojik sebeplerinin değerlendirilmesinde kullanılacak bir takım testler şunlardır:
Bilgisayarlı tomografi (BT): x-ışınları ile kesitler halinde beynimiz incelenir. Yumuşak doku, kemik ve kan damarları şeklinde çok farlı dokularda kullanılabilir.
Magnetik rezonans görüntüleme (MRG): manyetik alanları ve beyinin yüksek çözünürlükte kesitsel ve ya üç boyutlu imajlarını üretmek için bilgisayar kullanan bir tekniktir. MRG ile elde edilmiş görüntüler büyük bölümü bakımdan BT ile elde edilenlere benzer, fakat genel olarak MRG, düzgüsel ve anormal dokular içinde epey fazla kontrast sağlar.
Elektroensefalogram (EEG): Beyinin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Epilepsi, kafa yaralanmaları, enfeksiyonları, uyku bozuklukları ve bir takım başka bozuklukların teşhisinde kullanılabilir.
Senkop (bayılma): Tedavisi ve önlenmesi:
Senkop tedavisi; hastanın yaşına, vaka sırasındaki şikayetlere ve altta yatan nedene gore değişmektedir. Pek çok vakada, senkop bir defalık bir vakadır ve altta niçin saptanamaz. Fakat altta yatan niçin kalp damar hastalıklarına ya da başka başka hastalıklarla bağlantılı ise bu nedenler tedavi edilir.
Bradikardi çoğunlukla kalıcı pil (pacemaker) takılması ile tedavi edilir. Eğer bir ilaç tedavisi bradikardiye niçin oluyorsa, bu yan etkiye yol açmayan değişik bir ilaçla değiştirilebilir. Takikardi ise birden fazla şekilde tedavi edilebilir:
İlaçlar
Ablasyon: kalbin elektrik sisteminin değerlendirilmesinin yanı sıra, görevli dokunun saptanması ve bu alanın dondurma ya da yakma ile ortadan kaldırılması.
Takılabilir defibrilatörler (ICD): Şok yapabilen kalp pilleridir. Aritmileri tespit eder ve bu tarz şeyleri elektrik şokuyla sonlandırır.
Aort darlığı mühim ise kapak değiştirilir.
Hipertrofik kardiyomiyopati, ilaçlarla ve kimi zaman de ICD ile tedavi edilir.
Vazomotor senkopta, hasta senkopa yol açan vakaları biliyorsa bunlardan biride uzak durmalıdır. Hastada senkop öncesi ön emareler oluyorsa derhal yere uzanıp bacaklarını yükseğe kaldırmalıdır, böylelikle senkop önlenebilir. Vazomotor senkoplu hastalar su kaybından sakınmalıdır. Dirençli vakalar, ilaçla tedavi edilebilir. Bu tür şeyler, kan damarlarını daraltan ve/ya da kan hacmini artıran ilaçları ihtiva eder. Tedavide beta-blokerler ve bir takım antidepresan ilaçlar da kullanılabilir.
Senkop geçiren hastalar ne yapmalıdır?
Aşağıdakilerin varlığında hasta ya da hasta yakını acil olarak tıbbi yardım ekibini aramalıdır:
Öncesinde emare olmadan birdenbire bayılma
Kalp hastalığı öyküsü varlığı
Ailede birdenbire ölüm hikayesi varlığı
Göğüs ağrısıyla beraber senkop
Epilepsi nöbeti
Kuvvet kaybı (ya da azalması) ya da konuşma problemi ile beraber senkop
Aşağıdakilerin varlığında en kısa zamanda kalp uzmanına danışılmalıdır:
Genç hasta
Girişken öncesi uyku, ısı hissi ve bulantı olması
İşeme ve dışkılama ile beraber senkop
Çok fazla bitkinlik, uzun süre ayakta durma, ağrı-sancı ya da kan görmeyle bayılma
Kalp hastalığı öyküsü yok
Senkop geçiren bir hasta, sırtı yere gelecek şekilde dümdüz yatırılmalı (başının altına yükseltecek herhangi bir şey konmamalı), ayakları yukarı doğru kaldırılmalı (kanın, yer çekimi yardımıyla beyne daha çok gitmesi için) ve tamamen kendine gelinceye kadar ayağa kaldırılmamalıdır.
