Bir Afrika ülkesi olan Botsvana’nın tarihi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Güney Afrikalı Zenci halklarına Beçuana denilmes...
Bir Afrika ülkesi olan Botsvana’nın tarihi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
Başlıca Tsvana boylarından olan Bamangvato’nun başkanı büyük Khama’nın Tsvana topluluklarının bir araya gelmesinde, boy topraklarının savunulmasında, Hıristiyanlığın yayılmasında ve Güney Afrika etkinliğinin kırılmasında önemli katkıları oldu. Boy başkanlarının İngiliz yönetimi altına girmek için ilk başvuruları kabul edilmediyse de, 1885’te, ülkenin kuzey bölümü koruma altına alındı. Aynı yıl Molopo Irmağı’nın güneyindeki topraklar Büyük Britanya’ya bağlı bir krallık sömürgesi haline getirildi. 1891′ de koruma altındaki topraklar, kuzeyde Zambezi Irmağı’na kadar genişletildi, 1895’te Molopo Irmağı güneyindeki bölge Güney Afrika’ya bağlandı.
1895’te Büyük Britanya’ya giden boy başkanlarından Khama, Sebele ve Bathoven krallığın korunmasının sürmesini sağladılar.İngiliz Hükümeti’nin temsilcisi olan bir görevlinin yönetimindeki ülkede, 1923’te Khama’nın ölümünden sonra, nedeniyle, 1926’dan 1950’ye kadar vekillik görevini sürdüren Tshekedi Khama, Hıristiyanlığı yayma ve Güney Afrika’dan korunma politikasını sürdürdü. 1950’de kanlı ayaklanmalar birbirini izlerken, Güney Afrika’nın baskısıyla sürgüne gönderilen Seretse Khama, Afrikalıların ırkçılık ve sömürgeciliğe karşı mücadelesinin simgesi haline geldi.
Bamangurato Boyu’ nun başkanlığı üzerindeki tüm haklarından vazgeçmesi sonucu, 1956’da ülkeye dönmesine izin verilen Seretse Khama, politik etkinliklerde önemli roller üstlendi. 1961’de hazırlanan anayasa gereği, yasama konseyi için ilk seçimler yapıldı. 1965’te yeni bir anayasa hazırlandı ve ülke özerklik kazandı. 30 Eylül 1966’da İngiliz Uluslar Topluluğu içinde bağımsız bir devlet olan Beçuanaland, Botsvana adını aldı. Quett K. J. Masire başkan seçildi.
1961 Anayasası, seçim yoluyla ilk yasama meclisinin oluşturulmasına olanak sağladı. Yasama meclisinin yanı sıra, çoğunluğunu memurların oluşturduğu bir yürütme meclisi kuruldu. 1965’te hazırlanan ve ırkçılığa karşı çıkan yeni bir anayasayla yeniden seçimler yapıldı. 1956’dan başlayarak ülke politikasında etkin rol oynayan Seretse Khama’nın kurduğu ve başkanı olduğu Beçuanaland Demokratik Partisi, meclisteki 32 milletvekilliğinden 29’unu kazanınca, Seretse Khama, başbakan, bağımsızlık sonrasında ise devlet başkanı oldu. Ilımlı bir politika izleyen Khama, partisinin gücünü giderek artırdı. Khama, 1980’de ölünce, yerine Ulusal Meclis’in seçtiği başkan yardımcısı Quett K. J. Masire (Botsvana Demokratik Partisi) geçti. Eylül 1984’te, Botsvana Demokratik Partisi ve Masire, iktidarını korudu. Zimbabve ile kurulan iyi ilişkiler, R. Mugabe’ nin muhaliflerinden J. Nkomo’nun, Botsvana’ya sığınması üzerine gölgelendi.
1985’te, Afrika Ulusal Kongresi’nin ülkede üslenmesi, Güney Afrika’nın sert tepkisini çekti. Bir yandan ekonomik ambargo tehdidi, öte yandan Güney Afrika’nın hava ve kara saldırıları, Masire yönetimini zor durumda bıraktı. 1986’da 20 üzerinde saldırı düzenleyen Güney Afrika, başta Afrika Birliği Örgütü olmak üzere, uluslararası birçok kuruluş tarafından protesto edildi. ABD’li insan hakları savunucusu Jessie Jakson, Gaborone’yi ziyaret ederek Güney Afrika’da ırk ayrımı politikasına son vermesini istedi (Ağustos 1986).
Mart 1987’de, Gaborone’de biraraya gelen 9 Güney Afrika ülkesi lideri, Güney Afrika ile ekonomik bağların koparılması konusunu görüştüler ve aynı yıl 15 Afrika ülkesi, Bostvana’ya ivedi besin yardımında bulundu. Ocak ve Nisan 1988’de, Afrika Ulusal Kongresi kamplarına yeni saldırılar düzenleyen ve dört kişiyi öldüren Güney Afrika askerlerinden ikisi tutsak edildi. Başkan Masire, Ağustosta Angola’ya ziyaretinde, uçağının Luanda üzerinde patlaması sonucu, olayı hafif yaralarla atlattı. Botsvana, olaydan Güney Afrika’yı sorumlu tuttu. Eylül’de Gaborone’yi ziyaret eden Papa II. J. Paul, barış için bölgedeki tüm ülkelere çağrıda bulundu.
YORUMLAR