Seyahat Yazılarının Türleri Seyahat yazılarını, seyahat meydana getirilen yer bakımından ikiye ayırmak mümkündür: yurtiçi seyahat yazıları v...
Seyahat Yazılarının Türleri
Seyahat yazılarını, seyahat meydana getirilen yer bakımından ikiye ayırmak mümkündür: yurtiçi seyahat yazıları ve yurt dışı seyahat yazıları’
Yurtiçi seyahat yazıları, bir yazarın herhangi bir maksatla kendi ülkesinde yapmış olduğu bir seyahat esnasında gezip görmüş olduğu bölgeleri ve edindiği izlenimleri anlattığı yazılardır. Söz konusu seyahat yazılarına, Reşat Nuri Güntekin’in Anadolu Notlarını gösterebiliriz.
Yurtdışı seyahat yazıları ise bir yazarın kendi ülkesi haricinde yapmış olduğu seyahat ve incelemelerinin bir ürünüdür. Söz konusu seyahat yazısına da Falih Rıfkı Atay’ın Deniz Çok fazla adlı eseri örnek olarak gösterebiliriz.
Seyahat yazılarını, seyahat türünde yaratı veren kimselerin durumları bakımından da ikiye ayırabiliriz: uğraşları yazarlık olan kimselerin kalemlerinden çıkan seyahat yazıları, uğraşları yazarlık olmayan kimselerin ortaya koyduğu seyahat yazıları.
Yazarlığı bir meslek olarak benimsemiş kimselerin eserlerinde gezilen görülen bölgeler, değinilen mevzular, insanlarla ilgili gözlemler yazı sanatının pek çok hususi durumunu yansıtan renkli bir üslupla anlatılır.
İkinci kategoriye giren yazılar, çoğu zaman yazarlıkla ilgili olmayan, fakat yurt içinde ya da haricinde bir takım bölgeleri görmek suretiyle geziye çıkanların ya da geçici görevlerle yabancı bir ülkede oturanların kaleme aldıkları yazılardır. Bu şeklinde kimselerin eserlerinde ifade kuru ve renksiz olabilir. Fakat bu şekilde eserlerde kimi zaman çok garip gözlemlere, sağlam bilgilere ve mantıklı yorumlara rastlayabiliriz. Mesela ünlü Türk denizcisi Piri Reis’in Bahriye adlı kitabı bu bakımdan ilginçtir. Bu kitap Akdeniz’i çevreleyen karalar, ormanlar, dağlar, metropoller üstünde verdiği bilgilerle hem bir deniz atlası, hem de bir seyahat kitabı niteliği taşır.
Seyahat yazılarını gaye ve yazılış bakımından da üçe ayırmak mümkündür: günü gününe alınmış notlara dayalı seyahat yazıları, mektup şeklinde yazılan seyahat yazıları ve bir ülkeyi daha nesnel ve derinlemesine tanıtmayı amaçlayan seyahat yazıları.
Kimi yazarlar, gezip gördükleri bölgeleri günü gününe ya da aralıklı olarak tuttukları notlarla anlatırlar. Bu şeklinde seyahat yazıları pek çok kez hatıra türünün de özelliklerini taşır. Bu tür seyahat yazılarına Burhan Arpad’ın Seyahat Günlüğü adlı eseri örnek olabilir.
Kimi yazarlar da seyahat izlenimlerini belirgin aralıklarla arkadaşlarına yazdıkları mektuplarda anlatırlar. Bu şeklinde seyahat yazılarında mektup türünün neredeyse her hususi durumunu görebiliriz. Bu tür seyahat yazılarına Celaleddin Ezine’nin ABD Mektupları örnek olarak gösterebiliriz.
Üçüncü tür seyahat yazıları, yazarın şahsi gözlemleri yanında daha başka bilgi ve belgelere dayalı tasvir ve yorumları ihtiva eder. Mesela Falih Rıfkı Atay’ın seyahat kitapları çoğu zaman bu şekilde yazılmış eserlerdir.
YORUMLAR