Bayılma sebebim ne olabilir?
Hangi nedenlerden dolayı bayılma görülebilir?
Bayılma sebebim ne olabilir?
BAYILMA, SENKOP, SYNKOPE
Bayılma kısa bir süre için bilinç (bilin?) kaybı olup, beyinde geçici olarak oksijen yetersizliği sebebiyle ortaya çıkar. Baygınlık hali bir dakikadan fazla sürerse bu vaziyet samimi sonuçlar doğurabilir, bundan dolayı derhal hekim çağırmalı ya da doktora gidilmelidir. Baygınlık hanım ve erkeklerde aynı oranda görülür.
Hangi nedenlerden dolayı bayılma görülebilir
1-) Alçak gerilim (hipotansiyon) sebebiyle
2-) Kalp fonksiyonlardaki anormallikler (kardiopulmonik Senkop)
3-) Kan dolaşımının yanlış yönlendirilmesi sebebiyle bayılma (vazogal senkoplar)
4-) Beynimiz damarlarındaki anormallikler nedeniyle bayılma(serebrosasküler senkoplar)
5-) ve başka etkenler
Ekranda görülen pencereden en fazla görüleni alçak gerilim sebebiyle beyne yeterince oksijen ulaşmaması ve ikinci mühim faktörde: korku, ürkme, tiksinme ve büyük ağrı-sancı çekme şeklinde nedenlerde kan dolaşımının denetim edilememesine sebep olur.
Bayılmanın emareleri (semptom):
Bir takım uyanlar (korku, ürkme, alçak gerilim ve stres şeklinde) sonucu kişide ilkin kafa dönmesi sonrasında baygınlık görülür. Bunun emareleri:
1-) Kalp atışları yavaşlar ve nabız dakikada 60'm altına düşer,
2-) Solukluk
3-) Kimi zaman de ilkin sara şeklinde (çırpınmadan sonrasında bayılma görülür).
Bayılmanın teşhisi:
Bayılma çoğu zaman doktoru aramaya gerek kalmadan kendiliğinden geçen bir durum-dur, eğer sık sık bayılma görülüyorsa o vakit doktorun yapacağı muayenelerden sonrasında bir takım tedbirler alabilmek gerekir.
1-) Bayılmanın sebebi ayrıntılı bir muayene ile tespit edilir.
2-) Kan testi yapılır
3-) Hasta muayenehanede beli bir süre kalmış olarak (15 -20 dakika) nezarette bulundurulur ve 2 dakikada bir tansiyonu ölçülür.
Akut bayılmada ne yapılabilir? Basit bayılmada her hangi bir hususi yönteme gerek kalmamıştır ve su tedbirler alınabilir.
1-) Hastanın bacakları 30sm yukarı kaldırılır
2-) (Çevrede gürültü yapma önlenir
3-) Şahsın üstü örtülür.
4-) Şahıs ayıldığında derhal kalkmaması birden fazla dakika beklemesi tavsiye edilir.
5-) Eğer şahıs kendine gelmiyorsa hekim çağrılır. eğer kişide ara sıra bayılma söz mevzusu ise ailesine ne şeklinde tedbirler alabileceği anlatılır.
Bayılmanın tedavisi:
1-) Eğer alçak gerilim sebebiyle bayılma söz mevzusu ise ne olursa olsun tedavisi gerekir. Bundan dolayı alıç ve biberiye preparatları kullanılır.
