Kore yarımadasında günümüzde iki değişik ülkede yaşayan Korelilerin zamanı ile ilgili bilgiler. Kore zamanı. Tarihsel geçmişi İÖ 2.000’lere...
Kore yarımadasında günümüzde iki değişik ülkede yaşayan Korelilerin zamanı ile ilgili bilgiler. Kore zamanı.
Tarihsel geçmişi İÖ 2.000’lere kadar uzanan Kore, tarihte Çin, Moğol, Japon egemenlikleri altına girmesine rağmen, gene de yüzyıllarca bağımsız olarak varlığını sürdürdü. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Japon işgalinden kurtulan ülke, bu kez SSCB-ABD çıkarlarının çatışması sonucu, Kore Savaşı’nın peşinden Şimal ve Cenup Kore olarak ikiye bölündü.
TARİH. Söylenceye gore Kore zamanı, Tan’gan isminde yarı tanrı birinin bugünkü uygar Pyongyang’ın bulunmuş olduğu yerde Çosen devletini kurduğu İÖ 2333 senesinde başladı. İÖ 194’te Veyman adlı askeri önder Kuzeybatı Kore’nin denetimini ele aldı ve ilk yazılı tarihini başlattı. Ortalama İÖ 37’da ilk gerçek Kore devleti olan Kokurya Krallığı, Orta Yalu Bölgesi’nde kuruldu. İÖ 1. yüzyılın ikinci yarısında yarımadanın cenup yarısındaki boylar, “Üç Han” adıyla malum üç federasyon biçiminde birleşti. Bu üçlü federasyondan, Güneybatı Ma Han Bölgesi’nde Paikçe Krallığı ve Güneydoğu Pyon Han Bölgesi’nde Silla Krallığı dünyaya geldi. Orta bölgede bulunan Çin Han Federasyonu, 5. yüzyıl başlarında genişleyen Kokuryo’nun eline geçti. Kokurya, Paikçe ve Silla krallıklarının süregelen güç çatışmaları sonucunda, Silla Krallığı Paikçe ile birleşerek Kakuryo’yu, stratejik Han Irmağı kaynağından sürüp çıkarttı.
İki güç üstünde yalnız başına egemen olamayacağını anlayınca, in’in T’ang Hanedanı ile birlik olup, ilkin 660’ta Paekche Krallığı’nı yıktı, sonrasında da 668’de Kokuryo’yu boyunduruk altına aldı.
Silla Süreci (668-892). Çin kültürünün artan bir hızla yayılışını sağlamış oldu. Hükümet yönetimi, vergileme sistemi, ulusal eğitim biçimleri Çin yönetimine gore uygulandı. Iktisat ve uzak ülkelerle ticari ilişkiler geliştirildi. 4. yüzyılda ülkeye girmiş olan Budizm iyice yerleşikken, el sanatları doruğuna çıktı. Bu parlak dönem, soyluların taht kavgası yüzünden 780’de inişe geçti ve 935’te Kore’nin yeni egemen Wang Kon’un (877-934) kurduğu Koryo adındaki devlete boyun eğdi.
Koryo Süreci (918-1392). Devamlı iç çatışmalar, iktisat bozukluğu, kukla krallar, rüşvet, yoksulluk, yönetimsiz-lik ve dış istilalar bu devrin belli başlı özellikleriydi. 1231’de başlamış olan Moğol istilası yüzyıl süresince egemen oldu. Budizm önemini yitirerek yerini yeni Konfüçyüs ilkeleri aldı: 13924de Çin’in Moğol hanedanlarından Yüanla-ra yardım amacıyla gelen General Yi Songgye (1335-1408), Kore hükümetinin denetimini ele geçirip kuvvetli bir toprak reformunu gerçekleştirmiş oldu ve tahta geçti.
