Bünyan - Kayseri , Tarih: Bünyan tarihinin çok eski olduğuna dair kanıtlar ilçe yakınlarındaki köylerde ki mevcut mağara ve kalın...
Bünyan - Kayseri
,
Tarih:
Bünyan tarihinin çok eski olduğuna dair kanıtlar ilçe yakınlarındaki köylerde ki mevcut mağara ve kalıntılardan anlaşılmaktadır. MÖ 4000-1200 yıllarından Hititlere dayandığı anlaşılmaktadır. İran, Asur ve Roma kültürlerini yaşamış Anadolu Selçuklu Devleti zamanında Türkleşmiştir.
Eskiden adı Sarımsaklı Karyesi olan ilçe 1895 yılında Pınarbaşı ilçesinden çıkartılmış, Bünyan-ı Hamit adını kazanarak ilçe olmuştur. Bu isim Hamid'in yapısı anlamına gelmektedir. 1908 yılında Meşrutiyetin ilanı sonucu Osmanlı imparatoru Abdülhamit'in tahttan indirilmesi ile Hamit adı kaldırılmış ve isim Bünyan olarak devam etmiştir. İlçe olmadan önce Sivas ilinin Pınarbaşı(Aziziye) ilçesine bağlı olmasına rağmen 1908 yılında müstakil ilçe hakkı kazanarak ilçe olmuş 1912 yılındada Sivas ilinden ayrılarak Kayseri iline bağlanmıştır.
Bölgedeki tarihi eserler Selçuklular zamanından kalmıştır. Bu eserler Merkez ve Büyük Bürüngüz Köyündeki camilerle, Sultanhanı ve Karadayı Köylerindeki kervansaraylardır. Bölge 1515 tarihinde Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır.
Coğrafya:
Bünyan merkezi, Koramaz Dağı'nın kuzey yamacına kurulmuştur. İl merkezine 40 km Uzakta bulunan ilçenin toplam yüzölçümü 1306 km² olup ilçenin rakım değeri 1375 metredir.
Bulunduğu yer:
36-37 Boylam ve 38-39 Enlem dereceleri arasında bulunan ilçe, doğuda Pınarbaşı, güneyde Tomarza ve Talas, batıda Kocasinan ve Melikgazi, kuzeyde Sarıoğlan, Akkışla ilçeleri ile komşudur. Erciyes Dağı'nın 40 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır.
Akarsuları:
Sarımsaklı
Topsöğüt Köyü Taçın Suyu
Kahveci Suyu
Elbaşı Suyu
Samağır Suyu
Girveli Suyu
Çepil suyu (ilçe merkezi)
yumra suyu
İklim:
Karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağmurlar genel olarak Nisan, Mayıs ve Ekim aylarında boldur. Kar ise Aralık, Ocak ve Şubat aylarında yağar. Yıllık ortalama yağış miktarı 35 santimetredir. Yıllık ortalama sıcaklık 10° civarındadır. Gece ile gündüz arasındaki ısı farkı oldukça fazladır. Kış aylarında kuzeyden Poyraz, yazları doğudan Karayel, güneyden Lodos en çok esen rüzgarlardır. İlçe merkezinde daha çok doğudan batıya “Boğaz Yeli†denen soğuk rüzgar eser.
Bitki Örtüsü:
Dağlarda yetişen bodur çalılıklara ve keven bitkisine rastlanmaktadır. Son yıllarda ilçe merkezinde ve köylerde bulunan su boylarında kavak ve söğüt ağaçları dikilmeye başlanmıştır. Meyveciliğe yönelik olarak ise meyve bahçeleri mevcuttur. İlçede kayısı, elma ve armut bol olarak yetişmektedir.
İdari yapı:
Bünyan İlçe'si, Merkez ve Elbaşı Bucağı ile bağlı köylerden oluşmaktadır. Merkeze bağlı köy sayısı 19, Elbaşı Bucağına bağlı köy sayısı 7 olmak üzere 26 köy mevcuttur.