2-) Korku, irkilme, ürkme, şeklinde ruhsal nedenlerden dolayı bayılma söz mevzusu ise o vakit Gökçek İksiri, Gökçek Tonik kava-kava-, ve kılıç otu preparatları kullanılır.
3-) Hidroterapi ile tedavi denemeleri yapılabilir. Burada banyo ve duştan sonrasında 15-20 saniye soğuk su ile duş alınır.
Bayılma kısa bir süre için bilinç (bilin?) kaybı olup, beyinde geçici olarak oksijen yetersizliği sebebiyle ortaya çıkar. Baygınlık hali bir dakikadan fazla sürerse bu vaziyet samimi sonuçlar doğurabilir, bundan dolayı derhal hekim çağırmalı ya da doktora gidilmelidir. Baygınlık hanım ve erkeklerde aynı oranda görülür.
1-) Alçak gerilim (hipotansiyon) sebebiyle
2-) Kalp fonksiyonlardaki anormallikler (kardiopulmonik Senkop)
3-) Kan dolaşımının yanlış yönlendirilmesi sebebiyle bayılma (vazogal senkoplar)
4-) Beynimiz damarlarındaki anormallikler nedeniyle bayılma(serebrosasküler senkoplar)
5-) ve başka etkenler
Ekranda görülen pencereden en fazla görüleni alçak gerilim sebebiyle beyne yeterince oksijen ulaşmaması ve ikinci mühim faktörde: korku, ürkme, tiksinme ve büyük ağrı-sancı çekme şeklinde nedenlerde kan dolaşımının denetim edilememesine sebep olur.
Bayılmanın emareleri (semptom):
Bir takım uyanlar (korku, ürkme, alçak gerilim ve stres şeklinde) sonucu kişide ilkin kafa dönmesi sonrasında baygınlık görülür. Bunun emareleri:
1-) Kalp atışları yavaşlar ve nabız dakikada 60'm altına düşer,
2-) Solukluk
3-) Kimi zaman de ilkin sara şeklinde (çırpınmadan sonrasında bayılma görülür).
Bayılmanın teşhisi:
Bayılma çoğu zaman doktoru aramaya gerek kalmadan kendiliğinden geçen bir durum-dur, eğer sık sık bayılma görülüyorsa o vakit doktorun yapacağı muayenelerden sonrasında bir takım tedbirler alabilmek gerekir.
1-) Bayılmanın sebebi ayrıntılı bir muayene ile tespit edilir.
2-) Kan testi yapılır
3-) Hasta muayenehanede beli bir süre kalmış olarak (15 -20 dakika) nezarette bulundurulur ve 2 dakikada bir tansiyonu ölçülür.
Akut bayılmada ne yapılabilir? Basit bayılmada her hangi bir hususi yönteme gerek kalmamıştır ve su tedbirler alınabilir.
1-) Hastanın bacakları 30sm yukarı kaldırılır
2-) (Çevrede gürültü yapma önlenir
3-) Şahsın üstü örtülür.
4-) Şahıs ayıldığında derhal kalkmaması birden fazla dakika beklemesi tavsiye edilir.
5-) Eğer şahıs kendine gelmiyorsa hekim çağrılır. eğer kişide ara sıra bayılma söz mevzusu ise ailesine ne şeklinde tedbirler alabileceği anlatılır.
Bayılmanın tedavisi:
1-) Eğer alçak gerilim sebebiyle bayılma söz mevzusu ise ne olursa olsun tedavisi gerekir. Bundan dolayı alıç ve biberiye preparatları kullanılır.
2-) Korku, irkilme, ürkme, şeklinde ruhsal nedenlerden dolayı bayılma söz mevzusu ise o vakit Gökçek İksiri, Gökçek Tonik kava-kava-, ve kılıç otu preparatları kullanılır.
3-) Hidroterapi ile tedavi denemeleri yapılabilir. Burada banyo ve duştan sonrasında 15-20 saniye soğuk su ile duş alınır.
YORUMLAR