Demokrasi terimi hakkında, demokrasi lügat anlamı nedir, demokrasi iyi mi tanımlanır? Demokrasi nedir? Demokrasi Demokrasi, tüm ü...
Demokrasi terimi hakkında, demokrasi lügat anlamı nedir, demokrasi iyi mi tanımlanır?
Demokrasi nedir?
Demokrasi nedir?
Demokrasi
Demokrasi, tüm üye ya da vatandaşların, organizasyon ya da devlet politikasını şekillendirmede eşit hakka haiz olduğu bir tür yönetim biçimidir.Yunanca Ses bağlantısına git dimokratia sözcüğünden türemiştir. Türkçeye, Fransızca démocratie sözcüğünden geçmiştir. Çoğu zaman devlet yönetim şekli olarak değerlendirilmesine karşın, üniversiteler, işçi ve işveren organizasyonları ve bir takım başka sivil kurum ve kuruluşlar da demokrasi ile yönetilebilir.
Ana yurdu Eski Yunan'daki filozoflar Aristo ve Eflatun tarafınca eleştirilmiş, halk içinde "ayak takımının yönetimi" şeklinde aşağılayıcı kavramlarla nitelendirilmiştir. Fakat demokrasi başka yönetim şekillerinin arasından sıyrılarak günümüzde en yaygın kullanılan devlet sistemi haline gelmiştir. Bundan sonra politika bilimciler hangi sistemin daha iyi işlediğinden çok hangi demokrasinin daha iyi işlediği tartışmalarına girmişler ve liberal, komünist, toplumcu, tutucu anarşist ve faşist düşünürler kendi demokratik sistemlerinin erdemlerini ön plana yapmaya çalışmışlardır. Bu sebeple demokrasinin oldukça fazla sayıda değişik tanımı ortaya çıkmıştır.
Sebep: İç başlık ve sual düzeni!
Türk Demokrasi Zamanı
Demokrasi Nedir?
Cumhuriyet ve demokrasi nedir?
Demokrasi
Rejimlerin geleneksel tanımlarına baktığımızda, görürüz ki açıklamalar iktidardaki şahıs sayısına gore yapılmaktadır. Buna gore monarşi tek kişinin, oligarşi birden fazla kişinin, aristokrasi bir sınıfın yönetimi iken, demokrasi halkın şu demek oluyor ki çoğunluğun yönetimidir. İnsanoğlu tarih süresince türlü yönetim biçimlerini deneyerek en uygun yönetim şekli olarak demokrasiyi benimsemiştir.
Peki demokrasi ne anlamına gelir, genel hatları ile temel özellikleri nedir, onu mümkün kılan özellikler ve türleri ile onları birbirlerinden ayırmamızı sağlayacak kriterler hangileridir?
Kelime anlamıyla Demokrasi
Demokrasi; Grekçe'de halk anlamına gelen demos ve iktidar anlamına gelen kratos kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş bir terimdir. Böylelikle demokrasinin kelime anlamı halk iktidarı, halkın yönetimi ya da halkın kendi kendini yönetmesi şeklinde özetlenebilir. Fakat şu da bir gerçek ki demokrasinin etimolojik bu anlamı haricindeüstünde mutabık olunulan her hangi başka bir anlamı da yoktur. Fransızhukukçu-siyaset bilimci Maurice Duverger'in de belirttiği şeklinde “kendi kendini yönetim eden hiçbir halk görülmemiş ve hiçbir vakit da görülmeyecektir.â€; bizim de buradan çıkartabileceğimiz netice demokrasinin kelime anlamına değinirken aslen tanımlamanın yalnız bir çarpıcı söz olarak kalmış olmasıdır.
