Geçmişte aydınlanma için ne tür araçlar kullanılmıştır? Geçmişte kullanılan ışık ları nedir? Eskiden kullanılan ışık ları nedir? I...
Geçmişte aydınlanma için ne tür araçlar kullanılmıştır? Geçmişte kullanılan ışık ları nedir?
Eskiden kullanılan ışık ları nedir?
Eskiden kullanılan ışık ları nedir?
Işık, insan hayatında devamlı mühim bir yer tutmuştur. Eski çağlardan bu yana güneşin sunmuş olduğu organik aydınlık kafi gelmemiş ve gün ışığının kısıtlayıcı etkilerinden kurtulmak için insanoğlu çeşitli ışık ları arayışına gitmiştir. Ateş, güneşten sonrasında, insanların kullandığı ilk ışık membaı olmuştur.
Ateşin keşfi insanlık tarihinde mühim bir noktadır ve uygarlığın gelişim hızını arttırmıştır. İnsanların ateşi aydınlatma aracı olarak kullanmaya başlamasının arkasından yeni ışık ları da ortaya çıkmıştır. Bitkisel ve hayvansal yağların devreye girmesiyle mum, 19. yüzyılın ilk yarısına kadar temel aydınlatma araçlarından biri olarak kullanılmıştır. Bu vaka 1859'da Şimal ABD'da petrolün olmasına dek sürmüştür. Nihayet 1879'da akkor telli lambaların Thomas Alva Edison tarafınca buluş edilmesiyle aydınlatma tarihinde yeni bir çığır açmıştır
Akkor flamanlı lamba, aslında ilk olarak 1845'de H. Goebel tarafınca bulunmuştur. Sadece o dönemde kafi derecede elektrik ları bulunmadığından bu buluş kısa sürede unutulmuştur. 1886'da W. Siemens tarafınca ilk dinamonun gerçekleştirilmesinden sonrasında, 1879'da T. A. Edison, H. Goebel'in buluşundan habersiz, karbon flamanlı akkor lambayı bir kez daha buluş etmiştir. O tarihten bu yana aydınlatma sektörü oldukça süratli yol almıştır. İlk elektrik ampulünden sonrasında daha parlak ışık veren tungsten flaman ve ışığı daha iyi yaymak için aydınlatma armatürleri geliştirilmiştir. Peşinden mühim bir yenilik olarak elektrik deşarjlı metal buharlı ampuller gelmiştir. Bilhassa fluoresan lambaların geliştirilmesiyle, akkor flamanlı lambalar endüstrideki yerlerini bu lambalara bırakmak zorunda kalmıştır.
Sebep: İç başlık eklendi.
Suni ışık ları nedir?
Eskiden kullanılan sayı sistemleri hakkında bilgi verir misiniz?
Okulda kullanılan enerji ları nedir ve bunların enerji dönüşümleri nasıldır?
GEÇMİSTE KULLANILANLAR:
1-GAZ LAMBASI
2-ATEŞ
3-KANDİL
4-MEŞALE.......
VB.
Bu ileti 'en iyi yanıt' seçilmiştir.
Ateşin keşfi insanlık tarihinde mühim bir noktadır ve uygarlığın gelişim hızını arttırmıştır. İnsanların ateşi aydınlatma aracı olarak kullanmaya başlamasının arkasından yeni ışık ları da ortaya çıkmıştır. Bitkisel ve hayvansal yağların devreye girmesiyle mum, 19. yüzyılın ilk yarısına kadar temel aydınlatma araçlarından biri olarak kullanılmıştır. Bu vaka 1859'da Şimal ABD'da petrolün olmasına dek sürmüştür. Nihayet 1879'da akkor telli lambaların Thomas Alva Edison tarafınca buluş edilmesiyle aydınlatma tarihinde yeni bir çığır açmıştır
Akkor flamanlı lamba, aslında ilk olarak 1845'de H. Goebel tarafınca bulunmuştur. Sadece o dönemde kafi derecede elektrik ları bulunmadığından bu buluş kısa sürede unutulmuştur. 1886'da W. Siemens tarafınca ilk dinamonun gerçekleştirilmesinden sonrasında, 1879'da T. A. Edison, H. Goebel'in buluşundan habersiz, karbon flamanlı akkor lambayı bir kez daha buluş etmiştir. O tarihten bu yana aydınlatma sektörü oldukça süratli yol almıştır. İlk elektrik ampulünden sonrasında daha parlak ışık veren tungsten flaman ve ışığı daha iyi yaymak için aydınlatma armatürleri geliştirilmiştir. Peşinden mühim bir yenilik olarak elektrik deşarjlı metal buharlı ampuller gelmiştir. Bilhassa fluoresan lambaların geliştirilmesiyle, akkor flamanlı lambalar endüstrideki yerlerini bu lambalara bırakmak zorunda kalmıştır.
geçmişte kullanılan ışık ları:
1-laz lambası
2-mum
3-meşale
4-kandil
5-ateş
bu kadar doğrusu başkada yok. eski insanlara yeter doğrusu bir sr olmasına gerek yok. bakın şimdi bizde bir tek elektrikle aydınlanıyoruz.
Geçmişte Kullanılan Işık Kaynakları:
-Balina Yağı
-Gaz Lambası
-Kandil
-Meşale
-Mum
-Ateş
Günümüzde Kullanılan Işık Kaynakları:
-Elektrik
Işık, insan hayatında devamlı mühim bir yer tutmuştur. Eski çağlardan bu yana güneşin sunmuş olduğu organik aydınlık kafi gelmemiş ve gün ışığının kısıtlayıcı etkilerinden kurtulmak için insanoğlu çeşitli ışık ları arayışına gitmiştir. Ateş, güneşten sonrasında, insanların kullandığı ilk ışık membaı olmuştur.
Ateşin keşfi insanlık tarihinde mühim bir noktadır ve uygarlığın gelişim hızını arttırmıştır. İnsanların ateşi aydınlatma aracı olarak kullanmaya başlamasının arkasından yeni ışık ları da ortaya çıkmıştır. Bitkisel ve hayvansal yağların devreye girmesiyle mum, 19. yüzyılın ilk yarısına kadar temel aydınlatma araçlarından biri olarak kullanılmıştır. Bu vaka 1859'da Şimal ABD'da petrolün olmasına dek sürmüştür. Nihayet 1879'da akkor telli lambaların Thomas Alva Edison tarafınca buluş edilmesiyle aydınlatma tarihinde yeni bir çığır açmıştır
Akkor flamanlı lamba, aslında ilk olarak 1845'de H. Goebel tarafınca bulunmuştur. Sadece o dönemde kafi derecede elektrik ları bulunmadığından bu buluş kısa sürede unutulmuştur. 1886'da W. Siemens tarafınca ilk dinamonun gerçekleştirilmesinden sonrasında, 1879'da T. A. Edison, H. Goebel'in buluşundan habersiz, karbon flamanlı akkor lambayı bir kez daha buluş etmiştir. O tarihten bu yana aydınlatma sektörü oldukça süratli yol almıştır. İlk elektrik ampulünden sonrasında daha parlak ışık veren tungsten flaman ve ışığı daha iyi yaymak için aydınlatma armatürleri geliştirilmiştir. Peşinden mühim bir yenilik olarak elektrik deşarjlı metal buharlı ampuller gelmiştir. Bilhassa fluoresan lambaların geliştirilmesiyle, akkor flamanlı lambalar endüstrideki yerlerini bu lambalara bırakmak zorunda kalmıştır.
Kaynak:
1-ateş
2-meşale
3-mum
4-kandil
5-ateş
6-güneş
7-gaz lambası
8-ateş böcekleri
Günümüz aydınlatma teknolojisinde kullanılan lambalar, ya ısıl ışınım ile ya da bir gazın boşalma
olması ile ışıldama icra eden ışık larıdır. İyi bir aydınlatma sistemi için doğru lamba seçimi çok
büyük ehemmiyet taşımaktadır.
Aşağıda, günümüzde en fazla kullanılan ışık ları genel olarak ele alınmıştır.
Enkandesan Lambalar:
Enkandesan lamba, ısıl ışınım yürüyerek ve bir rezistansın ısınması ile
ışıldama icra eden ışık membaıdır. Bu lamba bir tungsten filaman ve bir cam
hazneden oluşur. Bu cam hazne; lambanın tipine nazaran havası alınmış
vakum ortam ya da nitrojen ya da argon şeklinde bir soygaz ile doldurulmuş
olabilir.
