Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir. Vaskülit ( Dolaşım S...
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
Vaskülit ( Dolaşım Sistemi İltihabı )
Genel Nazar
Vaskülit venlerinizi, arterlerinizi ve kapilerlerinizi kapsayan kan damarlarınızın ibir enflamasyonudur. Anjiitis de denen vaskülit kan damarlarınızın duvarlarında kalınlaşma, zayıflama, daralma ve skarlaşma şeklinde değişikliklere niçin olur. İltihap kısa- dönemli (akut) ya da uzun-dönemli (kronik) olabilir. Doku ve organların etkilenmiş damarlardan yeteri kadar kan alamamalarından dolayı çok şiddetli olabilir. Kanın ulaşmaması organ ve dokuların zarar görmesi hatta ölmesi ile sonuçlanabilir.
Bir çok vaskülit tipi vardır ve vaskülit tüm yaşlardaki insanları etkileyebilir. Bir takım yaş grupları, vaskülitin türüne bağlı olarak öbürlerinden daha çok etkilenir. Ama, tüm vaskülit tipleri ender görülür. Bir takım vaskülit türleri kendi kendine iyileşirken, ötekileri tedavi gerektirir (belirgin bir süre için ilaç tedavisi gerektirir).
Emareler ve Semptomlar
Vaskülitin emare ve semptomları hangi damarda olduğuna ve sonucunda hangi organ sistemlerinin etkilendiğine bağlı olarak farklılık gösterir. Vaskülitli insanların çoğunun yaşamış olduğu başlıca emare ve semptomlar şunlardır:
* Ateş
* Bitkinlik
* Kilo kaybı
* Kas ve eklem ağrıları-sancıları
* İştahsızlık
Vaskülitin her çeşidi kendine özgü emare ve semptomlar gösterir:
* Behçet sendromu. Bu vaziyet, atardamarlarda ve toplardamarlarda iltihaba sebep olur ve genellikle 20 ile 35 yaşları içinde görülür. Emare ve semptomları ağız ve üreme organlarındaki ülserler, göz iltihabı ve deride akneye benzer lekelerdir.
* Buerger sendromu. Tromboanjiit obliterans denilen bu vaziyet kol ve bacaklardaki kan damarlarında irin ve pıhtılaşmaya niçin olur. Emare ve semptomları el, kol, ayak ve bacaklarda ağrı-sancı ile el ve ayak parmaklarındaki çıbanlardır. Bu hastalık genellikle sigara içmekle bağlantılıdır.
* Churg- Strauss sendromu. Alerjik granülomatöz ve anjiit olarak da malum bu vaziyet, daha çok kollardaki kan damarlarını etkisinde bırakır. Astım, alerjiler ve kandaki ak kan hücrelerinin hususi bir türünün miktarındaki artışla ilişkilidir (asidofili).
* Siroglobulinemi. Bu vaziyet ise hepatit C enfeksiyonları ile bağlantılıdır. Emare ve semptomları alt uçlardaki mor isilikler, eklem iltihapları, zayıflık ve sinirsel hasardır (nöropati).
* Dev hücreli arterit (GCA). Elli yaş üstü insanlarda görülen bu vaziyet, boyun, üst vücut, kollar ve çok ender kafada, bilhassa şakakların kalbe giden damarlarında iltihapla sonuçlanır. GCA, Birleşik Devletlerde en yaygın vaskülit türüdür ve kafa ağrısı-sancısı, saç teninde hassaslık, çene ağrısı-sancısı, bulanık ve çift görme ve hatta körlüğe sebep olabilir. GCA, boyun, omuz, kalça kuşağı bölgelerinde tutulma, ağrı-sancı ve romatizmal polimiyalji ile ilişkilidir.
* Henoch-Schonlein purpurası. Alerjik ya da anafilaksik purpura denilen bu vaziyet ten, eklem, bağırsak ve böbreklerdeki kan damarlarının iltihabıdır. Emare ve semptomları karın ağrısı-sancısı, idrar ve dışkıda kan, eklem ağrısı-sancısı, kalçalar, bacaklar ve ayaklardaki mor isiliklerdir (purpura). Henoch-Schonlein en sık çocuklarda görülür fakat herhangi bir yaşta oluşabilir.
* Hipersensitivite vaskülitleri. Bu vaskülit türü cildin ufak kan damarlarını ihtiva eder. Alerji, daha çok bir ilaçla ya da bir hastalıkla artabilir.
* Kawasaki hastalığı. Mukoza ve derideki lenf düğümleri sendromu olarak malum bu vaziyet, daha çok 5 yaş altı evlatları etkisinde bırakır ve en o kadar da 1 yaşlarında görülür. Emare ve semptomları ateş, ten isiliği ve göz iltihabıdır.
