Fabl türüne örnekler verir misiniz? FABL Bir tür minik öyküdür. Vakaya dayalı bir sunumu vardır. Yaşamdan alınan küçücük kesitle...
Fabl türüne örnekler verir misiniz?
FABL
Bir tür minik öyküdür. Vakaya dayalı bir sunumu vardır. Yaşamdan alınan küçücük kesitler, hayvanlar ya da bitkiler içinde geçmiş benzer biçimde anlatılır. Bugün daha çok çocuk edebiyatında yer edinen fabllerin, toplumu eğitici; örneklendirme ile fena davranışlardan caydırıcı özelliği ile eskiden büyükleri eğitmede de anlatıldığı sanılmaktadır.
Fabllerde soyut mevzular, vaka plânıyla hem somutlaştırılarak hem de hareket kazandırılarak işlenir. Vakalar bizi güldürürken eğitir. İnsanlar içinde geçen iyi-kötü, cesur-korkak, dürüst-ikiyüzlü, gözü tok-aç gözlü… vb. çatışmalar; bu niteliklerin yakıştırıldığı hayvan kahramanlar içinde geçmiş benzer biçimde gösterilir. Fablin de dört ögesi vardır; kişiler, vaka, vakit, yer.
1. Kişiler
Fablin mevzusu olan vaka, kişileştirilmiş minimum iki hayvanın başından geçer. Ekranda görülen pencereden birisi iyi ahlâklı bir tipi, öbürü fena ahlâklı bir tipi canlandırır. Fablde ikinci derecede kişiler çok azdır, kimi zaman yoktur. Şahıs betimlemesi yoktur. Kahramanlar içinde tilki var ise bizler onu kurnaz insan yerine koyarız; arslan var ise cesaretine güvenen birisi yerine koyarız. Kısa vaka dahi tüm yönleriyle değildir, yalnızca fable mevzu olan yönüyle tanımlanır. Derinlemesine his cevap lemelerine yer verilmez. Fabllerde bir de anlatıcı şahıs vardır. Bu kişinin de betimlemesi yapılmaz, cinsiyeti verilmez. Anlatıcı kahramanları izler, dersini alır. Bu şekilde dinleyen ile aynı görüşü paylaşır.
2. Vaka
Fablin mevzusu insan karşılaşacağı her hangi bir vakadır. Vaka, kahramanın eyleme dönüşmüş beğenme, talep, hasret, hiddet, korku… benzer biçimde tutkuya dönüşmüş duygularından doğar. Fablin gövdesini bir vaka oluşturur, asılönemli olan fablin anlatılış nedenidir. Buna “ders†denir. Fabl plânı dört bölümdür: Serim, düğüm, cevap, nasihat.
a. Serim: Olayın türüne, çıkarılacak derse bakılırsa kişileştirilmiş hayvanlar veçevre tanıtımının yapıldığı bölümdür.
b. Düğüm: Vaka o çevrede verilmek istenen derse bakılırsa gelişir. Kısa ve sıkkonuşmalar vardır. Derhal bir çok konuşma ile vaka düğümlenir
c. Cevap: Vaka beklenmedik bir sonuçla biter. Fablin en kısa bölümüdür.
d. Nasihat: Ana düşünce bu bölümde nasihat durumunda verilir. Bu bölüm kimi vakit başta, kimi vakit sondadır. Kimi vakit da netice okuyucuya bırakılır.
3. Yer
Tasvir yapılmaz fakat çevre çok iyi verilmelidir: Orman, göl kenarı,yol… benzer biçimde. Olayın geçmiş olduğu yer vakayla beraber farklı olabilir.
4. Vakit
Her vaka benzer biçimde fabldeki vaka da bir vakit diliminde geçer. Kronolojik vakit kullanılır.
Fabl Örnekleri
ARSLANLA FARE
Her insana saygı göstermeli elden geldikçe.
Umulmadık kimselerden yarar görür insan.
İşte bu, gerçeği gösteren bir öykü,
Daha nice bin öykü arasından.
Pençesi dibinde bir arslanın,
Dalgınlıkla bir fare çıkıverdi.
Bu fırsatı kullanmadı sultanı ormanın,
Fareye dokunmayıp bir büyüklük gösterdi.
Bu iyiliği boşa gitti sanmayın;
Kimin aklına gelir ki bir an,
Fareye işi düşer arslanın?
Ama o da bigün dışarı çıktı ormandan;
Gitti tutuldu bir ağa.
Ne çırpınma, ne kükreme … Kâr etmez tuzağa.
Bay fare koştu; dişiyle arslanın ağını,
O şekilde bir kemirdi ki ağ söküldü nihayet.
Sabırla dönemin yaptığını;
Ne kuvvet yapabilir, ne sertlik.