Soygaz, cam hazne içindeki tungsten filamanın sıcaklığı artırmanın yanında
ek olarak buharlaşma tesirini de azaltır. Bu, lambanın etkinlik faktörünü (η)
(ışık etkinliği) artırır. Buna karşın, enkandesan lambaların etkinlik
faktörleri oldukça düşüktür. Halojen lambalar, ışığı enkandesan
lambalardan daha verimli bir halde üretirler. En iyi ışık etkinliği oranı
boşalma lambalardan elde edilir.
Enkandesan lambaların servis ömrü ortalama 1000 saattir. Enkandesan
lambaların servis ömürleri ve ışık akıları, lambayı besleyen şebeke gerilim kıymeti ile değişmiş olur. Mesela,
100W'lık bir enkandesan lamba 2700 K renk sıcaklığında 12,5 lm/W etkinlik faktörüne haiz
olmaktadır.
Çeşitli gerilim değerlerinde çalışan enkandesan lambalar mevcuttur. Mesela, otomobillerde 12 V,
ABD'da 115 V, Japonya'da 100 V ya da Avrupa'da 230 V ile çalışan enkandesan lambalar
üretilmektedir.
Halojen Lambalar:
Isıtılmış bir tungsten filaman, 300 nm ile 2000 nm içinde değişen ve süreklilik
gösteren bir spektruma haizdir. Fakat filaman sıcaklığına bağlı olarak, insan
gözünün görebileceği ışık dalga boyu 400 nm ile 700 nm içinde olabilmektedir.
Halojen lambalar enkandesan lambaların geliştirilmiş şeklidir. Bu lambalarda
cam haznenin içi halojen gaz ile doldurulmuştur. Lamba içindeki halojen gazı
tungsten buharı ile tepkimeye girerek tungsten halojenür formuna dönüşür.
Oluşan bu gaz hazne içindeki sıcaklığın 250 â°C üstünde kalmasını sağlar. Bu
halojenür madde, hazne içindeki filaman civarlarından geçerken filaman sıcaklığı
sebebiyle tungsten, halojenürden ayrılarak filaman üstünde toplanır. Bu süreç,
filamanın daha yüksek sıcaklıklarda (3000 K) işletilmesine olanak sağlarken aynı
zamanda lamba ömrünü de uzatır. Halojen lambaların en mühim avantajları;
etkinlik faktörünün (ışık etkinliği) 25 lm/W değerlerinde olması, enkandesan
lambalardan daha uzun servis ömürlerinin olması (mesela 2000 saat), durağan(durgun) ışık akısına haiz olmaları,
beyaz ışık renginde olmaları ve daha ufak boyutlarda olmalarıdır.
Halojen lambaların değişik gerilim değerlerinde çalışan tipleri vardır. 230 V şebeke gerilimi ile
çalışanlarının yanı sıra; 6, 12 ya da 24 V gerilimlerle çalışan halojen lambalar da mevcuttur.
Boşalım Lambaları:
Boşalım lambaları, lamba içinde bulunan gazın ya da metal buharının iyonize olması
ile meydana gelen elektriksel boşalma ile ışık üreten lambalardır. Boşalım tüpünün
içinde bulunan gazın tipine bağlı olarak; ya direkt olarak insan gözünün
görebileceği ışık oluşur ya da UV radyasyonu, lamba tüpü içinde kimyasal bir
madde kullanılarak insan gözünün görebileceği ışığa çevirerek lambadan yarar
sağlanır.
Alçak Basınçlı ve Yüksek Basınçlı lambalar, tüp içindeki gazın basıncına bağlı olarak
birbirinden ayrılırlar.
Boşalım lambaları, emek harcamaları için bir balasta gerekseme duyarlar. Bu balast, lamba
içinden geçen akımı sınırlama görevini yerine getirir. Bir boşalma lambasını
ateşleyebilmek için, bir starter ya da ateşleyicinin lamba devresinde yer alması
gerekir. Bu dönem elemanları; lüzumlu olan yüksek voltajı, boşalma tüpü içindeki ve
iyonize olması ihtiyaç duyulan gaz katmanına uygulama eder. Böylece lamba ateşlenerek
ışıldama gerçekleşir.
Boşalım lambalarının servis ömrü lambanın ekonomik ömrü ile yakından alakalıdır. Bir aydınlatma
sisteminde lambanın emek verme koşulları dikkate alınmalıdır. Mesela; bozuk filamana haiz bir boşalma
lambasının ışık akısının, filamanı sağlam bir lambaya nazaran düşüş göstermesi görülen bir sonuçtur.