Fakat bu yaygın ve temel tanımı ele alınarak kimi eklemeler yapılabilir demokrasinin kelime anlamına. Mesela demokrasi yalnızca halk tarafınca yönetim olarak tanımlanmakla kalmamalı, bununla beraber Reis Abraham Lincoln'un ünlü ifadesiyle halk için yönetim, şu demek oluyor ki halkın tercihleri çerçevesinde meydana getirilen bir yönetim olarak tanımlanmalıdır. [1] Başka taraftan, vurgulamak gerekir ki; “halkın iktidarı†deyimi, yalnızca eksiltili bir deyimden ibarettir. Deyim bir sürenin başlangıcını anlatmaktadır, ama onu bir sonuca bağlamamaktadır. Çünkü iktidar bir kimse üstünde kullanılır ve yönetme yönetilenin varlığını gerektirir. Kimin üstünde halkın iktidarı? Halk egemenliğinin nesneleri, yöneldiği kimseler kimlerdir? [2] Özetle demokrasinin aslen belirsizliklerden ibaret bulunduğunu söyleyebilir ve ekleyebiliriz ki; demokrasi ile alakalı belirsizliğin altında yatan niçin, demokrasinin ne olması gerektiği mevzusundaki karışıklıktır. Çünkü demokrasi sözcüğünün anlamı aniden çok kez, aniden çok yönde değişmiştir. [3]
Demokrasinin Temel Nitelikleri
Demokrasinin genel kabul görmüş bir tanımı olmamakla birlikte, meydana getirilen tanımlardan da istifade ile bir kısım temel ve olmazsa olmaz niteliklerini ortaya koyabiliriz. Bir rejimin demokratik olup olmadığı, bu nitelikleri taşıyıp taşımadığına gore anlaşılabilir. Bugün biçim olarak demokratik olan ve olmayan yönetimler içinde çok fark yoktur. Anayasa, meclis, parti, seçim vs. pek çok dikta rejimlerinde de vardır. Garp demokrasilerini başka rejimlerden ayırmaya çalışsak ve onların şeklini esas alsak, şeklen aynı, fakat muhteva olarak demokrasi ile ilgisi olmayan ya da en azından beklenen fonksiyonları yerine getiremeyen rejimlerle karşılaşmamız mümkün olduğundan, maksat bakımından bizlere yarar sağlamayacaktır. Bundan dolayı demokrasi ile sağlanan şeyin ne olduğuna bakarak, şekli bir tarafa bırakacağız. Mevzuya bu açıdan yaklaşarak demokrasinin anlaşılmasında esas olacak niteliklerine geçelim:
Yukarıda alıntılar ile detaylandırdığım niteliklerle birlikte, demokrasinin başarıya ulaşmış olması için belirgin yöntemsel kuralların takip edilmesi ve insan haklarına saygı duyulması gereklidir. Kendisine söz konusu sınırlamalar yüklemeyen, kendi yöntemlerine ait "kanun hükümleri"ni takip etmeyen herhangi bir yönetim demokratik olarak düşünülmemelidir. Bu yöntemler tek başına demokrasiyi açıklamaz, fakat onların varlığı demokrasinin devamlılığı için vazgeçilmezdir. İşin aslı, bu tür durumlar demokrasinin, varlığı için lüzumlu fakat kafi olmayan koşullarıdır.
Robert Dahl, çağıl siyasal demokrasinin (ya da onun ortaya koyduğu şekilde, "poliarşi"nin var olması için bulunması ihtiyaç duyulan "minimum yöntemsel" şartlar ismini verdiği, genel olarak en fazlaca kabul gören noktaların listesini sunmuştur:
İlk beş temel kalite çerçevesinde demokrasinin ne olduğu anlaşılmakta ve cisimsel daha somut bir tabana oturtulmaktadır ve başka rejim biçimlerine oranla haiz olduğu farklılıklar anlaşılmaktadır. Bir süre sonra sıraladığım dokuz madde ise Robert Dahl “poliarşi†ismini verdiği esrinde belirttiği gerçek demokrasilerde olması ihtiyaç duyulan temel niteliklerdir, ki bu temel niteliklerin bir bölümü demokratik özgürlükleri içerirken geri kalan bir bölümü ise klasik bir demokrasi kıymeti olan eşitliği içermektedir ve bu tüm temel nitelikler böylelikle kendi içinde bir tarif oluşturmaktadır demokrasinin genel olarak anlaşılmasına yönelik olarak.