“İyilik eden iyilik bulur.â€
“Hizmet et bana ait için, hizmet edeyim senin için.â€
“İyilik iki baştan olur.â€
ŞAHİN İLE HOROZ
Şahin, tatlı bir daire çizerek süzüldü, yüzyıllık çınar ağacının dalına kondu. Gerçi kendisini hafifçe hafifçe esen rüzgarın kollarına bırakmıştı ama; gene de yorulmuştu inerken. Bir süre konduğu dalda soluklandı, üstündeki tozları silkeledi ve "Çok az kestireyim." diyerek iyice yayıldı.
Tam bu sırada bir ses duydu. Horozun birisi bağırtıyla kaçıyordu. Çınarın altına vardığında nefes soluğa kalmıştı. Dönerek arkasına baktı, kimsenin gelmediğini görünce rahatladı.
Horozun kaçışını izlemiş olan şahin:
- Hah hah hah hah, diye gülmüştü.
Horoz, "O da kim?" diye çevresine bakınırken, şahin yukarıdan seslendi:
- Bana ait, dostum, ben, şahin, başını yukarı kaldır.
Horoz, sesin geldiği yöne kaldırdı başını, şahini görmüş oldu.
Şahin hâlâ gülüyordu:
- Ne oldu, kimden kaçıyordun o şekilde?
- Doğal gülersin, dedi horoz, sana bakılırsa bir şey yok.
- Kim kovalıyordu seni?
Horoz:
- Sahibim, dedi, kim olacak, ilerideki çiftlikte yaşıyorum.
- Size şaşıyorum, dedi şahin, sahipleriniz, hemen hemen yumurtadan yeni çıkmış bir yavruyken özenle besleyip büyütüyorlar, sizler için güzel evcikler yapıyorlar, kümeslerde bir eliniz darıda bir eliniz arpada yaşayıp gidiyorsunuz, gene de size yaranamıyorlar… Yahu, kendisine bu kadar yararı dokunan insanlardan kaçılır mı?
Horoz, şahinin küçümseyici sözlerini dinledikten sonrasında:
- Sen, dedi, bir şahini tencerede kızarırken ya da şişe geçmiş közde pişerken gördün mü asla?
- Yook, dedi şahin laubali bir tutumla, ne olacak?
- Ben, dedi horoz; çok horozlar, tavuklar gördüm sahibim pişirirken, ona iyi mi güvenebilirim?
DEVAMI
Söyleşi, söyleşi türüne örnekler verir misiniz?
Bitkilerle ilgili fabl örnekleri verir misiniz?
Fabl örnekleri verir misiniz?
Bu bildiri 'en iyi yanıt' seçilmiştir.
Bir tür minik öyküdür. Vakaya dayalı bir sunumu vardır. Yaşamdan alınan küçücük kesitler, hayvanlar ya da bitkiler içinde geçmiş benzer biçimde anlatılır. Bugün daha çok çocuk edebiyatında yer edinen fabllerin, toplumu eğitici; örneklendirme ile fena davranışlardan caydırıcı özelliği ile eskiden büyükleri eğitmede de anlatıldığı sanılmaktadır.
Fabllerde soyut mevzular, vaka plânıyla hem somutlaştırılarak hem de hareket kazandırılarak işlenir. Vakalar bizi güldürürken eğitir. İnsanlar içinde geçen iyi-kötü, cesur-korkak, dürüst-ikiyüzlü, gözü tok-aç gözlü… vb. çatışmalar; bu niteliklerin yakıştırıldığı hayvan kahramanlar içinde geçmiş benzer biçimde gösterilir. Fablin de dört ögesi vardır; kişiler, vaka, vakit, yer.
1. Kişiler
Fablin mevzusu olan vaka, kişileştirilmiş minimum iki hayvanın başından geçer. Ekranda görülen pencereden birisi iyi ahlâklı bir tipi, öbürü fena ahlâklı bir tipi canlandırır. Fablde ikinci derecede kişiler çok azdır, kimi zaman yoktur. Şahıs betimlemesi yoktur. Kahramanlar içinde tilki var ise bizler onu kurnaz insan yerine koyarız; arslan var ise cesaretine güvenen birisi yerine koyarız. Kısa vaka dahi tüm yönleriyle değildir, yalnızca fable mevzu olan yönüyle tanımlanır. Derinlemesine his cevap lemelerine yer verilmez. Fabllerde bir de anlatıcı şahıs vardır. Bu kişinin de betimlemesi yapılmaz, cinsiyeti verilmez. Anlatıcı kahramanları izler, dersini alır. Bu şekilde dinleyen ile aynı görüşü paylaşır.