Nüfus:
2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre
İlçe merkezinde 12.510 kişi
Köyler nüısından fazla olup Nüfus göç nedeniyle son yıllarda azalmaya başlamıştır. Yıllık nüfus artış hızı şu şekildedir:
Şehir merkezinde binde -8.74
Köylerde -7.72
Toplamda -8.04
Bünyan şeker fabrikası,ve sümer bankın kapatılmasıyla işsiz kalan yüzlerce kişi Kayseri'ye göç etmiştir. Sağlık ve eğitimin yetersizliği nedeniyle insanlar şehre gitmiş. Sadece yaşlılar kalmıştır.
Ekonomik yapı:
İlçe ekonomisini tarım, hayvancılık, mevsimlik inşaat işçiliği ve halıcılık oluşturur. İlçede bir adet fabrika bulunmaktadır. Bu fabrikada 50-55 civarında insan çalışmaktadır. 1970'li yıllarda halk iştiraki olarak kurulan ve çelik grit ve çelik bilye üreten Bünsa Döküm AŞ.'dir.
Tarım:
Tarla tarımı köylerde ve ilçede en temel uğraş olup sadece hayvancılıkla geçinen köy bulunmamaktadır. Tarım ve hayvancılıkta istenen verime daha ulaşılamamıştır.buğday ambarı bulunur,Buğday işleme fabrikaları vardır.Tarım hayvancılığa bakarak iyidir.
Gilaboru meyvesi (halk arasında Giraboğlu olarak söylenir) buranin önemli gelir larından birisidir. Böbrek taşı problemleri ve idrar yolu rahatsizliklarına faydalı olan bu meyvenin üretiminin büyük kismi bu ilçede yapılmaktadır.
Halıcılık:
Halıcılık ekonomiye katkı anlamında ilçe merkezi ve köylerde uğraşılan bir zanaat dalı olarak yerini korumaktadır. Fakat son 10 yıl içinde önemi ve kapsamı sürekli azalmaktadır. Her evde bir halı tezgahı mevcut olup kadınlar tarafından halı dokunmaktadır. İlçenin adını ülke genelinde ve yurt dışında duyuran Bünyan halıcılığının ekonomik şartlara ve makine halıları üretimi ile rekabet etmesi günden güne zorlaşmaktadır.
Sosyal yapı:
İlçe eğitime önem vermektedir. Ancak Erciyes üniversitesinin herhangi bir kolunun ilçede olmaması şaşırtıcıdır. Çok yaşlı kimselerin dışında okuma yazma bilmeyen sayısı çok azdır. Okuma yazma oranı %99'dur. İlçe genelindeki tüm okullarda “Tekli Eğitim†yapılmaktadır.
İlçede önemli bir eğlence merkezi yoktur. Ancak Bünyan Belediye Başkanlığının kurmuş olduğu Kayaaltı Alabalık üretme Çiftliği, Sarımsaklı Çayı'nın kaynağı olan Pınarbaşı ile Kayseri-Malatya yolu üzerinde bulunan Sultan Çiftliği Alabalık Tesisi piknik alanı olarak ilgi çekmekte,azda olsa eğlence sunmaktadır.
Mimari ve Tarihi Eserler:
Eski konutlar birbirine yakın olarak toprak örtülü olarak yapılmış olup, hâlen mevcutları vardır. Yeni binalar ise betonarme ve çatılı olarak yapılmaktadır.
Tarihi değeri olan Konak adında bir bina vardır ve sahipleri tarafından konut olarak kullanılmaktadır. Yerleşim merkez ve köylerde toplu bir görünümdedir.
Mezra şeklinde dağınıklık yok denilebilir. Sadece Koyunabdal Kasabasında mezra bulunmaktadır. İlçe merkezinde ve Karahıdır köyünde birkaç çiftlik yerleşimi bulunmaktadır. Toplu yerleşim dolayısıyla devlet hizmetleri rahat götürülebilmektedir.
Ayrıca Sultanhanı, Karadayı ve B.Bürüngüz Köylerinde Selçuklulardan kalma tarihi binalar ve kervansaraylar mevcuttur.