* Mikroskobik polianjiit. Bu vaskülit çeşidi böbrekler, akciğerler ve derideki ufak boyutlu kan damarlarını etkisinde bırakır. Emare ve semptomları purpura, glomerülonefrit ( böbreklerdeki ufak kan damarları iltihabı) ve akciğere ait hemoroittir.
* Poliarterit nodosa. Bu tür, ten, kalp, böbrekler, sinir daireleri, kaslar ve bağırsaklar şeklinde vücudun değişik pek çok bölgesindeki ufak ve orta kan damarlarını etkisinde bırakır. Emare ve semptomları isilik, ten ülserleri, kas ve eklem ağrıları-sancıları, karın ağrısı-sancısı ile yüksek kan basıncıdır(hipertansiyon).
* Romatizmal polimiyalji (PMR). Bu olay ileri yaşlardaki yetişkinleri etkisinde bırakır ve omuzlar, dizler, ve kalça şeklinde geniş eklem bölgelerin ağrı-sancı ve iltihabı ile sonuçlanır. Emare ve semptomları kalça, omuzlar, kollar ve boyun kaslarının tutulması ve ağrılarıdır. PMR, dev kalp giden damar hücreleri ile bağlantılı olarak oluşur.
* Romatizmal vaskülit. Bu vaskülit türü romatizmal eklem iltihaplarının bir çeşidi ile karşılaştırılır ve çoğu zaman şiddetli romatizmaları olan insanlarda meydana gelir.
* Takayusu artriti. Bu vaskülit formu aort dahil olmak suretiyle vücuttaki en büyük arterleri kapsar ve tipik olarak genç hanımlarda görülür. Emare ve semptomları sırt ağrısı-sancısı, kol zayıflığı ya da azalan ya da yok olan sızılarla (topallama) kol ağrısı-sancısı, hafifçe saç dökülmesi, kafa ağrıları-sancıları ve görme bozukluklarıdır.
* Wegener granülomatözis. Bu tür ise, burun, sinüsler ve boğaz (toptan üst solunum yolları olarak adlandırılır), akciğerler ve böbreklerdeki kan damarlarının iltihabına sebep olur. Emare ve semptomları nefes darlığı, burun ağrısı-sancısı ve tutulması, burun kanaması ve burunda oluşan yaralardır.
Sebepleri
Dolaşım sistemi, toplardamarlar, atardamarlar ve kılcal damarları içeren kan damarlarının karmaşık bir ağı gibidir. Kan damarları birbiri ardına bağlanırsa, ortalama 60.000 mil kaplar. Kalbe giden damarlar oksijence varlıklı kanı vücut dokularına ulaştırırlar, aynı anda karbon dioksit (metabolizma bundan sonra ürünü) miktarı fazla olan kan toplardamarlar ile kalbe geri döner. En ufak kan damarları olan kılcal damarlar, toplardamarlar ve kalbe giden damarlar ile bağlıdır ve çevre dokulara sıvı ve gıda iletimini ve alımını sağlar.
Vaskülitte kan damarları, duvar tabakalarının kalınlaşmasına niçin olarak iltihaplanır. Bu vaziyet dokulara ulaşan kan miktarı azaltarak kan damarlarını darlaştırır (ve bu şekilde oksijen ve lüzumlu gıdaları azalır). Bir takım durumlarda, hasarlı kan damarlarında kan akışını tıkayan kan pıhtısı oluşabilir. Kimi zaman de darlaşmanın yerine, kan damarı zayıflar ve bir şişlik (anevrizma) oluşturur. Bu yaşamı tehdit eden bir durumdur.
Vaskülitin pek çok türünde sebep bilinmez. Bir takım türlerinin sebebi enfeksiyonlardır. Mesela, pek çok siroglobulinemi türleri hepatit C virüsünün sonucudur, hepatit B virüsü ise bir takım poliarterit nodosa vakalarının sebebidir. Vaskülit, romatizmal eklem iltihapları, lupus ve Sjogren sendromu şeklinde bir takım bağışıklık sistemi hastalıklarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Kimi zaman de, antibiyotik ya da diüretik şeklinde herhangi bir ilaca karşı alerjik bir vaziyet vaskülite niçin olabilir.
Kardiyoloji (Kalp ve Dolaşım Sistemi Hastalıkları Ilim Dalı)
Dolaşım sistemi hastalıkları nedir?
Dolaşım Sistemi Nedir - Dolaşım Sisteminin Yapısı ve Görevleri
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR