Friz Edebiyatı

Friz Edebiyatı Günümüzde esas olarak Hollanda'nın kuzey kesimindeki Friesland ilinde konuşulan, Eski İngilizceyle yakın akraba o...

Friz Edebiyatı

Günümüzde esas olarak Hollanda'nın kuzey kesimindeki Friesland ilinde konuşulan, Eski İngilizceyle yakın akraba olan Batı Frizceyle yazılmış edebiyat yapıtlarının tümü (Doğu ve Kuzey Frizce olarak bilinen dillerin Friz edebiyatına katkıları çok azdır).

Friz edebiyatı 17. yüzyılda Gysbert Japicx (Japiks olarak da yazılır; 1603-66) ile başladı. Friesland'ın 1581'de Felemenk Cumhuriyeti topraklarına katılması, Frizceyi bir köylü lehçesi durumuna gelme tehlikesiyle karşı karşıya bırakmıştı. Japicx, Friesche Rymlerye (1668; Friz Şiiri) ve başka yapıtlarıyla Frizcenin zenginliğini ve çeşitliliğini gösterdi ve böylece dili yok olup gitmekten kurtardı.


Friz edebiyatının ulusal bir edebiyat durumuna gelmesi ise 19. yüzyıldaki romantik döneme rastlar. Bu dönemde Eeltsje, Joast ve Tsjalling Halbertsma kardeşler Yeni Friz Edebiyatı olarak bilinen bir hareket başlattılar. Romantik şiir ve düzyazı örneklerine yer veren Rimen en Teltsjes (1871; Şiir ve Öyküler) adlı, keyifle okunan derlemeleri sayesinde de 19. yüzyılın ikinci yarısında halk edebiyatının canlanmasına yol açtılar. Halbertsma kardeşlerin çağdaşı filolog ve şair Harmen Sytstra ise eski Germen şiir biçimlerini kullanarak geçmişteki kahramanlık çağını konu alan yapıtlar verdi.


1915'te Douwe Kalma, genç kuşak yazarları Friz edebiyatının taşralı, didaktik tutumundan tümüyle kopmaya çağıran Genç Friz Hareketi'ni başlattı. Böyle bir kopuşun izleri, Simke Kloosterman'ın lirik şiirleri ve düzyazı yapıtlarıyla Reinder Brolsma' nın psikolojik anlatılarında da önceden görülebiliyordu. Kalma'nın kendisi de şiir, tiyatro, çeviri, edebiyat tarihi ve eleştirisi alanlarına önemli katkılar yaptı. 20. yüzyılın ilk yarısının öteki önemli edebiyatçıları denemeci E. B. Folkertsma'yla Fedde Schurer, Obe Postma ve Douvve Tamminga adlı şairlerdi.


Friz edebiyatı II. Dünya Savaşı'ndan bu yana, özellikle de eleştirmen, denemeci ve romancı Anne Wadman'ın önderliğinde ulusal hareketten ve geleneksel tutumlardan büyük ölçüde uzaklaştı. Günümüz Friz edebiyatı tema ve teknikleri açısından büyük ölçüde Batı Avrupa edebiyatının bir parçasıdır.

Ana Britannica