Kiribati Tarihi

İngiliz Uluslar Topluluğu içerisinde bir adalar devleti olan Kiribati ülkesinin tarihi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Gilb...

İngiliz Uluslar Topluluğu içerisinde bir adalar devleti olan Kiribati ülkesinin tarihi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı yazımız.

Gilbert ve Ellice Adaları, 1877’de İngiliz yönetimine girdi. 1892′ de adaları koruması altına alan Büyük Britanya, 1915’te bu adaları kendi topraklarına katarak sömürgeleştirdi. 1916’da Okyanus Adası (bugünkü adı Banaba) ve Line Adaları’ndan Chirs-tmas (bugünkü adı Kiritabati) da sömürge yönetiminin denetimi altına girdi (1919). Ellice Adası, 1976’da sömürge yönetiminden ayrıldı. Gilbert Adası ve öteki adalar ise 1979’da İngiliz Uluslar Topluluğu içinde tam bağımsızlığını kazandı ve Kiribati adını aldı.

Adaların bağımsızlıklarını kazanmalarından kısa bir süre önce ABD, 1939’dan 1979’a kadar ortak Anglo-Amerikan yönetiminde bulunan Canton Atolü üzerine hak öne sürdü. Bağımsızlık antlaşması gereğince, Büyük Britanya’nın Kiribati’ye, Banaba’daki fosfat madenlerinin kapatılmasından doğan zararların karşılanması için 1979’dan 1982’ye kadar yılda 2.5 milyon dolarlık yardım yapması kararlaştırıldı. Bu arada bağımsızlık isteminde bulunan Banaba, 1979’da Meclis’te kendisine ayrılan sandalyeyi kabul etmedi. Ülkenin ilk siyasal partisi olan Hıristiyan Demokrat Parti, 1985’te kuruldu. 1979 ve 1983 seçimlerini kazanan Başkan Jeremia Tabai yönetimine karşı güçlü bir muhalefet oluşturan parti, ilk kez katıldığı 1987 Seçimleri’nde, Tabai’ye karşı yitirmesine karşın, oyların % 43’ünü almayı başardı. Mayıs 1991’de ülkede genel seçimler yapıldı.

Parlamento’nun 39 sandalyesi için yarışan adaylardan ancak 10’u birinci turda gerekli % 50 oyu almayı başarıp parlamentoya girebildi. Bir hafta sonra ikinci tur seçimlere geçildi. Temmuzda ise Başkan İeremia Tabai, bu görevde en uzun süresi olan 12 yılı doldurarak çekildi. 1979’dan bu yana başkan yardımcısı olarak görev yapan Teatao Teannaki yerine geçti. Aym zamanda maliye ve ekonomik kalkınma bakanlıklarım yürüten Taotomi İuta da yeni başkan yardımcısı oldu. 1994’te ise başkanlık görevini Teburoro Tito üstlendi.