2. Vaka
Fablin mevzusu insan karşılaşacağı her hangi bir vakadır. Vaka, kahramanın eyleme dönüşmüş beğenme, talep, hasret, hiddet, korku… benzer biçimde tutkuya dönüşmüş duygularından doğar. Fablin gövdesini bir vaka oluşturur, asılönemli olan fablin anlatılış nedenidir. Buna “ders†denir. Fabl plânı dört bölümdür: Serim, düğüm, cevap, nasihat.
a. Serim: Olayın türüne, çıkarılacak derse bakılırsa kişileştirilmiş hayvanlar veçevre tanıtımının yapıldığı bölümdür.
b. Düğüm: Vaka o çevrede verilmek istenen derse bakılırsa gelişir. Kısa ve sıkkonuşmalar vardır. Derhal bir çok konuşma ile vaka düğümlenir
c. Cevap: Vaka beklenmedik bir sonuçla biter. Fablin en kısa bölümüdür.
d. Nasihat: Ana düşünce bu bölümde nasihat durumunda verilir. Bu bölüm kimi vakit başta, kimi vakit sondadır. Kimi vakit da netice okuyucuya bırakılır.
3. Yer
Tasvir yapılmaz fakat çevre çok iyi verilmelidir: Orman, göl kenarı,yol… benzer biçimde. Olayın geçmiş olduğu yer vakayla beraber farklı olabilir.
4. Vakit
Her vaka benzer biçimde fabldeki vaka da bir vakit diliminde geçer. Kronolojik vakit kullanılır.
Fabl Örnekleri
ARSLANLA FARE
Her insana saygı göstermeli elden geldikçe.
Umulmadık kimselerden yarar görür insan.
İşte bu, gerçeği gösteren bir öykü,
Daha nice bin öykü arasından.
Pençesi dibinde bir arslanın,
Dalgınlıkla bir fare çıkıverdi.
Bu fırsatı kullanmadı sultanı ormanın,
Fareye dokunmayıp bir büyüklük gösterdi.
Bu iyiliği boşa gitti sanmayın;
Kimin aklına gelir ki bir an,
Fareye işi düşer arslanın?
Ama o da bigün dışarı çıktı ormandan;
Gitti tutuldu bir ağa.
Ne çırpınma, ne kükreme … Kâr etmez tuzağa.
Bay fare koştu; dişiyle arslanın ağını,
O şekilde bir kemirdi ki ağ söküldü nihayet.
Sabırla dönemin yaptığını;
Ne kuvvet yapabilir, ne sertlik.
“İyilik eden iyilik bulur.â€
“Hizmet et bana ait için, hizmet edeyim senin için.â€
“İyilik iki baştan olur.â€
ŞAHİN İLE HOROZ
Şahin, tatlı bir daire çizerek süzüldü, yüzyıllık çınar ağacının dalına kondu. Gerçi kendisini hafifçe hafifçe esen rüzgarın kollarına bırakmıştı ama; gene de yorulmuştu inerken. Bir süre konduğu dalda soluklandı, üstündeki tozları silkeledi ve "Çok az kestireyim." diyerek iyice yayıldı.
Tam bu sırada bir ses duydu. Horozun birisi bağırtıyla kaçıyordu. Çınarın altına vardığında nefes soluğa kalmıştı. Dönerek arkasına baktı, kimsenin gelmediğini görünce rahatladı.
Horozun kaçışını izlemiş olan şahin:
- Hah hah hah hah, diye gülmüştü.
Horoz, "O da kim?" diye çevresine bakınırken, şahin yukarıdan seslendi:
- Bana ait, dostum, ben, şahin, başını yukarı kaldır.
Horoz, sesin geldiği yöne kaldırdı başını, şahini görmüş oldu.
Şahin hâlâ gülüyordu:
- Ne oldu, kimden kaçıyordun o şekilde?
- Doğal gülersin, dedi horoz, sana bakılırsa bir şey yok.
- Kim kovalıyordu seni?
Horoz:
- Sahibim, dedi, kim olacak, ilerideki çiftlikte yaşıyorum.
- Size şaşıyorum, dedi şahin, sahipleriniz, hemen hemen yumurtadan yeni çıkmış bir yavruyken özenle besleyip büyütüyorlar, sizler için güzel evcikler yapıyorlar, kümeslerde bir eliniz darıda bir eliniz arpada yaşayıp gidiyorsunuz, gene de size yaranamıyorlar… Yahu, kendisine bu kadar yararı dokunan insanlardan kaçılır mı?
Horoz, şahinin küçümseyici sözlerini dinledikten sonrasında:
- Sen, dedi, bir şahini tencerede kızarırken ya da şişe geçmiş közde pişerken gördün mü asla?
- Yook, dedi şahin laubali bir tutumla, ne olacak?
- Ben, dedi horoz; çok horozlar, tavuklar gördüm sahibim pişirirken, ona iyi mi güvenebilirim?
DEVAMI
YORUMLAR