,
Bünyan tarihinin çok eski olduğuna dair kanıtlar ilçe yakınlarındaki köylerde ki mevcut mağara ve kalıntılardan anlaşılmaktadır. MÖ 4000-1200 yıllarından Hititlere dayandığı anlaşılmaktadır. İran, Asur ve Roma kültürlerini yaşamış Anadolu Selçuklu Devleti zamanında Türkleşmiştir.
Eskiden adı Sarımsaklı Karyesi olan ilçe 1895 yılında Pınarbaşı ilçesinden çıkartılmış, Bünyan-ı Hamit adını kazanarak ilçe olmuştur. Bu isim Hamid'in yapısı anlamına gelmektedir. 1908 yılında Meşrutiyetin ilanı sonucu Osmanlı imparatoru Abdülhamit'in tahttan indirilmesi ile Hamit adı kaldırılmış ve isim Bünyan olarak devam etmiştir. İlçe olmadan önce Sivas ilinin Pınarbaşı(Aziziye) ilçesine bağlı olmasına rağmen 1908 yılında müstakil ilçe hakkı kazanarak ilçe olmuş 1912 yılındada Sivas ilinden ayrılarak Kayseri iline bağlanmıştır.
Bölgedeki tarihi eserler Selçuklular zamanından kalmıştır. Bu eserler Merkez ve Büyük Bürüngüz Köyündeki camilerle, Sultanhanı ve Karadayı Köylerindeki kervansaraylardır. Bölge 1515 tarihinde Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır.
Coğrafya:
Bünyan merkezi, Koramaz Dağı'nın kuzey yamacına kurulmuştur. İl merkezine 40 km Uzakta bulunan ilçenin toplam yüzölçümü 1306 km² olup ilçenin rakım değeri 1375 metredir.
Bulunduğu yer:
36-37 Boylam ve 38-39 Enlem dereceleri arasında bulunan ilçe, doğuda Pınarbaşı, güneyde Tomarza ve Talas, batıda Kocasinan ve Melikgazi, kuzeyde Sarıoğlan, Akkışla ilçeleri ile komşudur. Erciyes Dağı'nın 40 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır.
Akarsuları:
Sarımsaklı
Topsöğüt Köyü Taçın Suyu
Kahveci Suyu
Elbaşı Suyu
Samağır Suyu
Girveli Suyu
Çepil suyu (ilçe merkezi)
yumra suyu
İklim:
Karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağmurlar genel olarak Nisan, Mayıs ve Ekim aylarında boldur. Kar ise Aralık, Ocak ve Şubat aylarında yağar. Yıllık ortalama yağış miktarı 35 santimetredir. Yıllık ortalama sıcaklık 10° civarındadır. Gece ile gündüz arasındaki ısı farkı oldukça fazladır. Kış aylarında kuzeyden Poyraz, yazları doğudan Karayel, güneyden Lodos en çok esen rüzgarlardır. İlçe merkezinde daha çok doğudan batıya “Boğaz Yeli†denen soğuk rüzgar eser.
Bitki Örtüsü:
Dağlarda yetişen bodur çalılıklara ve keven bitkisine rastlanmaktadır. Son yıllarda ilçe merkezinde ve köylerde bulunan su boylarında kavak ve söğüt ağaçları dikilmeye başlanmıştır. Meyveciliğe yönelik olarak ise meyve bahçeleri mevcuttur. İlçede kayısı, elma ve armut bol olarak yetişmektedir.
İdari yapı:
Bünyan İlçe'si, Merkez ve Elbaşı Bucağı ile bağlı köylerden oluşmaktadır. Merkeze bağlı köy sayısı 19, Elbaşı Bucağına bağlı köy sayısı 7 olmak üzere 26 köy mevcuttur.