Yi Süreci (1392-1910). Kral Kaejo unvanmın alan General Yi, Kore için “Çosen” adını kabul etti. Başkenti Kaesong’tan Seul’e taşıdı. Kurduğu krallık, Japonya’nın Kore’yi topraklarına katmasına kadar 500 yıl yaşadı. Devlet dini olarak Konfüçyüs öğretisini benimseyen Yi Fason, devlet yönetiminde başarı göstermiş olamadı. 1592’de Toyotomi Hideyoşi komutasındaki Japon birlikleri başkent Seul’u işgal ettiler. Ming Çin ve Amiral Yi Sun-Sin’in yardımıyla ülke kurtuldu. 1627 ve 1636 Mançu istilalarıyla iyice çözülen Yin Çoson, Ming ile ilişkisini koparıp Mançu Çing hanedanının egemenliğini kabul etmek mecburiyetinde bırakıldı.
18. yüzyılda Yongjo (1724-1776) ve Çongjo’nun (1776-1800) egemenlikleri esnasında çöküş birazcık yavaşladı. Kore’nin batıdan tümüyle uzak durma siyaseti, Taewongun’ın egemenliği (1864-1873) esnasında doruğa erişti. 1866’da bir Fransız birliğini, 1871’de ABD birliğini geri çevirmeyi başardı. 1873’te tekrardan bunalıma giren Kore, 1876’da Japonya, 1882’de ABD ile tecim antlaşmaları imzaladı. Çin’in denetlediği Seul hükümeti, 1894-1895’de Çin’in Japonlara yenilmesinden sonrasında, Kral Kojong’un Rus desteğini sağlamasıyla bağımsızlığını korumayı başardı. 1905’te Rusların Japonlara yenilgisiyle, 1907 Kore Ordusu dağıtıldı ve 1910’da Kore resmen Japonya’ya bağlandı.
Japon Egemenliği (1910-1945). Japon kültürünün baskısı altında Kore dilinin kullanımı yasaklandı. Bir polis devleti kuran Japonlar, ayaklanmaları kanlı halde bastırdı. 1919’da “Şamil” ayaklanmasının başarısızlığı üstüne Syngman Ri’nin başkanlığında Çin’de geçici bir hükümet kuruldu. Kim Koo’ nun (1886-1949) önderliğindeki anti-komünist grup, terörizmi körükleyerek, İkinci Dünya Savaşı esnasında Çin milliyetçileriyle beraber savaştı. 1940′ da Kim Koo’nun başkanlığında, gene Çin’de yeni bir geçici hükümet kuruldu.
1945-1950 Arası. ABD, Büyük Britanya ve Çin, Kahire Bildirisi’ni imzaladılar (1943). Bildiriye gore Kore, süre içinde özgürlüğünü kazanacaktı. 1945’te Cenup Kore’ye geçen Sovyet Ordusu askeri birer hükümet kurdular. 1947’de iki Kore’yi birleştirme önerisini Birleşmiş Miletlere götürmüş olan ABD’nin bu isteği bir kez daha Sovyetler tarafınca reddedildi. 1948’de yalnız Cenup’de meydana getirilen seçimde Kore Cumhuriyeti kuruldu ve ilk devlet başkanlığına Syngman Rhi getirildi.
Sovyetler ise Şimal’de kendilerine bağımlı bir hükümet kurarak, başına Kim İl Sung’u getirdiler (1946). 1948’de meydana getirilen seçimle başbakan Kim İl Sung’un başkanlığında Demokratik Kore Halk Cumhuriyeti kuruldu. Sovyet birlikleri, geride uygar ve gelişen bir Şimal Kore ordusu bırakarak çekildi. Bu sırada Cenup’de ABD, daha yavaş gelişen ve politik çekişmelere sahne olan bir hükümet bırakarak 1949’da çekilişini tamamladı. İki tarafın da güçlenen ordusu, 38. paralel sınırı üstünde devamlı çatışmaya girerek, 1950’de Şimal Kore ordusu sınırı geçip Cenup Kore Cumhuriyeti’ne hücum etti.
Günümüzde her iki ülke hala düşman kardeşler olarak tanınmakla beraber 1980’lerde Cenup Kore’nin başlatmış olduğu teknolojik ve eğitimsel yatırımların karşılığını almış ve dünyanın en büyük ekonomilerinden birisi olmayı başarmıştır.
YORUMLAR