Datça - Muğla Bilgiler İlçe nüfusu: 17.004 Kent nüfusu: 10.888 Köy ve şehir nüfusu: 6.116 Nüfus itibariyle: 2011 Koordinatlar °...
Datça - Muğla
Bilgiler
- İlçe nüfusu: 17.004
- Kent nüfusu: 10.888
- Köy ve şehir nüfusu: 6.116
- Nüfus itibariyle: 2011
- Koordinatlar °', °'
Genel bilgiler
- ülke: Türkiye
- İl: Muğla
- Posta kodu: 48900
- Alan kodu: 0252
- Plaka: 48 R
İlk KnidosDatça Yarımadası'ndaki buluntuların geçmişi MÖ 2000'lere kadar uzanır. Malum ilk yerli halk Karyalılar'dır ve burada en parlak dönem Dorlar döneminde yaşanır. Dorlar MÖ 1000 yıllarında Trakya üstünden güneye inerek Yunanistan üstünden mıntıkaya gelirler ve şimdiki Datça ilçe merkezinin 1.5 km kuzeydoğusundaki Burgaz mevkiinde Dor uygarlığının merkezi olan Knidos'u kurarlar. Bir süre sonra Lidya egemenliğine giren Knidos, MÖ 546'da Lidya Devleti'nin Persler'in eline geçmesinin arkasından da Pers egemenliğine girmiştir.
Şehrin Taşınması ve Altın Çağı
Knidos, ticari nedenlerle MÖ 4. yüzyılda yarımadanın uç noktasına, şimdiki görkemli kalıntıların olduğu yere taşınmıştır. Strabon, Knidos'un kıyı boyu ile önündeki adada kurulduğunu belirtir. Ada ile kara arasındaki deniz doldurularak, iki ayrı liman elde edilmiştir. Kuzeydeki ufak limana "Şimal Liman" denilmiş ve askeri maksatla kullanılmıştır. Güneydeki liman ise tecim amaçlı kullanılmıştır. Halen, liman ağzındaki mendirek ile Şimal Liman'daki kulenin kalıntıları görülmektedir. Dorlar ve Romalılar yeni Knidos'a çok sayıda mabet yapmışlardır. Kent Afrodit heykeli ile ünlenmiş, geç Roma ve erken Bizans döneminde tapınaklar yerlerini kiliselere bırakmış ve kent nüfusu 70.000'lere ulaşmıştır.
Knidos çok mühim bir tecim merkezi olmasıyla birlikte bir kültür ve sanat merkeziydi. Devrin en ünlü heykeltraşları içinde yeralan Praxiteles'in yapmış olduğu Knidos Aphrodite Tapınağı'nda bulunan Knidos Afroditi çok mühim bir sanat yapıtıdır. İon kentlerinin de katılımıyla düzenlenen dini festivallerde sanatçılar hep Aphrodite'i ön planda tutmuşlardır. Gezegenlerin hep aynı yörüngede hareket eden yuvarlak cisimler bulunduğunu bulan ünlü gökbilimci, matematikçi ve felsefeci Eudoxus, en iyi yontulmuş Çıplak Afrodit Heykeli'ni icra eden heykeltıraş Praxiteles, Skopas, Bryaxis ve dünyanın yedi harikasından birisi olan Mısır'daki İskenderiye Feneri'nin mimarı Sastratos, Knidos'da yaşamışlardır. Afrodit heykelinin kaidesi, 8000 kişilik tiyatro, güneş saati ve Demeter Mabedi şeklinde bası eserler, Knidos antik kentinin mühim kalıntılarındandır. Antik çağda çok ünlü olan, insanların onu görmek için çok uzaklardan geldiği Afrodit heykeli bugüne dek bulunamamıştır.
Knidos Hippodamos'un ızgara plan düzenine nazaran yapılanmıştır. Şark-batı ışığında birbirine paralel dört geniş cadde, kuzey-güney doğrultusundaki bir cadde ile dik açılı olarak kesişmiştir. Arazi konumuna uygun bir şekilde cadde ve sokaklar kimi zaman merdivenle, kimi zaman de dik olarak birbirlerini kesmişlerdir. Şimal-güney doğrultusundaki ilk caddenin batısında agorası yer alır. Sonraki devirlerde askeri limanın kuzeyindeki agoranın her iki tarafına, antik taşlardan yararlanılarak büyük bir kilise yapılmıştır. Kuzeye doğru, Dor Hexaopisi'ne bağlı kentlerin her dört yılda bir festival düzenledikleri Apollon Karneisos Tapınağı'na ulaşılır. Dor üslubundaki tapınağın kuzeyinde meydana getirilen kazılarda dikdörtgen planlı bir sunak bulunmuştur. Sunağın yeraldığı terasın arkasında ise Helenistik duvar işçiliğinin örneği olan başka bir teras daha mevcuttur. Oturma kademelerini anımsatan basamakların da bulunmuş olduğu alanda 1972 senesinde bir mabet kalıntısı bulunmuştur.