Rejimlerin geleneksel tanımlarına baktığımızda, görürüz ki açıklamalar iktidardaki şahıs sayısına gore yapılmaktadır. Buna gore monarşi tek kişinin, oligarşi birden fazla kişinin, aristokrasi bir sınıfın yönetimi iken, demokrasi halkın şu demek oluyor ki çoğunluğun yönetimidir. İnsanoğlu tarih süresince türlü yönetim biçimlerini deneyerek en uygun yönetim şekli olarak demokrasiyi benimsemiştir.
Peki demokrasi ne anlamına gelir, genel hatları ile temel özellikleri nedir, onu mümkün kılan özellikler ve türleri ile onları birbirlerinden ayırmamızı sağlayacak kriterler hangileridir?
Kelime anlamıyla Demokrasi
Demokrasi; Grekçe'de halk anlamına gelen demos ve iktidar anlamına gelen kratos kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş bir terimdir. Böylelikle demokrasinin kelime anlamı halk iktidarı, halkın yönetimi ya da halkın kendi kendini yönetmesi şeklinde özetlenebilir. Fakat şu da bir gerçek ki demokrasinin etimolojik bu anlamı haricindeüstünde mutabık olunulan her hangi başka bir anlamı da yoktur. Fransızhukukçu-siyaset bilimci Maurice Duverger'in de belirttiği şeklinde “kendi kendini yönetim eden hiçbir halk görülmemiş ve hiçbir vakit da görülmeyecektir.â€; bizim de buradan çıkartabileceğimiz netice demokrasinin kelime anlamına değinirken aslen tanımlamanın yalnız bir çarpıcı söz olarak kalmış olmasıdır.
Fakat bu yaygın ve temel tanımı ele alınarak kimi eklemeler yapılabilir demokrasinin kelime anlamına. Mesela demokrasi yalnızca halk tarafınca yönetim olarak tanımlanmakla kalmamalı, bununla beraber Reis Abraham Lincoln'un ünlü ifadesiyle halk için yönetim, şu demek oluyor ki halkın tercihleri çerçevesinde meydana getirilen bir yönetim olarak tanımlanmalıdır. [1] Başka taraftan, vurgulamak gerekir ki; “halkın iktidarı†deyimi, yalnızca eksiltili bir deyimden ibarettir. Deyim bir sürenin başlangıcını anlatmaktadır, ama onu bir sonuca bağlamamaktadır. Çünkü iktidar bir kimse üstünde kullanılır ve yönetme yönetilenin varlığını gerektirir. Kimin üstünde halkın iktidarı? Halk egemenliğinin nesneleri, yöneldiği kimseler kimlerdir? [2] Özetle demokrasinin aslen belirsizliklerden ibaret bulunduğunu söyleyebilir ve ekleyebiliriz ki; demokrasi ile alakalı belirsizliğin altında yatan niçin, demokrasinin ne olması gerektiği mevzusundaki karışıklıktır. Çünkü demokrasi sözcüğünün anlamı aniden çok kez, aniden çok yönde değişmiştir. [3]
Demokrasinin Temel Nitelikleri
Demokrasinin genel kabul görmüş bir tanımı olmamakla birlikte, meydana getirilen tanımlardan da istifade ile bir kısım temel ve olmazsa olmaz niteliklerini ortaya koyabiliriz. Bir rejimin demokratik olup olmadığı, bu nitelikleri taşıyıp taşımadığına gore anlaşılabilir. Bugün biçim olarak demokratik olan ve olmayan yönetimler içinde çok fark yoktur. Anayasa, meclis, parti, seçim vs. pek çok dikta rejimlerinde de vardır. Garp demokrasilerini başka rejimlerden ayırmaya çalışsak ve onların şeklini esas alsak, şeklen aynı, fakat muhteva olarak demokrasi ile ilgisi olmayan ya da en azından beklenen fonksiyonları yerine getiremeyen rejimlerle karşılaşmamız mümkün olduğundan, maksat bakımından bizlere yarar sağlamayacaktır. Bundan dolayı demokrasi ile sağlanan şeyin ne olduğuna bakarak, şekli bir tarafa bırakacağız. Mevzuya bu açıdan yaklaşarak demokrasinin anlaşılmasında esas olacak niteliklerine geçelim:
1- Yönetime Katılma
Demokrasinin en olmazsa olmaz fonksiyonu halkın yönetime katılmasıdır. Nitekim kimi yazarlar demokrasiyi "katılım" olarak tanım etmekte, kimi yazarlar ise alınması "demokrasi için mecburi"bulmakta fakat kafi görmemektedirler. Buradan da anlaşılacağı şeklinde katılım terimi, demokrasinin özünü ifade etmesi bakımından çok önemlidir. Fakat başka ilkelerden bağımsız olarak alınırsa bu hususi durumunu kaybedebilir.