Bunun sebebi, boşalma mekanizmasının kalitesinin düşmesi ve tüp içindeki flüoresan maddesinin
yıpranmasıdır. Sistemin ışık akısı değerinin belirlenen minimum değerin altına düşmemesi
gerekir.(Sistemin ilk kurulumunda elde edilmiş ışık akısı değerinin %80 ve üstünde olması beklenir.)
Flüoresan Lambalar:
Flüoresan lambalar alçak basınçlı boşalma
lambalarıdır. Bu lambalar, 3 ya da 5 mühim renk
spektrum bölgesine sahiptirler. (mavi, yeşil ve
kırmızı bölgelerde) Bu özellik flüoresan
lambaların renksel geriverim özelliklerinin iyi
olmasını sağlamaktadır.
Lamba tüpünün iç kısımlarında UV radyasyonu
görünür ışığa çeviren kimyasal katman vardır. Bu
kimyasal katmanın içinde ne olduğu, lambanın rengini ve
renksel geriverim özelliklerini belirler.
26 mm çapındaki T8 (T26) flüoresan lambaların ışık etkinliği (etkinlik faktörü)oranı yüksek olup, servis
ömürleri de uzundur. Öteki flüoresan lambalar şeklinde, lambadan çıkan ışık akısı çevre sıcaklığına bağlı
olarak değişmiş olur. Mesela; lambanın ışık akısı -20 â°C'de kapasitesinin %20'sinin, +60 â°C'de kapasitesinin
%80'inin altına düşmektedir.
16 mm çapındaki T5 (T16) flüoresan lambalar daha yüksek ışık etkinliği (etkinlik faktörü) oranına
sahiptirler. T5 flüoresan lambalar yalnızca elektronik balast ile çalıştırılırlar.
T5 flüoresan lambalarda 2 tip ürün grubu vardır :
1. ‘ Yüksek Işık Etkinliği (etkinlik faktörü)' ne haiz lambalar olup 14W ile 35W güç
aralığında üretilirler. Bu lambalarda amaç maksimum ekonomidir.
2. ‘ Yüksek Işık Akısı'na haiz lambalar olup 24W ile 80W güç aralığında üretilirler. Bu
lambalarda amaç, yüksek tavanlı mekânların dolaylı ya da direkt olarak
aydınlatılmasıdır.
7 mm çapındaki flüoresan lambalar ise 6W ile 13W aralığındaki güçlerde üretilebilmektedir. Bu
lambalar, gösterge, mobilya ve fotoğraf aydınlatmasında kullanılmaktadır.
Yüksek Basınçlı Boşalım Lambaları:
Yüksek basınçlı boşalma lambaların en mühimleri Metal Halide Lambalar ve Yüksek Basınçlı Sodyum
Buharlı Lambalardır.
İçinde birçok metalin birleşiminden oluşan halojenürlerin kullanıldığı metal halide
lambaların ışık etkinliği (etkinlik faktörü) ve renksel geriverimleri yüksektir. Bu
lambalar çift uçlu, tüp şeklinde, elips şeklinde, yüksek yoğunluklu ve uzun ömürlü
olarak sıcak beyaz (ww) ve soğuk beyaz (nw) ışık renklerinde yapım edilebilmektedir.
Nerede ise tüm metal halide lambalarda UV radyasyonu emici özellikte cam hazne
bulunur.
Yüksek basınçlı sodyum buharlı lambaları ayıran en mühim özellikler, UV içermeyen
sıcak ışık rengine haiz olmaları ve yüksek ışık akısı değerine haiz olmalarıdır. Metal
halide lambaları şeklinde çift uçlu, tüp şeklinde, elips şeklinde yapım edilmektedirler.
Renksel geriverimi düşük olan lamba tipleri (Ra≤59) sokak aydınlatması için
kullanılmaya uygundur. Renksel geriverimi iyileştirilmiş olan lamba tipleri (Ra≤69)
çoğunlukla endüstriyel tesislerin aydınlatılması için, iyi renksel geriverime haiz olan
lambalar ise (Ra≥80) dekoratif uygulamalarda ve mağazalarda vurgu aydınlatması
amacıyla kullanılmaya uygundur.