Bu zamanda Knidos, şarap ihraç eden mühim merkezlerden biriydi.
MÖ 450 senesinde Polynotos'un yapmış olduğu duvar resimleri çok önemlidir.
Herodot'a nazaran Spartalılar, Knidos'u bir koloni kenti olarak kabul etmişlerdir. Fakat zaman içinde güçlenmişler, Fenikeliler yardımıyla denizcilikte çok ilerlemişler, tersaneler kurmuşlardır.
Knidoslular, Lidyalıların saldırılarına karşı korunmak için Reşadiye Yarımadası'nı karadan ayırmaya çalışmışlardır. Daha sonradan kazdıkça kaya çıkmıştır ve bu kayaların sertliğinden dolayı kazıları yavaşlamıştır. Bu olayın üzerine Pers saldırıları başlayınca tamamlayamamışlardır. Bu saldırılar esnasında Persler kente zarar vermemiştir.
Knidoslular bir süre sonra Büyük İskender'e boyun eğmişlerdir. Fakat bu dönemle ilgili pek detaylı bilgi bulunmamaktadır. Roma İmparatorluğu ile Seleukos Krallığı arasındaki harpte Roma'nın tarafını tutmuş, Bergama Krallığı'na katılmışlardır.
Bizans Süreci
Şehir, Bizans İmparatorluğu döneminde silik bir yerleşim haline gelse de, bu zamanda bir süre için piskoposluk merkezi olarak kullanılmıştır. Bizans'ın ilerleyen dönemlerinde ise bir taraftan depremler, başka yanda korsan saldırıları ile kuvvetsiz kalan şehir MS 7. yüzyılda tümüyle terk edilmiş; yarımada nüfusu ise binlere inmiştir.
Türk Egemenliği
Yarımada, 13. yüzyılda Menteşe Beyliği'ne bağlanmış; 15. yüzyılda ise Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına katılmış ve ismi Datça olmuştur.
Son Osmanlı padişahlarından Sultan Reşat döneminde Datça ismi Reşadiye olmuş, Cumhuriyet'le birlikte ise yine Datça'ya dönüştürülmüştür. 1928 senesinde ilçe olan Datça'nın ilk merkezi Reşadiye Mahallesi olmuş, 1947'de ise şimdiki yeri olan İskele Mahallesi'ne taşınmıştır. Datça Yarımadası bir takım haritalarda hala "Reşadiye Yarımadası" olarak geçer.
Knidos tarihini aydınlatmak amacıyla ilk kazılar, İngiliz Charles Newton tarafınca 1856-1858 yılları içinde yapılmıştır.
Coğrafya
Datça, coğrafi bölge olarak Ege Bölgesi'ndedir. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına haizdir. Datça Yarımadası'nın en yüksek noktalarını Bozdağ (1174), Kalecik Dağı (881), Karadağ (786), Emecik Dağı (704), Yarık Dağı (615) oluşturur. Arazinin % 66'sı orman alanı, %18'i seyrek çalılık ve kayalık olup yalnız % 16'sı ziraat alanıdır. Kızlan Ovası, Burgaz Düzlüğü, Reşadiye Ovası ile kıyı düzlüklerinin en önemlilerinden olan Karaköy, Palamutbükü ve Mesudiye, ilçenin ovalarıdır.
Yüzölçümü 446 km² olan yarımadanın 235 km'lik sahil şeridi, büyüklü küçüklü 52 koyla dantel şeklinde bezenmiştir. Marmaris ile Datça sınırını oluşturan Balıkaşıran'da (Datça'ya 64 km) şimal ve cenup kıyıları arasıdaki kara genişliği, 1 km'ye kadar inerken yarımadanın en geniş yeri 17 km'dir.
Datça, tipik bir Akdeniz İklimi'ne haizdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. üç tarafı denizle çevrili yarımadada yazın esen serin şimal rüzgarları, kavurucu sıcakları yok eder. Rutubet oranı averaj %58 olan Datça'da senenin 300 günü güneşli geçer.
Oksijen bakımından Dünya'nın ikinci, Türkiye'nin en varlıklı bölgesidir. ünlü tarihçi Strabon'un bu mevzuda meşhur bir sözü vardır:
"Tanrı yarattığı kulunun uzun ömürlü olmasını isterse, Datça Yarımadası'na bırakır."