2- Özgürlük
İnsanların tercihlerini hür olarak kullanamadıkları bir vaziyet, gerçekte onların hiçbir tercih yapmamaları ile eşanlamlıdır. Doğrusu özgürlük yoksa demokrasi yoktur. Hür olmayan katılım, demokratik değildir.
3- Ekseriyet İktidarı ve Azınlık Hakları
Demokrasi; monarşi, oligarşi ve aristokrasinin aksine ekseriyet iktidarını savunur. İster temsili, ister direkt yönetim olsun, ekseriyet eğiliminin iktidar olduğu, ama azınlıkların da siyasal temsile gerçek sahibi bulundukları sistemdir demokrasi.
4- Çoğulculuk
Demokrasi hür bir ortamda değişik fikirlerin bir arada bulunmasını ve serbestçe kendilerini ifade etmelerini gerektirir. Burada sistemin farklılıklara müsamahası ya da müsaadesi değildir söz mevzusu olan, sistemin kendisi için çoğulculuk gerekmektedir, çünkü sistem buna dayanmaktadır. Davit Spitz bu durumu; "Tüm hükümet sistemleri ve şekilleri içinde yalnız demokrasi düşünce çatışmasını devletin temeli addeder" şeklinde ifade etmektedir.
5- Hukuk Devleti
Gerçek mealde yalnız demokrasilerde yönetim tüm fiil ve işlemlerinde kanuna dayanmak zorundadır ve yönetim edilenler yanında yönetim edenler de kanunlara uymaya mecburdur. Demokraside yönetim edenler, yönetim edilenlere karşı anayasa etrafında mesuldür. Tadı yönetim hiç bir zaman söz mevzusu olması imkansız. Kaynağını kanundan almayan hiçbir yetki kullanılamaz. Hukuk devletinde yönetme yetkisi kanuna dayandığı şeklinde, kanunlar anayasa ve evrensel hukuk prensiplerine aykırı olması imkansız ve kanuna aykırı bir işlem de yapılamaz. Garp Demokrasisinin bu nitelikleri, onun; eğer olmazsa olmaz nitelikleridir. Ekranda görülen pencereden yalnız birisi eksikse o sistem demokrasi olması imkansız. [4]
Yukarıda alıntılar ile detaylandırdığım niteliklerle birlikte, demokrasinin başarıya ulaşmış olması için belirgin yöntemsel kuralların takip edilmesi ve insan haklarına saygı duyulması gereklidir. Kendisine söz konusu sınırlamalar yüklemeyen, kendi yöntemlerine ait "kanun hükümleri"ni takip etmeyen herhangi bir yönetim demokratik olarak düşünülmemelidir. Bu yöntemler tek başına demokrasiyi açıklamaz, fakat onların varlığı demokrasinin devamlılığı için vazgeçilmezdir. İşin aslı, bu tür durumlar demokrasinin, varlığı için lüzumlu fakat kafi olmayan koşullarıdır.
Robert Dahl, çağıl siyasal demokrasinin (ya da onun ortaya koyduğu şekilde, "poliarşi"nin var olması için bulunması ihtiyaç duyulan "minimum yöntemsel" şartlar ismini verdiği, genel olarak en fazlaca kabul gören noktaların listesini sunmuştur:
1- Hükümetin siyaset ile ilgili kararlarının kontrolü, anayasa tarafınca yetkilendirilen seçilmiş memurlara verilmiştir.
