Böcekler aleminin en çalışkan üyesi olan karıncalar ile ilgili detaylı bilgiler. Karıncalarda hayat, karıncaların vücut yapısı ve karınca yu...
Böcekler aleminin en çalışkan üyesi olan karıncalar ile ilgili detaylı bilgiler. Karıncalarda hayat, karıncaların vücut yapısı ve karınca yuvaları ile ilgili bilgiler.
KARINCA, çalışkanlığı ile tanınmış bir böcektir. Karıncaların yaşayışı bir bakıma bizim yaşayışımıza benzer. Topluluklar halinde yaşarlar, aralarında geniş bir iş bölümü kurmuşlardır.
Karınca yuvalarını şehirlerimize benzetebiliriz. Bir tek yuvada yüzlerce, hatta binlerce karıncanın yaşadığı olur. Bunlardan kimisi yavrulara bakar, kimisi yuvanın temizliğiyle uğraşır, kimisi besin taşır, kimisi de yuvanın korunması işiyle uğraşır.
Bazı karıncalar yuvalarının derinliklerinde özel bir odada mantar bahçeleri yaparlar. Başkaları da bir çeşit böcek yetiştirirler karıncalar bu böceklerden elde ettikleri tatlı bir sıvıyı yerler. Bu, bizim koyun, sığır yetiştirmemize benzer. Bir kısım karıncalar başka karıncaların yavrularını çalarlar, onlara hizmetçilik ettirir.
Karıncaların yuva yapma, besinlerini sağlama içgüdüsü de çok kuvvetlidir. Böylece başka birçok böceklerin yaşıyamıyacağı yerlerde yaşayabiiirler.
Karıncalarda Toplum Hayat
Karıncalar topluluklar halinde yaşadıkları için devamlı olarak birbirleriyle yardımlaşır-lar. Hayatları bu yardımlaşma üzerine kurulmuştur. Bir karınca topluluğunda üç çeşit karıncaya rastlanır: «Dişi karıncalar» (kraliçeler), «erkek karıncalar», «işçiler». Kraliçeler yumurta yapar. Yuvanın anası onlardır. Erkek karıncalar yuvada hiçbir işe bakmazlar. Onların görevi dişilerle çiftleşmektir. Dişi karıncalar çiftleşmeden yumurtlar-sa, bu yumurtalardan yalnız erkek karınca çıkar, bu da o yuvanın yok olmasına yol açar.
İşçi karıncalar da dişidir ama, onlar hiç çiftleşmez. Bütün işi hemen hemen yalnız yapar, bazan da kıraliçelerden yardım görürler. İşçi karıncalar da bazan yumurta yaparsa da bunlardan yalnız erkek karınca çıkar.
Kıraliçeler, genel olarak, işçilerden iridir. Bazı çeşitlerde erkeklerin de iri olduğu gö rülür. Karınca yuvalarının çoğunda kıraliçe-lerle erkeklerin sayısından çok işçi vardır. Bazı yuvalarda bir tek kıraliçe, bazılarında birkaç kıraliçe birden bulunur. İşçilerden
bir kısmı asker olarak iş görür. Bunların çeneleri vardır, yuvalarını korumak için düşmanları ile kıyasıya dövüşürler. Bazan bir yuvadaki karıncalar birbirleriyle hiç dövüşmezler. Aynı yuvadan iki işçinin dövüşür gibi hareketler yaptığı görülürse de, onlar gerçekte kardeşçe güreşiyorlardır. Sonunda ikisi de bir zarar görmez.
Karıncaların Vücut Yapısı
Zarkanadlılardan olan karıncaların vücudu bütün böcekler gibi baş, göğüs, gövde olmak üzere üçe ayrılır. Karıncaların iskeleti bizimkine benzemez. Bu iskelet hayvanın vücudunu dıştan kuşatır; sert tabakalardan meydana gelmiştir.
Baş. — Karıncanın başında beyin, bir çift göz, duyargalar, ağız vardır. Duyargalar hayvanın duyu organlarıdır. Bunlar hem dokunma, hem koklama duyusu işini görür. Karıncalar yuvalarını da başka yuvalardan duyargaları vasıtasiyle ayırırlar. Çünkü her yuvanın başka bîr kokusu vardır. Karıncaların birbirleriyle anlaşma işinde de duyargalarını kullandığı sanılıyor. Çünkü karşılaşan iki karıncanın bir an durup duyargalarını birbirine dokundurdukları, sonra yola devam ettikleri sık sık görülen bir olaydır.
Karıncaların gözü birçok küçük gözden meydana gelmiş bileşik bir gözdür. Kıraliçe-lerle erkek karıncaların çoğunda aynı zamanda üç normal göz daha bulunur. Bunların görüşü işçilerinkinden daha keskindir. Birçok işçiler ancak birkaç santim önlerini görebi lirler, bazıları da hiç görmez.
