İzmit İzmit, Kocaeli ilinin merkezi, İzmit Körfezi'nin doğusundaki şehirdir. Marmara Bölgesi'nin Çatalca - Kocaeli Bölümü...
İzmit
İzmit, Kocaeli ilinin merkezi, İzmit Körfezi'nin doğusundaki şehirdir. Marmara Bölgesi'nin Çatalca - Kocaeli Bölümü'nde yer almaktadır. Şehirin tarihi merkezi yine aynı isimli İzmit ilçesidir. İzmit büyükşehir belediyesi tarafından yöneltirken yapılan bir isim değişikliyle şimdi Kocaeli büyük şehir belediyesinin idaresi altındadır.
Tarihi
İzmit ve civarında tarih öncesi çağlardan yaklaşık olarak M.Ö. 3000'den itibaren insanların yaşadığı, yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. İzmit'e ait ilk deliller ise M.Ö. 12. yüzyıl'a dayanmaktadır. O tarihlerde Frigler bölgeyi korumuş, ardından Yunanistan'ın Magara kentinden yola çıkan göçmen bir grup, günümüzde Başiskele'nin yer aldığı bölgeye Astakoz adını verip, bu bölgeye yerleşmişlerdir. Trakya kralı Lysimakhos'un Astakoz'u tahrip ettirmesi sonucu, bugünkü İzmit'in bulunduğu bölgeye Nicomedia adında yeni bir şehir kurulmuştur. Nicomedia şehri, M.Ö. 91 ve M.Ö. 94 yılları arası Romalılar'a bağışlanmış, İmparator Diocletianus, 284 yılında Nicomedia şehrini başkent yapmıştır. Nicomedia, o dönemde, Roma, Antakya ve İskenderiye'den sonra dünyanın en büyük 4. şehri olmuştur. Nicomedia, Selçuklular tarafından 11. yüzyıl'ın son çeyreğinde zapt edilmiş, I. Haçlı Seferi sırasında geri alınmış, bir süre Latinler'in işgalinde kaldıktan sonra yeniden Selçuklular'ın eline geçmiştir.
O dönemin Hendek ve Adapazarı yörelerinin valisi Akça Koca, Orhan Gazi zamanında kendi fethetmiş, bunun sonucunda şehir Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir.En çok kabul gören görüş kentin adı Nikomedianın önce İznikomed- İznikmid ve daha sonra İzmid şeklinde değişmesi ile bugünkü adını aldğıdır. Osmanlı'nın eline geçtiği dönemde kent, Yunanca “toplanma†anlamına gelen Smiti adını taşıyordu. Bu adın, batıdan doğuya giden kervanların toplanma bölgesi olması nedeniyle verildiği tahmin ediliyor. Kent Osmanlı'nın eline geçtiği zaman Smiti zamanla İzmit'e dönüştü. Yine ilk olarak aynı dönemlerde Simiti'de üretildiği için, yuvarlak formlu yiyecek simit de adını bu kentten almıştır.İzmitin fetih tarihi genel olarak 1337 kabul edilir.Anonim Osmanlı tarihlerinde fetih anlatılır.Fetihten sonra Orhan Gazinin oğlu Süleyman Paşa tarafından vakıflar kurulmuştur. İzmitin sembolü Orhan -larda geçen adı ile Süleyman Paşa camii de bu dönemde tesis edilmiştir.İzmitin tepesinde ve kale içinde yer alan caminin yanında medrese,zaviye ve hamam da bulunuyordu.İmaret,Fevziye ve Yenicuma camileri sonradan yapılmış ve şehir deniz kıyısına doğru gelişmiştir.
İzmit, 1888 yılına kadar İstanbul'a bağlı kalmış, bu tarihten sonra ayrı bir kent olmuştur. Kurtuluş Savaşı öncesi İngiliz ve Yunan işgali altında olan şehir, 28 Haziran 1921 tarihinde Türk topraklarına katılmıştır.
Birçok zaman deprem felaketine uğrayan şehir, Bizans imparatoru Justinianus zamanında onarılmıştır.
Coğrafyası
İzmit´e ayrı bir ekonomik potansiyel kazandıran Seka Kağıt Fabrikası da oldukça eskidir (1934). Bu fabrika ile önce dokuma ve orman ürünleri etrafında oluşan endüstri kompleksi daha sonra Petrol Ofisi (1941), Tüpraş (1960) ve Petkim (1965)´in kurulmasıyla petrol ürünleri etrafında gelişmiş; son yıllarda da organik kimya, metal, gıda, ilaç, gübre, boya ve tersane endüstrilerine yönelerek çok çeşitlilik kazanmıştır.
İzmit; Asya ve Avrupa'yı birbine bağlayan Marmara Denizi'nin ve Marmara Bölgesinin doğusunda yer alan bir şehirdir. Kuzeyde Karadeniz, doğuda Sakarya, güneyde Bursa, batıda Yalova ve İstanbul illeri yer almaktadır. 2009 nüfus sayımına göre 1.522.926 kişi, km²'ye düşen nüfus sayısı 398 kişidir. Kara, demir, deniz ve hava yolu ulaşımları ile Türkiye'nin en önemli geçiş noktalarından biridir. İzmit'in doğusundan geçen 30° doğu boylamı Türkiye saati (UTC+2) için esas kabul edilir.
Kendi adını taşıyan körfezin doğu yanında yer alan ve Kocaeli ilinin merkez ilçesi olan İzmit, bir kıyı kentidir. Jeolojik ve coğrafi yapi açisindan 40°-41° kuzey paralelleri ile 29°-31° doğu meridyenleri arasinda bulunmakta, güneyde İzmit Körfezi, kuzeyde ise dik yamaçlarla Karadeniz'e uzanmaktadır. Arazi yapisinin dik yamaçlara sahip olmasi nedeniyle, %5 egime sahip olup, düzlükler az yer tutmaktadir. Kentin yerleşmiş olduğu alan ise geniş düzlüklerden mahrum, dar ve kıyıya paralel uzanan bir banttır. Topografya koşulları, kenti birbirine benzemeyen iki büyük kısma ayırmaktadır. Birinci kısım, meyilli yamaçlar üzerinde dar ve yokuşlu sokakların bulunduğu ve genellikle eski mahallelerin yer aldığı kesim; ikinci kısım ise, düzlük alana yayılmış büyük binalarin bulunduğu, kara ve demiryolunun içinden geçtiği, aktif iş merkezlerinin yer aldığı alanlardır. Diğer bir önemli konu ise, kentin 1. derece deprem bölgesi olmasıdır. Tüm bu jeolojik ve topografik özellikler, yağışlarla birlikte heyelan riskini arttırma özelliğine sahiptir.Yüzey Şekilleri
İzmit topraklarının İzmit Körfezi kuzeyindeki büyük bölümü, güneyden kuzeye doğru eğimli ve az engebeli bir yayladır. Bu yayla, Karadeniz´e doğru akan suların vadileriyle yarılmış, yer yer tepelerle kabaran bir görünüm almıştır. Bu yaylanın yüksek kesimi güneyde İzmit Körfezi dolaylarındır. Burada Çenedağı 645 metreye ulaşır. İzmit´in kuzeyinde hiçbir tepenin denizden yüksekliği, 350 metreyi aşmaz. İzmit Ovası ve Sapanca Gölü çukur alanlardır. Kocaeli ilinin İzmit Körfezi güneyinde kalan kesimi dağlıktır. Burada Samanlı Dağları, Sapanca Gölü İzmit Körfezi üzerinde yer yer dar yalı şeritleri bırakarak birden yükselir. Bu kesimde Samanlı Dağlarının en yüksek noktası Kartepe'dir (1602 m).
Nüfus
Kocaeli, büyük bir metropoldür. Kocaeli ilinin merkezi olan İzmit'in nüfusu 2010 sayımına göre 294.875'tir.