2- Seçilmiş memurlar, baskının nispi olarak az kullanıldığı, sık meydana getirilen ve dürüstçe yönetim edilen seçimler vasıtasıyla seçilir.
3- Pratikte tüm yetişkinlerin işyar seçimlerinde oy kullanma hakkı vardır.
4- Pratikte tüm yetişkinlerin hükümetteki memurluklar için seçimlere girme hakkı vardır.
5- Vatandaşların, şiddetli cezalandırılma tehlikesi olmadan politik meseleler hakkında kendilerini ifade etme hakları vardır.
6- Vatandaşların seçenek bilgi larını araştırma hakkı vardı. Dahası, seçenek bilgi ları mevcuttur ve kanun tarafınca korunurlar.
7- Vatandaşların bununla beraber, bağımsız siyasal partiler ve çıkar grupları da dahil olmak suretiyle, nispi olarak bağımsız birlikler ya da organizasyonlar oluşturma hakları vardır.
8- Halk tarafınca seçilen memurlar, seçimle gelmemiş memurların yetkilerini aşan (her ne kadar gayriresmi olsa da) muhalefete maruz kalmadan, anayasal güçlerini kullanabilmelidirler.
9- İdare kendi kendini yönetiyor olmalıdır; bir takım başka kapasitesini zorlayan politik sistemlerin empoze etmiş olduğu baskılardan bağımsız olarak hareket edebilmelidir.[5]
İlk beş temel kalite çerçevesinde demokrasinin ne olduğu anlaşılmakta ve cisimsel daha somut bir tabana oturtulmaktadır ve başka rejim biçimlerine oranla haiz olduğu farklılıklar anlaşılmaktadır. Bir süre sonra sıraladığım dokuz madde ise Robert Dahl “poliarşi†ismini verdiği esrinde belirttiği gerçek demokrasilerde olması ihtiyaç duyulan temel niteliklerdir, ki bu temel niteliklerin bir bölümü demokratik özgürlükleri içerirken geri kalan bir bölümü ise klasik bir demokrasi kıymeti olan eşitliği içermektedir ve bu tüm temel nitelikler böylelikle kendi içinde bir tarif oluşturmaktadır demokrasinin genel olarak anlaşılmasına yönelik olarak.
Bu ileti 'en iyi yanıt' seçilmiştir.
Demokrasi, tüm üye ya da vatandaşların, organizasyon ya da devlet politikasını şekillendirmede eşit hakka haiz olduğu bir tür yönetim biçimidir.Yunanca Ses bağlantısına git dimokratia sözcüğünden türemiştir. Türkçeye, Fransızca démocratie sözcüğünden geçmiştir. Çoğu zaman devlet yönetim şekli olarak değerlendirilmesine karşın, üniversiteler, işçi ve işveren organizasyonları ve bir takım başka sivil kurum ve kuruluşlar da demokrasi ile yönetilebilir.
Ana yurdu Eski Yunan'daki filozoflar Aristo ve Eflatun tarafınca eleştirilmiş, halk içinde "ayak takımının yönetimi" şeklinde aşağılayıcı kavramlarla nitelendirilmiştir. Fakat demokrasi başka yönetim şekillerinin arasından sıyrılarak günümüzde en yaygın kullanılan devlet sistemi haline gelmiştir. Bundan sonra politika bilimciler hangi sistemin daha iyi işlediğinden çok hangi demokrasinin daha iyi işlediği tartışmalarına girmişler ve liberal, komünist, toplumcu, tutucu anarşist ve faşist düşünürler kendi demokratik sistemlerinin erdemlerini ön plana yapmaya çalışmışlardır. Bu sebeple demokrasinin oldukça fazla sayıda değişik tanımı ortaya çıkmıştır.
Türk Demokrasi Zamanı
Demokrasi Nedir?
Cumhuriyet ve demokrasi nedir?
YORUMLAR