Buda Nedir?

Buda (Buddha) Buda ya da Buddha, Sanskrit dilinde “uyanmak, idrak etmek, bilinçlenmek†anlamına gelen “budh†fiilinin geçmiş z...

Buda (Buddha)

Buda ya da Buddha, Sanskrit dilinde “uyanmak, idrak etmek, bilinçlenmek†anlamına gelen “budh†fiilinin geçmiş zaman kipi olup, "uyanmış, idrak etmiş, bilinçlenmişâ€ anlamına gelir.

Terim Asya dinleri terminolojisinde şu dört anlamda kullanılır:

1. Nirvana'ya ermiş ve dünyada tekrar doğmasına gerek kalmamış, aydınlanmış insan. Bu unvan, Budizm'de tam ve aşılamaz aydınlanmaya ulaşmış, öfke, açgözlülük ve cahilliği kesin bir şekilde alt etmiş, dünyevi acılardan tamamıyla kurtulmuş insanı ifade eder.
2. Siddharta ve Shakyamuni olarak da adlandırılan, Budizm'in kurucusu sayılan Gotama Buda (bak. ).
3. Değişik bedenlerde doğan Buda'nın ruhu.
4. Aşkın (Müteal) Realite.

Bir Amithaba Buddha heykeli, Japonya.

AmitĞbha (Sanskritçe: अमिताभ, AmitĞbhaḥ; Çince: 阿彌陀佛, Ğ€mítuó Fó; Tibetçe: འོད་དཔག་མེད་, Ö-pa-me) ya da Sonsuz Işık Budası Budizm'in MahĞyĞna okuluna ait yazmalarda adı geçen Buda'lardan biridir. Budist Mahayana metinlerinde adı geçen bir Buda'dır. Doğu Asya'ya özgü Arık ülke mezhebinde en önemli Buda olarak kabul edilir. Vajrayana'da ise, AmitĞbha uzun ömürlülüğü ile tanınır. AmitĞbha DharmakĞra adında birbodhisattva olarak yaşadığı sayısız yaşamlar boyunca yaptığı iyiliklerden biriktirdiği sonsuz erdemlere sahiptir.

Öğreti

Arık ülke Budizmi'nin ilk olarak kuzeybatı Hindistan, Pakistan ve Afganistan'da ortaya çıktığı, buradan Orta Asya ve Çin'e yayıldığı kabul edilmektedir.
Sonsuz Yaşam Sutrasına (MahĞyĞna AmitĞyus SŞ«tra) göre AmitĞbha, çok eski devirlerde ve muhtemelen başka bir dünya sisteminde yaşamış DharmakĞra adlı bir rahipti. SŞ«tra'nın kimi versiyonlarında, DharmakĞra eski bir kraldı; Lokesvararaja Buda'dan Budist öğretileri öğrenince tacını bıraktı. Bundan sonra Buda olmaya ve bir buddhaká¹£etra ("buddha-alanı", bir Buda'nın meziyetleriyle kurulan, olağan uzay ve zamanın dışında varolan bir alem) oluşturmaya karar verdi. İsteyen her varlığın burada yeniden doğabileceği bu alem, Amithaba'nın kırk sekiz yemini'nde tasvir edilmiştir. Sutra'ya göre, Amithaba sayısız yaşamlar boyunca çeşitli erdemler biriktirir ve sonunda Budalığa ulaşır; SukhĞvatĞ« adındaki aleminde yaşamaktadır.
Çin, Vietnam, Kore ve Japonya'da bilinen versiyona göre, DharmakĞra'nın onsekizinci yemini, AmitĞbha'nın Arık ülkesinde doğmayı dileyen tüm varlıklar, yalnızca on kez adını söylemekle bile burada yeniden doğabilir. Ondokuzuncu yeminde ise, ölüm anında bodhisattvaları ve diğer önemli Budistlerle birlikte kendisini çağıranların karşısına çıkacağını söyler. Amithaba'nın çağrısındaki bu açıklık ve her tür insanı kabullenme, Arık ülke inancının Mahayana Budizmine en önemli katkısı olmuştur.


AmitĞbha öğretileriyle ilgili belli başlı üç MahĞyĞna metni vardır:

• Sonsuz Yaşam Sutrası
• Amitabha Sutra
• AmitĞyurdhyĞna SŞ«tra

Mantralar

AmitĞbha mantrasının Hint formu ॠअमिताभ हà¥à¤°à¥€à¤ƒ (Devanagari: oṃ amitĞbha hrЫḥ)'nın, Tibet Budizmi'ndeki versiyonu Om ami dewa hri (Sanskrit: oṃ amideva hrЫḥ) şeklindedir. Japon Shingon Budizminde mantra On amirita teizei kara un Hint oṃ amá¹›ta-teje hara hޫṃun bir versiyonudur.
Yukarıda sayılan mantraların dışında pek çok Budist okul, Çince 'nianfo' (念佛), Japonca 'nembutsu' denilen AmitĞbha'nın adını tekrarlama uygulamasını benimsemiştir.