Iktisat
Prunus dulcis
Geleneksel yöntemlerin hakim olduğu tarımsal etkinlikler ilçe ekonomisinin temelini oluşturur. Bu sektördeki girdi; temel ürünler olan badem, zeytinyağı ve sonbahar domatesinden sağlanmakla birlikte ilçede narenciye, incir ve üzüm şeklinde türlü meyve türleri ve çok az oranda da serada turfanda sebze üretilmektedir. İlçedeki bir başka mühim ekonomik da arıcılıktır. üretimi meydana getirilen iç/çağla badem, domates ve balın mühim bir kısımı dışarıya satılırken, üretilen zeytin ve zeytinyağının büyük bir kısımı çiftçinin kendi ihtiyacını karşılamakta, çok az bir kısmının satılmaktadır.
Ziraat ürünleri içinde en eskisi ve önemlisi bademdir.
20 yıl öncesine kadar ilçenin ekonomik yaşamı tamamen tarıma dayalı iken, ulaşım olanaklarının artması ile ilçenin ekonomisi değişerek gelişmiş, tarımın yanında gezim de geçim ları içinde girmiştir.
Zeytinyağı üretilen imalathaneler haricinde ilçede endüstri tesisi bulunmamaktadır.
Nüfus
Datça'dan bir görünüm. Sağdaki yapı Datça Öğretmenevi'dir.
Datça kazasının toplam nüfusu 2009 yılı nüfus sayımına nazaran 15.901 olup, bu nüfusun 9.958'i ilçe merkezinde, 5.943'ü köylerde yaşamaktadır. Datça'nın bağlı beldesi bulunmamakta, ama 9 köyü mevcuttur. Datça'nın köyleri mahalli ağızda Betçe genel adıyla adlandırılmaktadır. Yazları yazlıkçı ve yerli turistlerin gelmesiyle beraber nüfusun mevsimsel olarak 50 bin civarına yükseldiği tahmin edilmektedir.
Gezim
Datça Yarımadası, Hususi Çevre Koruma Bölgesi olarak duyuru edilmiş olması bu sebeple bozulmamış tabiatı, 235 kilometrelik sahil şeridi ve 52 koyu, varlıklı flora ve faunası, Knidos antik kenti ile gelecekte bölgenin en mühim gezim merkezlerinden biri olmaya adaydır. Datça'nın bir sürü mavi bayraklı plajı mevcuttur, bu tür şeyler Aktur Dinlence Sitesi Plajı, Aktur Kamping Plajı, Karaincir Plajı, Hastanealtı Plajı, Periliköşk Plajı, Billurkent Plajı olarak sıralanabilir. Çevre turizmi açısından geniş olanaklar mevcut olup, Bodrum ve Fethiye içinde yoğunlaşan ülkemiz yat turizminin odaklandığı bir yer olarak ehemmiyet taşır. Öte taraftan yörelerimizde tatillerini geçiren yerli ve yabancı turistler için trekking, sörf, yelken şeklinde tabiat ve su sporlarının yapılabileceği ideal ortamlara haizdir. Devamlı esen rüzgarı ile nemin hissedilmediği dinlence imkânını sağlaması ve bolca oksijeni bu sebeple sıhhat turizmi için de ideal bir yerdir.
Gezim, ilçenin ekonomik hayatında, ilçenin 1970 senesinde öncelikli gezim bölgesi duyuru edilmesiyle hızla ehemmiyet kazanmış ve halkın mühim bir gelir membaı olmaya adım atmıştır. Bu olguya paralel olarak, ilçede konaklama imkânını arttıran tesislerin sayısının yıldan yıla hızla arttığı gözlenmektedir. Datça Yarımadası, Bodrum ve Marmaris'ten "Mavi Seyahat" düzenleyen tekneler için oldukça mühim bir güzergah olmaktadır. Datça Limanı'na giriş-çıkış icra eden tekneler içinde, Ege Adaları'ndan gelen tekne ve yatlar mühim bir yer meblağ. Yunan adalarından, bilhassa Rodos ve Sömbeki adalarından, ilçeye Cumartesi günleri teknelerle alışverişe gelen Yunanlar, ilçeye döviz girdisi sağlamaktadırlar. Gezim sezonu haricinde sürdürülen inşaat emek harcamaları, kış aylarında tarımın yanında ekonomik yaşamı diri tutmaktadır.
Tarihî Eserler
Hızırşah köyünde Selçuklular'dan kalma bir cami ve seramik atölyelerinin kalıntıları; Reşadiye Mahallesi'nde Mehmet Ali Ağa Konağı ile Reşadiye Camii ve Emecik köyünde mabet kalıntıları tarihten günümüze kalan bir takım eserlerdir.
Muğla
Türkiye'deki Yarımadalar - Datça Yarımadası
Ula - Muğla
YORUMLAR