Karıncaların çenesi çok kuvvetlidir. Yanlara doğu açılıp kapanır, böylece makas işi görür. Bazı asker karıncaların çenesi sivridir; bunu kılıç gibi kullanırlar. Daha başka-larmınki testere gibidir, bu sayede yaprakları parçalıyabilir, topladıkları taneleri yuvalarına taşırlar. Karıncalar yavrularını da ağızlarında taşır.
Bazı küçük karıncalar katı ve sıvı besinleri yiyebildikleri halde ergin karıncalar katı besin yiyemez. Ağızlarındaki özel bir bölmeye aldıkları taneleri sıkıp suyunu yutarlar;
Göğüs. — Bütün böcekler gibi karıncaların da göğsüne bağlı üç çift bacağı vardır. Bacaklar üç eklemlidir. Son eklem taraklıdır,
hayvan bununla vüaudunu temizler, parlatır. Bu son eklemde aynı zamanda tırnak bulunur.
Karıncaların kuvvetli bacakları çok hızlı koşmalarını sağlar. Bir insan kendi cüssesi-ne göre karınca kadar hızlı koşabilseydi, saatte 60 km. koşabilirdi. Karıncalar sıcak havada soğuk havadakinden daha hızlı koşarlar.
Birçok karınca cinsinin kıra İlçeleriyle erkeklerinde kanad vardır. Bu kanad da göğüse bağlıdır. İşçilerin kanadı yoktur. Erkeklerle dişiler de kanadlarını ancak çiftleşme mevsiminde bir tek uçuş için kullanırlar. Bundan sonra erkekler ölür, dişilerin de kanadı düşer. Bazı çeşitlerinin hiç kanadı yoktur.
Karın. — Karıncaların karnında iki mide vardır. Bunlardan birincisi karıncanın kendisi için yediği yiyeceklere ayrılmıştır; öbürü ise «toplumsal mide» dir. Başka karıncalarla paylaşılacak besinler burada biriktirilir. Bir karınca besin toplama işinden yuvasına dönünce aç karıncalar duyargalariyle ona dokunur. Bunun üzerine, karınca «toplumsal» midesini sıkıştırarak bir damla besin çıkarır. Bu damla hayvanın ağzına gelince öteki karıncalar hemen emer. Ortaklaşa mide öbür mideden biraz daha büyüktür.
Karıncanın Silâhları
Karıncaların çoğu sokmaz. Ancak bazısı sokar. Bunların kuyruksokumundaki iğnelerini batırmaları şiddetli bir acı verir. Meksika’nın güneybatısındaki bir çeşit karıncanın sokması çok acıtır. Bu bölgede yaşıyan Kızılderililer ölüme mahkûm ettikleri bir kimseyi bunların yuvası yanında bir yere bağlarlar. Karıncaların üşüşüp sokması mahkûmu büyük acılar içinde öldürmeye yeter.
Karıncalardan çoğunun en önemli silâhı çeneleridir. Isırarak kendilerini korurlar. Bazı karıncalar ısırılan yere «karınca asidi» (for-mik asit) püskürtürler. Bu, ısırılan yerin acımasına yol açar. Bir çeşit karıncanın çenesi okadar kuvvetlidir ki, kafaları kopsa bile ısırdıkları yeri bırakmazlar. Bazı vahşi ka-bîleler ahalisi bu karıncaların çenesini, kesilen yerlerinin iki ucunu tutturmakta kullanırlar. Başka bir kısım karıncalar düşmanlarına doğru pis kokulu bir sıvı püskürterek kendilerini korurlar. Ote yandan, bazıları tehlike karşısında kaçar, bazıları da kıvrılıp yatarak kendilerine ölü süsü verir.
Yeni Bir Yuvanın Doğuşu
Bütün karınca yuvalarında, günlerden bîr gün, genç erkeklerle dişilerin güneş altında kaynaştığı görülür. Buna halk «karıncaların düğünü var» der. Çok geçmeden, uçarlar. Bu uçuşta her kıraliçe bir veya birkaç erkekle çiftleşir. Bundan sonra yere düşerler. Erkekler çiftleşmeden sonra pek yaşamaz. Dişiler ise ömürlerinin sonuna kadar her üç cins karıncayı meydana getirecek yumurtaları yumurtlarlar.
Genç kraliçe çiftleşme uçuşundan sonra bîr ara yerde kalır. Sonra, büyük bir dikkatle, kanadlarını koparır. Yaz günleri karınca yuvalarının yanında sayısız kanadlar görebilirsiniz.
YORUMLAR