İnanmanın Çeşitli Biçimleri Nelerdir

İnanmanın çeşitli biçimleri nelerdir? Monoteizm, Politeizm, Gnostisizm, Agnostisizm, Ateizm gibi inançlar hakkında genel ve kısaca bilgiler....

İnanmanın çeşitli biçimleri nelerdir? Monoteizm, Politeizm, Gnostisizm, Agnostisizm, Ateizm gibi inançlar hakkında genel ve kısaca bilgiler.

Tarih boyunca Allah peygamberler göndermek suretiyle, insanların doğru yolu bulabilmesi için sürekli yardımda bulunmuştur. Peygamberler Allah’tan aldıkları buyruklarla insanların iyiyi, doğruyu, güzeli, gerçeği ve mutluluğu bulmalarına yardımcı olmuşlardır.

insanlardan bazıları peygamberlerin davetine kulak verirken bir kısmı da değişik sosyal ve kültürel şartların etkisiyle farklı inanç biçimlerine sahip olmuşlardır.

Dini bilimlerle uğraşan bilim adamları inanç bi-çimlerini “Tanrı” kavramı bağlamında ele alarak birkaç sınıfa ayırmışlardır. Bu inanış biçimleri ana hatları ile;

Monoteizm

Monoteizm, bir ve tek Tanrı’ya inanma biçimidir. (Mono: bir ve tek, teizm: Tanrıcılık) Bu inanç biçimi, evrenin ve içindeki her şeyin bir tek yaratıcı tarafından yaratıldığını kabul eder.

Vahye dayalı bütün dinlerde Tek Tanrı (monoteizm) inancı vardır. Tek Tanrı inancına sahip dinler; Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’dır.

Ancak Yahudilik ve Hristiyanlığın özlerindeki saf bir tek Tanrı anlayışında zamanla birtakım değişiklikler meydana gelmiştir.

Mesela Yahudilikteki “Tek-Tanrı”, millileştirilip sadece israiloğulları kavmine ait bir Tanrı olarak kabul edilmiş ve bir takım insanî sıfatlarla nitelendirilmiştir.

Hıristiyanlar ise Tek-Tanrı’yı “Üçleme (Teslis)”, şekline getirerek, Kutsal Ruh ve Hz. İsa’yı da ilahlaş-tırmış ve böylece Tanrı da insanî özellikler taşıyan bir konuma getirilmiştir.

Monist dinler arasında Allah inancını en saf ve en sade şekliyle koruyan İslam olmuştur. Çünkü islam, getirdiği “Tevhit” anlayışı ile Allah’ın bir ve tek olduğu, eşi ve benzeri olmadığı, doğmadığı, doğurmadığı, hiçbir şeye muhtaç olmadığı, kendisine ait isim ve sıfatlarının bulunduğu gibi inançları hakim kılmıştır.

Çok Tanrıcılık (Politeizm)

Çok Tanrıcılık demek olan Politeizm, Monoteizm’in zıddıdır. Bu inanç biçimine göre, evrende birden çok ilah vardır.

Eski Yunan, Mısır ve Roma dinleri çok Tanrılı dinlerdendi. Birçok ilahiyatçı, sosyolog ve filozofa göre, zamanla insanlar peygamberlerin getirdikleri dinleri unutarak veya terk ederek yanlış inanma biçimlerine kapılmışlardır.

Politeizmin birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

Ruhçuluk (Animizm): Bazı insanlar, canlı cansız bütün varlıklarda kutsal bir ruh bulunduğuna inanmışlar ve bu ruhlara tapınmaya başlamışlardır. Böylece Ruhçuluk denilen bir din ortaya çıkmıştır.

Tabiatçılık (Natürizm): Bazı insanlar, güneş, yıldız, yağmur, şimşek, toprak vs gibi tabiat olaylarını ve kuvvetlerini ilahlaştırmışlardır. Böylece Tabiatçılık denilen bir inanç meydana gelmiştir.

Sonra bu gibi kuvvetler şekillendirilmiş ve put-laştırılmıştır. Bunun neticesinde de Totemcilik (Totemizm), Fetişçilik (Fetişizm) ve Putçuluk (Paganizm) denilen dinler ortaya çıkmıştır.

Bütün bu dinlerin hepsi çok Tanrılı (politeist) bir din anlayışına sahiptirler.

Gizemcilik (Gnostisizm)

Gnostizm; eski Yunancadaki “sezgi veya tefekkür yoluyla edinilebilen bilgi” anlamındaki “gnosis” sözcüğünden türetilmiştir. Bu bilgi türünü kabul edenlere gnostik denir.

Gnostisizm ise bilinebilirlik, bilinircilik ve marifet anlamına gelmektedir. Fakat bu bilgi, bilimsel anlamdaki bilgiden farklıdır. Çünkü bilimsel anlamdaki bilgi, genel nitelikteki bilgileri; yani süje (kişi) ile obje (nesne) arasındaki ilişkiden ibarettir. Gnostik bilgi ise arifane bir bilgidir. Yani dinî sırların düşünce ve sezgi yoluyla kalbe doğmasıdır.

Gnostisizmde Tanrı da bu yolla yani düşünce, tefekkür ve sezgi yoluyla bilinir.

Diğer bir çok dinde olduğu gibi Müslüman alimlerin önemli bir kısmı gnostisizmin yani marifetin mümkün olduğunu kabul etmişlerdir.

Gnostizm aynı zamanda felsefi bir akım olarak da bilinmektedir.