Mustafa Kemal, askeri zaferlerin, siyasal ve ekonomik zaferlerle devam ettirilmesi gerektigine inaniyordu. Bu gayeyle ekonomik faaliyetleri ...
Mustafa Kemal, askeri zaferlerin, siyasal ve ekonomik zaferlerle devam ettirilmesi gerektigine inaniyordu. Bu gayeyle ekonomik faaliyetleri bir tüm olarak degerlendirmis ve lozan imzalanmadan ilkin ele almistir.
Ekonomik Alanda Meydana getirilen İnkilaplar
§ İzmir İktisat Kongresi (18 subat - 4 mart 1923) :
Lozan’daki baris görüsmelerinin kesildigi bir sirada, izmir’de türkiye ekonomi kongresi toplandi. degisik kesimlerden 1135 temsilcinin katildigi bu kongrenin sonucunda “misak-i iktisadi†kabul edildi. Buna gore ekonomik kalkinmada tam bagimsizlik öngörülüyor, kaynaklarin en iyi sekilde degerlendirilmesi ve kendi çabamizla kalkinmanin geregi ortaya konuluyordu.§ Kapitülasyonlarin Kaldirilmasi (24 temmuz 1923) :
Lozan’da kati olarak kaldirilmistir.§ İş Bankasi’nin Kurulmasi (1924) :
Hususi sektöre yardım saglamak amaciyla ilk hususi türk bankasi olan is bankasi kuruldu.§ Aşar Vergisi’nin Kaldirilmasi (17 subat 1925) :
köylünün rahatlatilmasi ve üretimin artirilmasi amaciyla ayni zamanda ser’i bir vergi olan asar kaldirildi.§ Kabotaj Kanunu’nun Çikarilmasi (1 temmuz 1926) :
türkiye karasularinda türk gemicilerin tecim yapmasina olanak taniniyor, denizcilik gelistirilmeye çalisiyordu. (milliyetçilikle ilgilidir.)§ Tesvik-i Endüstri Kanunu (1926) :
Hususi sektörü endüstri alanina çekmek ve ona kredi saglamak için çikarilmistir.§ Tarim-Kredi Kooperatiflerinin Kurulmasi (1928) :
Çiftçiye kredi, ucuz alet ve makine imkani olusturmaya çalisildi.§ Toprak Reformu (1929) :
topraksiz köylüyü toprak sahibi yapmak hedeflenmistir. fakat tam basarili olunamamistir.§ Birinci 5 Senelik Kalkinma Plani (1933 - 1938) :
Bu zamanda devlet, temel tüketim ve ara mallar saglamak gayesiyle üç ak ve üç siyah projesine agirlik vermistir. un, seker, pamuk üç beyazi, kömür, demir ve akaryakit ise üç siyahi olusturuyordu. bu temel mallarin üretilmesi ile döviz tasarrufu saglandigi benzer biçimde, bu maddeler ile disa bagimlilik da ortadan kalkacakti.Hazirlanan bu plana gore hususi sektörün gerçeklestiremeyecegi yatirimlar, devlet eliyle yapilmaya baslandi. plan dogrultusunda dokuma, demir, kagit, cam ve kimya alanlarinda 1937’ye kadar onalti yapınak kuruldu. fabrikalarin isletmeye açilmasiyla, disaridan alinan mallar yüzde elli oraninda azaldi. “ikinci bes yillik plan†ise ikinci dünya savasi’ndan dolayi uygulanamadi. fakat, 1945 yilina kadar devam eden savas esnasinda türkiye, disariya muhtaç olmadan kendi ihtiyaçlarini karsilayabilmistir. sümerbank’in açilmasiyla elde edilmiş basari, kuruluslarin açilmasini tesvik etmis ve maden isleri ugrasacak etibank kurulmustur. bu şekilde sanayide devletçilik ilkesi yerlestirilmeye çalisilmistir.
Not : Çagdaslasmanin en yogun oldugu dönem 1923-1934 yillari arasidir.
YORUMLAR