Meta halide lambalar ve yüksek basınçlı sodyum buharlı lambalar balast ve ateşleyiciye gereksinim
duyarlar. Bir çok lamba tipi elektronik balast ile çalıştırılır. Bu lambaların dim edilebilmesi, renk
tutarlılığının korunabilmesi bakımından sorun yaratabilmektedir. Günümüzde bu lamba tipleri için
dim edilebilen elektronik balastların kullanımı mümkündür.
LED Işık Kaynakları:
LED, İngilizcede Light Emitting Diodes
kelimelerinin kısaltılmışıdır. Bir LED yongası
yapı itibarı ile N ve P tipi yarıiletken
katmanlar arasına sandviç edilmiş etken
katman tabakasından ve bunların
elektriksel bağlantılarından oluşan opto
elektronik bir elemandır. LED'ten doğru
yönde bir akım geçirildiğinde elektronlar
etken katmanı uyarır ve etken katmanda ışık
üretilir. üretilen ışık direkt ya da
reflektörden yansıma ile pencere
katmanından yayılır.
LED'ler etken katmanın materyal yapısına bağlı olarak görülebilir ışık
tayfının belirli bir bölümünde ışık yayarlar. Başka bir deyişle tek renk
ışık üretilir ve etken katmanda kullanılan materyal LED ışığının rengini
belirler. Yüksek seviyede ışık veren renkli LED'lerde etken katman olarak
değişik materyaller kullanılır (GaAs, Gap, GaN, AlInGaP ve InGaN).
LED'lerle beyaz ışık üretmek iki yöntemle mümkündür. Bunlardan
birincisi; kırmızı, yeşil ve mavi üç tane LED yongasını bir kılıf içersinde
kullanarak beyaz ışığı elde etmektir. İkinci yöntem ise mavi LED
yongasında üretilen ışığın bir fosfor tabakasını uyararak beyaz ışık
üretilmesidir.
LED'ler doğru akımla çalışırlar. Elektrik devrelerinde LED'ler düzgüsel diyotlar şeklinde davranırlar. Değişik
olan yanı düzgüsel diyotlarda 0,7 Volt civarında olan birleşme gerilimi yerine, renklerine nazaran 1,6 V ile 4
V aralığında değişmektedir.
Devreye bağlanırken polaritelerine dikkat etmek gereklidir.
LED'ler çoğu zaman seri bağlanıp bir dizin oluşturularak 10, 12, 24, 48V doğru akım veren elektronik güç
ları ile beslenirler. Tasarım yapılırken üreticisinden temin edilecek teknik bilgiler göz önüne
alınarak optimum ışık ve elektriksel değerler ile çalıştırılmalıdır. Eğer elimizdeki LED hakkında hiçbir
teknik bilgiye haiz değilsek 20 mA akımla sürülmesi önerilir.
LED rengine nazaran ışık etkinliği farklılık gösterir. Örnek; kırmızı en
yüksek verimliliğe haizdir 45 lm/W, sarı 35 lm/W, yeşil 18 lm/W,
mavi 8 lm/W civarındadır. Aydınlatmada beyaz ışık mühim
olduğuna nazaran beyaz LED için verimlilik, üretici firmalara nazaran
değişmekle beraber 18 - 25 lm/W içinde değişmektedir.
Kuramsal olarak meydana getirilen hesaplamalar ve deneyler LED'lerden
100.000 saat üstünde bir süre istifade edebileceğimizi ortaya
çıkarmaktadır. Elektriksel, ısıl kondisyon (soğutma), çevresel
etkisinde bırakır, kullanılan çevre elemanları, kılıfın materyal yapısı vb.
etkenler göz önüne alındığında 50.000 saat ve üstü hizmet ömrü
olduğu kabul edilebilir
1-taş devrinde bulunan ateş 2-ateş bulunduktan sonrasında meşale çıktı 3-ardından hayvan yağları kullanılarak kandil ve gaz lambası çıktı 4-sokaklarda kullanmak için yönetim kulanıldı 5-edison ampulu buluş etti 6- florasan lambayla holojen lamba çıktı
Suni ışık ları nedir?
Eskiden kullanılan sayı sistemleri hakkında bilgi verir misiniz?
Okulda kullanılan enerji ları nedir ve bunların enerji dönüşümleri nasıldır?
YORUMLAR