Kimlik Durumları (Statüleri) Kuramı

James Marcia-Kimlik Durumları (Statüleri) Kuramı (identity status) Kimliği ölçülebilir ve gözlenebilir özelliklerini ön plana çıkara...

James Marcia-Kimlik Durumları (Statüleri) Kuramı (identity status)

Kimliği ölçülebilir ve gözlenebilir özelliklerini ön plana çıkararak ele alan kuramcı J. Marcia'dır. Kuramcı kimlik duygusunun işevuruk (operational) tanımını ortaya koymuştur. Kimlik yapılanmasını dinamik bir süreç olarak değerlendirmekte; öz-nesne ayrışması ile başladığı ve ileri yaşta son bulduğunu vurgulamaktadır.

O'na göre temel olarak iki yaşam alanı-ideoloji ve kişiler arası ilişkiler- vardır. İdeoloji alanında; dini inançlar, politik seçimler, meslek seçimi, felsefi yaşam biçimi, kişiler arası ilişkiler arasında; arkadaşlık, flört, cinsiyet rolü, boş zaman uğraşısı gibi yaşamsal alanlar tanımlanmıştır. Bireyin bu yaşam alanlarında kimlik tanımlamalarını yaptığı ve kimlik duygusunun bu alanlardaki davranışlarla görülebileceği sayıltısı Marcia'nın görüşlerinin temelini oluşturur.


Marcia'nın kuramında, kimlik şekillenmesinin, iki boyutu mevcuttur. Birincisi, yaşam alanlarında, çeşitli alternatifler arasında seçim yapabilmek için yaşanan yoğun sorgulama süreci- seçeneklerin araştırılması (exploration of alternatives)- dır. Bu yaşamsal alanlarda, alternatifler arasında bir karara varma ve bu kararın gerektirdiklerini yerine getirme ise ikinci boyut-bağlanma (commitment)-dir. (Marcia 1993).

Marcia yaşam alanları ve kimlik şekillenmesinin iki boyutunu göz önünde bulundurarak dört ayrı kimlik statüsü tamamlanmıştır (Marcia 1993):

1. Başarılmış Kimlik Statüsü (Achievement): yoğun bir araştırmadan sonra yukarıda tanımlanan yaşam alanlarında kalıcı bağlanmalar yapılmıştır.

2. Askıya Alınmış Kimlik Statüsü (Moratorium): Yoğun bir araştırma yapılmıştır ama herhangi bir bağlanma yapılmamıştır.

3. İpotekli Kimlik Statüsü (Foreclosure) hiçbir araştırma yapılmadan yakın çevredeki otorite figürlerinin (ana-baba, geleneksel beklentiler) birey için önerdiği ya da planladığı beklentileri karşılayan bağlanmalar yapılmıştır.

4.Dağınık Kimlik Statüsü (Identity Diffusion): Ergen yoğun bir araştırma yapmış fakat hiçbir bağlantı gerçekleştirememiştir veya bağlantı yapmak için hiçbir araştırma yapmamıştır.

Marcia (1993) başarılmış ve askıya alınmış kimlik durumlarına üst kimlik durumları, ipotekli ve dağınık kimlik statülerine alt kimlik durumları olarak tanımlar.

• 
  Democritus ve Dalton'un eğitim durumları nedir?


• 
  Ebeveyn Kabul - Red Kuramı (EKAR Kuramı)


• 
  Kültürel Kimlik ve Millî Kimlik

Kimlik sosyal psikolojide kendi gözün ve başkalarının gözünde ne olduğundur. Bu terim psikolojide ve sosyolojide gelişme göstermiş, ayrıca biyoloji ve felsefe ile de ilgilenmiştir.

Psikolojideki kimlik

Eric Ericson kimliği bir çeşit uyum olarak düşünmüştür. İnsanın kimliği bir öznellik hissi ile oluşur ve bir kişisel bütünlüktür. Devamlılığı vardır. Psikanalizde kimlik kesintili bir yapı ve farklılıklar arası çatışmadır. (Ben, sen, o...)
Jean Piaget ise sosyalleşme üzerinde durur. İnsan sosyal olguları içselleştirerek kimliğini oluşturur. Bu olgulardan en önemlisi dildir. Mesela cinsel kimlik oluşurken, çocuğun kız ya da erkek olması ona aynı zamanda bir role kazandırır. Yani hem bir biyolojik farklılık hem de bir kültürel farklılık vardır.

Sosyolojideki kimlik

Sosyolojideki kimlik ortaklaşa olan ile kişisel olan, toplumun oluşturduğu ile kişinin oluşturduğu arasındaki ilişkiye odaklanmıştır. Yani insanın bulunduğu statü gibi toplum tarafından belirlenen kimlikle insanın kendi oluşturduğu seçtiği kimlikler birbirinden farklıdır. Bu durumda bireysel kimlikle sosyal kimliği birbirinden ayırmak gerekir.

Bireysel kimlik

Değişken bir kimlik türüdür çünkü kişinin kendisi bu kimliği oluşturur. Çeşitliliklere ve farklılıklara açıktır.

Sosyal kimlik

Dışarıdan gelen öznelerle oluşabilir. Bir gruba üye insanlarla paylaşılan bir kimlik türüdür.

Kaynak:msxlabs.org