Şive
İzmit ilçesinde kullanılan Türk şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:
İklim
Körfez kıyılarıyla Karadeniz kıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürer. Kocaeli ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş oluşturduğu söylenebilir. İzmit'te yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçer. Genelde Kocaeli ilinin özelde ise İzmit'in Karadenize bakan kıyıları ile İzmit Körfezine bakan kıyılarının iklimi arasında bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın Körfez kıyılarında bunaltıcı sıcaklar yaşanırken Karadeniz kıyıları daha serindir. İzmit'te ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 41,6 °C derece (11 Ağustos 1970), en düşük hava sıcaklığı -8,7 °C derece (4 Şubat 1960), yıllık ortalama sıcaklık ise 14,8 °C derecedir (Kaynak : Kocaeli Valiliği " Kocaeli 2001") İzmit'te yıllık ortalama yağış miktarı 784,6 mm'dir.
Coğrafi konum
İstanbul ile komşu olan Kocaeli'nin şehir merkezi İzmit'in İstanbul'a olan uzaklığı, 85 kilometredir. Ankara'ya TEM otoyolu ile bağlıdır. İstanbul Atatürk Havalimanı'na olan uzaklığı ise 120 kilometredir.
İzmit Körfezi'nin civarına yerleşmiş olan İzmit, hem Karadeniz'e hem de Marmara'ya yani iki denize açılımı olan bir şehirdir. Deniz ulaşımı açısından ülkenin en yoğun merkezlerinden biridir. Şehrin kıyısında bulunan iki büyük liman (Derince ve Yarımca) yanı sıra 34 özel iskele ile deniz ulaşımı yapılmaktadır. Şehir, ülkenin demiryolu ve karayolu bağlantıları açısından önemli yerlerden biridir. Ortadoğu ve Asya, karayolu ve demiryolu bağlantıları da bu şehirden geçer.
Ekonomi
İzmit, ülke imalat sanayinde en gelişmiş 1.inci şehirdir. Birçok büyük firmanın fabrikaları, bu şehirde bulunmaktadır. İzmit ekonomisinin tamamına yakını sanayiye dayalıdır. İstanbul gibi büyük bir ticaret merkezine yakın bir konumda olup, transit karayolu taşımacılığına imkân vermektedir. 5 devlet limanı, 43 özel iskele ile deniz yolu taşımacılığında önemli bir yere sahiptir.
İzmit, Kocaeli ilinin merkezi, İzmit Körfezi'nin doğusundaki şehirdir. Marmara Bölgesi'nin Çatalca - Kocaeli Bölümü'nde yer almaktadır. Şehirin tarihi merkezi yine aynı isimli İzmit ilçesidir. İzmit büyükşehir belediyesi tarafından yöneltirken yapılan bir isim değişikliyle şimdi Kocaeli büyük şehir belediyesinin idaresi altındadır.
Tarihi
İzmit ve civarında tarih öncesi çağlardan yaklaşık olarak M.Ö. 3000'den itibaren insanların yaşadığı, yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. İzmit'e ait ilk deliller ise M.Ö. 12. yüzyıl'a dayanmaktadır. O tarihlerde Frigler bölgeyi korumuş, ardından Yunanistan'ın Magara kentinden yola çıkan göçmen bir grup, günümüzde Başiskele'nin yer aldığı bölgeye Astakoz adını verip, bu bölgeye yerleşmişlerdir. Trakya kralı Lysimakhos'un Astakoz'u tahrip ettirmesi sonucu, bugünkü İzmit'in bulunduğu bölgeye Nicomedia adında yeni bir şehir kurulmuştur. Nicomedia şehri, M.Ö. 91 ve M.Ö. 94 yılları arası Romalılar'a bağışlanmış, İmparator Diocletianus, 284 yılında Nicomedia şehrini başkent yapmıştır. Nicomedia, o dönemde, Roma, Antakya ve İskenderiye'den sonra dünyanın en büyük 4. şehri olmuştur. Nicomedia, Selçuklular tarafından 11. yüzyıl'ın son çeyreğinde zapt edilmiş, I. Haçlı Seferi sırasında geri alınmış, bir süre Latinler'in işgalinde kaldıktan sonra yeniden Selçuklular'ın eline geçmiştir.
O dönemin Hendek ve Adapazarı yörelerinin valisi Akça Koca, Orhan Gazi zamanında kendi fethetmiş, bunun sonucunda şehir Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir.En çok kabul gören görüş kentin adı Nikomedianın önce İznikomed- İznikmid ve daha sonra İzmid şeklinde değişmesi ile bugünkü adını aldğıdır. Osmanlı'nın eline geçtiği dönemde kent, Yunanca “toplanma†anlamına gelen Smiti adını taşıyordu. Bu adın, batıdan doğuya giden kervanların toplanma bölgesi olması nedeniyle verildiği tahmin ediliyor. Kent Osmanlı'nın eline geçtiği zaman Smiti zamanla İzmit'e dönüştü. Yine ilk olarak aynı dönemlerde Simiti'de üretildiği için, yuvarlak formlu yiyecek simit de adını bu kentten almıştır.İzmitin fetih tarihi genel olarak 1337 kabul edilir.Anonim Osmanlı tarihlerinde fetih anlatılır.Fetihten sonra Orhan Gazinin oğlu Süleyman Paşa tarafından vakıflar kurulmuştur. İzmitin sembolü Orhan -larda geçen adı ile Süleyman Paşa camii de bu dönemde tesis edilmiştir.İzmitin tepesinde ve kale içinde yer alan caminin yanında medrese,zaviye ve hamam da bulunuyordu.İmaret,Fevziye ve Yenicuma camileri sonradan yapılmış ve şehir deniz kıyısına doğru gelişmiştir.
İzmit, 1888 yılına kadar İstanbul'a bağlı kalmış, bu tarihten sonra ayrı bir kent olmuştur. Kurtuluş Savaşı öncesi İngiliz ve Yunan işgali altında olan şehir, 28 Haziran 1921 tarihinde Türk topraklarına katılmıştır.
Birçok zaman deprem felaketine uğrayan şehir, Bizans imparatoru Justinianus zamanında onarılmıştır.
Coğrafyası
İzmit´e ayrı bir ekonomik potansiyel kazandıran Seka Kağıt Fabrikası da oldukça eskidir (1934). Bu fabrika ile önce dokuma ve orman ürünleri etrafında oluşan endüstri kompleksi daha sonra Petrol Ofisi (1941), Tüpraş (1960) ve Petkim (1965)´in kurulmasıyla petrol ürünleri etrafında gelişmiş; son yıllarda da organik kimya, metal, gıda, ilaç, gübre, boya ve tersane endüstrilerine yönelerek çok çeşitlilik kazanmıştır.
İzmit; Asya ve Avrupa'yı birbine bağlayan Marmara Denizi'nin ve Marmara Bölgesinin doğusunda yer alan bir şehirdir. Kuzeyde Karadeniz, doğuda Sakarya, güneyde Bursa, batıda Yalova ve İstanbul illeri yer almaktadır. 2009 nüfus sayımına göre 1.522.926 kişi, km²'ye düşen nüfus sayısı 398 kişidir. Kara, demir, deniz ve hava yolu ulaşımları ile Türkiye'nin en önemli geçiş noktalarından biridir. İzmit'in doğusundan geçen 30° doğu boylamı Türkiye saati (UTC+2) için esas kabul edilir.
Kendi adını taşıyan körfezin doğu yanında yer alan ve Kocaeli ilinin merkez ilçesi olan İzmit, bir kıyı kentidir. Jeolojik ve coğrafi yapi açisindan 40°-41° kuzey paralelleri ile 29°-31° doğu meridyenleri arasinda bulunmakta, güneyde İzmit Körfezi, kuzeyde ise dik yamaçlarla Karadeniz'e uzanmaktadır. Arazi yapisinin dik yamaçlara sahip olmasi nedeniyle, %5 egime sahip olup, düzlükler az yer tutmaktadir. Kentin yerleşmiş olduğu alan ise geniş düzlüklerden mahrum, dar ve kıyıya paralel uzanan bir banttır. Topografya koşulları, kenti birbirine benzemeyen iki büyük kısma ayırmaktadır. Birinci kısım, meyilli yamaçlar üzerinde dar ve yokuşlu sokakların bulunduğu ve genellikle eski mahallelerin yer aldığı kesim; ikinci kısım ise, düzlük alana yayılmış büyük binalarin bulunduğu, kara ve demiryolunun içinden geçtiği, aktif iş merkezlerinin yer aldığı alanlardır. Diğer bir önemli konu ise, kentin 1. derece deprem bölgesi olmasıdır. Tüm bu jeolojik ve topografik özellikler, yağışlarla birlikte heyelan riskini arttırma özelliğine sahiptir.Yüzey Şekilleri
İzmit topraklarının İzmit Körfezi kuzeyindeki büyük bölümü, güneyden kuzeye doğru eğimli ve az engebeli bir yayladır. Bu yayla, Karadeniz´e doğru akan suların vadileriyle yarılmış, yer yer tepelerle kabaran bir görünüm almıştır. Bu yaylanın yüksek kesimi güneyde İzmit Körfezi dolaylarındır. Burada Çenedağı 645 metreye ulaşır. İzmit´in kuzeyinde hiçbir tepenin denizden yüksekliği, 350 metreyi aşmaz. İzmit Ovası ve Sapanca Gölü çukur alanlardır. Kocaeli ilinin İzmit Körfezi güneyinde kalan kesimi dağlıktır. Burada Samanlı Dağları, Sapanca Gölü İzmit Körfezi üzerinde yer yer dar yalı şeritleri bırakarak birden yükselir. Bu kesimde Samanlı Dağlarının en yüksek noktası Kartepe'dir (1602 m).
Nüfus
Kocaeli, büyük bir metropoldür. Kocaeli ilinin merkezi olan İzmit'in nüfusu 2010 sayımına göre 294.875'tir.
Şive
İzmit ilçesinde kullanılan Türk şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:
İklim
Körfez kıyılarıyla Karadeniz kıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürer. Kocaeli ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş oluşturduğu söylenebilir. İzmit'te yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçer. Genelde Kocaeli ilinin özelde ise İzmit'in Karadenize bakan kıyıları ile İzmit Körfezine bakan kıyılarının iklimi arasında bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın Körfez kıyılarında bunaltıcı sıcaklar yaşanırken Karadeniz kıyıları daha serindir. İzmit'te ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 41,6 °C derece (11 Ağustos 1970), en düşük hava sıcaklığı -8,7 °C derece (4 Şubat 1960), yıllık ortalama sıcaklık ise 14,8 °C derecedir (Kaynak : Kocaeli Valiliği " Kocaeli 2001") İzmit'te yıllık ortalama yağış miktarı 784,6 mm'dir.
Coğrafi konum
İstanbul ile komşu olan Kocaeli'nin şehir merkezi İzmit'in İstanbul'a olan uzaklığı, 85 kilometredir. Ankara'ya TEM otoyolu ile bağlıdır. İstanbul Atatürk Havalimanı'na olan uzaklığı ise 120 kilometredir.
İzmit Körfezi'nin civarına yerleşmiş olan İzmit, hem Karadeniz'e hem de Marmara'ya yani iki denize açılımı olan bir şehirdir. Deniz ulaşımı açısından ülkenin en yoğun merkezlerinden biridir. Şehrin kıyısında bulunan iki büyük liman (Derince ve Yarımca) yanı sıra 34 özel iskele ile deniz ulaşımı yapılmaktadır. Şehir, ülkenin demiryolu ve karayolu bağlantıları açısından önemli yerlerden biridir. Ortadoğu ve Asya, karayolu ve demiryolu bağlantıları da bu şehirden geçer.