Nüfus:
2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre
İlçe merkezinde 12.510 kişi
Köyler nüısından fazla olup Nüfus göç nedeniyle son yıllarda azalmaya başlamıştır. Yıllık nüfus artış hızı şu şekildedir:
Şehir merkezinde binde -8.74
Köylerde -7.72
Toplamda -8.04
Bünyan şeker fabrikası,ve sümer bankın kapatılmasıyla işsiz kalan yüzlerce kişi Kayseri'ye göç etmiştir. Sağlık ve eğitimin yetersizliği nedeniyle insanlar şehre gitmiş. Sadece yaşlılar kalmıştır.
Ekonomik yapı:
İlçe ekonomisini tarım, hayvancılık, mevsimlik inşaat işçiliği ve halıcılık oluşturur. İlçede bir adet fabrika bulunmaktadır. Bu fabrikada 50-55 civarında insan çalışmaktadır. 1970'li yıllarda halk iştiraki olarak kurulan ve çelik grit ve çelik bilye üreten Bünsa Döküm AŞ.'dir.
Tarım:
Tarla tarımı köylerde ve ilçede en temel uğraş olup sadece hayvancılıkla geçinen köy bulunmamaktadır. Tarım ve hayvancılıkta istenen verime daha ulaşılamamıştır.buğday ambarı bulunur,Buğday işleme fabrikaları vardır.Tarım hayvancılığa bakarak iyidir.
Gilaboru meyvesi (halk arasında Giraboğlu olarak söylenir) buranin önemli gelir larından birisidir. Böbrek taşı problemleri ve idrar yolu rahatsizliklarına faydalı olan bu meyvenin üretiminin büyük kismi bu ilçede yapılmaktadır.
Halıcılık:
Halıcılık ekonomiye katkı anlamında ilçe merkezi ve köylerde uğraşılan bir zanaat dalı olarak yerini korumaktadır. Fakat son 10 yıl içinde önemi ve kapsamı sürekli azalmaktadır. Her evde bir halı tezgahı mevcut olup kadınlar tarafından halı dokunmaktadır. İlçenin adını ülke genelinde ve yurt dışında duyuran Bünyan halıcılığının ekonomik şartlara ve makine halıları üretimi ile rekabet etmesi günden güne zorlaşmaktadır.
Sosyal yapı:
İlçe eğitime önem vermektedir. Ancak Erciyes üniversitesinin herhangi bir kolunun ilçede olmaması şaşırtıcıdır. Çok yaşlı kimselerin dışında okuma yazma bilmeyen sayısı çok azdır. Okuma yazma oranı %99'dur. İlçe genelindeki tüm okullarda “Tekli Eğitim†yapılmaktadır.
İlçede önemli bir eğlence merkezi yoktur. Ancak Bünyan Belediye Başkanlığının kurmuş olduğu Kayaaltı Alabalık üretme Çiftliği, Sarımsaklı Çayı'nın kaynağı olan Pınarbaşı ile Kayseri-Malatya yolu üzerinde bulunan Sultan Çiftliği Alabalık Tesisi piknik alanı olarak ilgi çekmekte,azda olsa eğlence sunmaktadır.
Mimari ve Tarihi Eserler:
Eski konutlar birbirine yakın olarak toprak örtülü olarak yapılmış olup, hâlen mevcutları vardır. Yeni binalar ise betonarme ve çatılı olarak yapılmaktadır.
Tarihi değeri olan Konak adında bir bina vardır ve sahipleri tarafından konut olarak kullanılmaktadır. Yerleşim merkez ve köylerde toplu bir görünümdedir.
Mezra şeklinde dağınıklık yok denilebilir. Sadece Koyunabdal Kasabasında mezra bulunmaktadır. İlçe merkezinde ve Karahıdır köyünde birkaç çiftlik yerleşimi bulunmaktadır. Toplu yerleşim dolayısıyla devlet hizmetleri rahat götürülebilmektedir.
Ayrıca Sultanhanı, Karadayı ve B.Bürüngüz Köylerinde Selçuklulardan kalma tarihi binalar ve kervansaraylar mevcuttur.
Kayseri
Kayseri Doa Tesisleri - Kayseri
Kayseri Büyükşehir Belediyesi - Kayseri
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR