Devamlı olarak karşılaştığımız ve hem hukuksal hem de politik söylemlerde sıkça kullanılan kamu terimi ile ilgili genel bilgilerin yer almış...
Devamlı olarak karşılaştığımız ve hem hukuksal hem de politik söylemlerde sıkça kullanılan kamu terimi ile ilgili genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Kamu nedir?
Bir ülkedeki halkın bütününe «kamu» denir. Halkın bir sorun üstündeki düşünüşü «kamu oyu » (efkâr-ı umumiye) dir.
«Kamu» deyimi hukukta şu mevzularda kullanılır :
Kamu Dâvası. — Her kabahat, toplumun düzenini bozar, ona zarar verir. Bundan dolayı, cemiyet, suçluyu cezalandırmak hakkını haizdir. Toplumun bu hakkını kullanmasına araç olan dâvaya, «kamu dâvası» (hukuku kamu dâvası) ya da «ceza dâvası» denir. Kamu dâvasını Cumhuriyet Savcısı açar. Hak Bakanı kamu dâvası açması için C. Savcısına komut verebilir. Valiler de illerinde işlenen suçtan dolayı kamu dâvası açılmasını C. Savcısından isteyebilirler. Suçtan ziyan olan kimse, bir dilekçeyle başvurarak, C. Savcısından kamu dâvası açmasını isteyebilir. Şu kadar ki, C. Savcısı, yapacağı hazırlık soruşturması sonucuna nazaran lüzumlu görürse kamu dâvasını açar, ters halde takipsizlik kararını şikayetçiye bildirir.
Kamu dâvasının açılması, kimi zaman bir makamdan izin alınmasına, kimi zaman de suçtan zarar görenin şikâyetine bağlıdır.
Kamu Hakları. — Bu kavram altında toplanan hakların başlıcaları şunlardır: Şahıs ve konut dokunulmazlıkları; hususi yaşamın gizliliği; iletişim, gezi, yerleşme, fikir ve inanç, vicdan ve din, ilim ve sanat, basın ve gösterim, toplantı ve şov, dernek ve şirket kurma hürriyetleri ve hakları.
Kamu Hukuku. — Devletin, ülkesindeki fertlerle ve başka devletlerle giriştiği türlü münasebetleri düzenliyen kurallar, topluca, «kamu hukuku» (kamu hukuku) ismi altında toplanır.
Devletin, kendisine düşen görevleri lâyı-kiyle başarabilmek için, bu kurallara hem kendisinin uyması (hukuka bağlılık), hem de ülkesindeki kişileri ve başka devletleri itaat ettirmesi gerekir.
Kamu Hizmeti. — Devlet ya da kamu tüzel kişileri tarafınca direkt doğruya ya da onlardan birinin denetlemesi altında cemiyet yararına, halkın toplu ve ortaklaşa gereksinimlerini karşılamak amacıyla girişilen teşebbüslerle bunların gerektirdiği faaliyetlerin hepsine aniden «kamu hizmeti» denir.
Başta Millî Müdafa ve iç güvenlik hizmetleri olmak suretiyle imar, ulaştırma, öğretim ve eğitim hizmetleri hep kamu hizmetidir. Belediyeler, il hususi idareleri, köyler de saymakla bitmeyecek kadar çok kamu hizmeti görürler.
Kamu Malları. — Kamu hizmetlerinin görülmesi için mallara gereksinim vardır. Bunların başlıcaları: Yollar, limanlar, meydanlar, resmî binalar, kışlalar, ormanlar, bu «taşınmaz mallar» ın yanısıra türlü «göç eder mallar».
Kamu Malları:
1 — Devir ve ferağ edilemez,
2 — İpotek edilemez, kiraya verilemez,
3 — Haczedilemez,
4 — Süre aşımı yolundan hususi mülk haline getirilemez,
5 — Şahsî ve sübjektif bir hak mevzusu olması imkansız,
6 — Vergi ve resimden müstesnadır,
7 — Tahrip edilirse cezası ağırdır,
8 — Tapuda tescile tâbi değildir,
9 — Kamulaştırılamaz.
YORUMLAR