Ekonomi
İzmit, ülke imalat sanayinde en gelişmiş 1.inci şehirdir. Birçok büyük firmanın fabrikaları, bu şehirde bulunmaktadır. İzmit ekonomisinin tamamına yakını sanayiye dayalıdır. İstanbul gibi büyük bir ticaret merkezine yakın bir konumda olup, transit karayolu taşımacılığına imkân vermektedir. 5 devlet limanı, 43 özel iskele ile deniz yolu taşımacılığında önemli bir yere sahiptir.
Kocaeli (İzmit)
Kocaeli - İzmit - Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi
Kocaeli İzmit'te Cumhuriyet Parkı nerededir?
İzmit
Kocaeli ilinin merkezi olan kent. Marmara Bölgesi'nde İstanbul ve Bursa'dan sonra üçüncü büyük kenttir. Türkiye'nin en yoğun sanayi bölgesindedir. SEKA (kâğıt fabrikası), Türk Pirelli (lastik fabrikası), İpraş (petrol tasfiye), Petkim (petro-kimya) gibi birçok büyük sanayi kuruluşları burada olup diğer fabrika ve kuruluşlar da kent yakınlarındadır. İzmit, kendi adını taşıyan körfezin bitiminde, bugünkü yerinin 6 km. kadar güneydoğusunda, İ.Ö. 7. yüzyılda bir Yunan kolonisi olarak Megaralılar tarafından kuruldu. Kenti bugünkü yerine kuran Bitinya Kralı I. Nikomedes'tir (İ.Ö. 279). Kent ilk çağlarda kurucusunun adına göre, Nikomedya adı ile anıldı. Türklerin eline geçinceye değin sürekli el değiştirdi, büyük yangın ve deprem gibi felaketler gördü. Osmanlı egemenliğine Orhan Gazi döneminde girdi (1331). Adı o çağda İznikmid iken, Osmanlılar zamanında da değişime uğrayarak İzmit oldu. Bugün İzmit, büyük bir sanayi merkezi olmasının yanında, İstanbul'u Anadolu'ya bağlayan kara ve demiryolunun başında bulunması nedeniyle de hızla gelişmektedir. Ancak 17 Ağustos 1999 depremi, İzmit ve çevresne büyük zarar verdi. Merkeze bağlı köyleriyle yüzölçümü 1.383 km2, kentin nüfusu 441.263, merkez nüfusu 202.003 (1997).
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Kocaeli ilinin merkezi olan kent. Marmara Bölgesi'nde İstanbul ve Bursa'dan sonra üçüncü büyük kenttir. Türkiye'nin en yoğun sanayi bölgesindedir. SEKA (kâğıt fabrikası), Türk Pirelli (lastik fabrikası), İpraş (petrol tasfiye), Petkim (petro-kimya) gibi birçok büyük sanayi kuruluşları burada olup diğer fabrika ve kuruluşlar da kent yakınlarındadır. İzmit, kendi adını taşıyan körfezin bitiminde, bugünkü yerinin 6 km. kadar güneydoğusunda, İ.Ö. 7. yüzyılda bir Yunan kolonisi olarak Megaralılar tarafından kuruldu. Kenti bugünkü yerine kuran Bitinya Kralı I. Nikomedes'tir (İ.Ö. 279). Kent ilk çağlarda kurucusunun adına göre, Nikomedya adı ile anıldı. Türklerin eline geçinceye değin sürekli el değiştirdi, büyük yangın ve deprem gibi felaketler gördü. Osmanlı egemenliğine Orhan Gazi döneminde girdi (1331). Adı o çağda İznikmid iken, Osmanlılar zamanında da değişime uğrayarak İzmit oldu. Bugün İzmit, büyük bir sanayi merkezi olmasının yanında, İstanbul'u Anadolu'ya bağlayan kara ve demiryolunun başında bulunması nedeniyle de hızla gelişmektedir. Ancak 17 Ağustos 1999 depremi, İzmit ve çevresne büyük zarar verdi. Merkeze bağlı köyleriyle yüzölçümü 1.383 km2, kentin nüfusu 441.263, merkez nüfusu 202.003 (1997).
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
YORUMLAR