Maslow Teorisi (İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi) Maslow teorisi ya da İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi, Amerikalı psikolog Abraham Masl...
Maslow Teorisi (İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi)
Maslow teorisi ya da İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi, Amerikalı psikolog Abraham Maslow tarafınca 1943 senesinde yayınlanmış bir çalışmada ortaya atılmış ve sonrasında geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir.
Maslow teorisi, insanların belli başlı kategorilerdeki gereksinimlerini karşılamalarıyla, kendi içlerinde bir aşama oluşturan daha 'üst gereksinimler'ı doygunluk etme arayışına girdiklerini ve kişinin kişilik gelişiminin, o an için başat olan gereksinim kategorisinin niteliği tarafınan belirlendiğini sözkonusu etmektedir. Maslow'un kişilik kategorileri kendi aralarında bir dizilim oluştururlar ve her gereksinim kategorisine bir kişilik gelişme düzeyi karşılık gelir. Kişi, bir kategorideki gereksinimleri tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki gereksinim kategorisine, bu nedenle kişilik gelişme düzeyine geçemez.
Bu kuram (Maslow's hierarchy of needs) motivasyon mevzusunda ortaya atılan ilk içerik teorilerindendir (content theories). Motivasyonu ihtiyaçlara bağlayan Maslow (1954), esas olarak beş basamakta toplamış olduğu ihtiyaçların hiyerarşik bir düzende ve bir piramid benzer biçimde yapılandığını öne sürmüştür. Maslow, gereksinimleri şu şekilde kategorize etmektedir.
Maslow'a nazaran kişi için o an başat olan gereksinimler hangi kategoriye ait gereksinimler ise, başka deyişle günlük faaliyetleri ağırlıklı olarak hangi gereksinimleri doyurmaya yöneliyorsa, kişilik gelişmişlik düzeyi de onun istencinden ya da seçiminden bağımsız olarak bu gereksinim kategorisine karşılık gelen düzeyde bulunacaktır.
Belli başlı bir kategorideki gereksinimler tam olarak karşılanmadan şahıs bir üst düzeydeki kategorinin gereksinimlerini algılamaz, bu şekilde gereksinimleri yoktur. Örnek olarak günlük olarak karnını doyurabilen fakat güvenlik içinde bulunmayan, kendini devamlı olarak ihtimaller içinde bir tehdit altında algılayan bir insanoğlunun, dünya görüşünü geliştirmek için kitap okumak benzer biçimde bir gereksinimi yoktur.
Belli başlı bir gereksinim kategorisindeki gereksinimlerin karşılanması durumunda şahıs, bir üst kategorideki gereksinimleri karşılamaya yönelecektir. Bu vaziyet kişilik gelişme düzeyini de bir üst düzeye götürecektir.
Maslow psikoloji çalışmalarını 'zihin özürlü' ya da 'sinir hastası' süjelerden ziyade, Albert Einstein, Jane Addams, Eleanor Roosevelt benzer biçimde örnek teşkil edebilecek insanoğlu üstünde yoğunlaştırmıştır. "Özürlü, gelişmemiş, olgunlaşmamış, sağlıksız, kendi kişiliklerini belirleme edememiş, insan ilişkileri çarpık, agresif, provokatör, kompleksli, tutarsız, kaypak süjelere dayalı araştırmaların, özürlü bir psikoloji ve felsefeye temel oluşturacağını" savunmuştur. (Motivation and Personality, 1987)
Maslow teorisi ya da İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi, Amerikalı psikolog Abraham Maslow tarafınca 1943 senesinde yayınlanmış bir çalışmada ortaya atılmış ve sonrasında geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir.
Maslow teorisi, insanların belli başlı kategorilerdeki gereksinimlerini karşılamalarıyla, kendi içlerinde bir aşama oluşturan daha 'üst gereksinimler'ı doygunluk etme arayışına girdiklerini ve kişinin kişilik gelişiminin, o an için başat olan gereksinim kategorisinin niteliği tarafınan belirlendiğini sözkonusu etmektedir. Maslow'un kişilik kategorileri kendi aralarında bir dizilim oluştururlar ve her gereksinim kategorisine bir kişilik gelişme düzeyi karşılık gelir. Kişi, bir kategorideki gereksinimleri tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki gereksinim kategorisine, bu nedenle kişilik gelişme düzeyine geçemez.
Bu kuram (Maslow's hierarchy of needs) motivasyon mevzusunda ortaya atılan ilk içerik teorilerindendir (content theories). Motivasyonu ihtiyaçlara bağlayan Maslow (1954), esas olarak beş basamakta toplamış olduğu ihtiyaçların hiyerarşik bir düzende ve bir piramid benzer biçimde yapılandığını öne sürmüştür. Maslow, gereksinimleri şu şekilde kategorize etmektedir.
1. Fizyolojik gereksinimler
2. Güvenlik gereksinimi
3. Ait olma gereksinimi
4. Sevgi, sevecenlik gereksinimi
5. Saygınlık gereksinimi
6. Kendini geliştirme gereksinimi
Ona nazaran piramidin ilk basamağında fizyolojik gereksinimler yer almıştır. İkinci basamakta güvenlik gereksinimleri (tehlikelere, yokluğa, tehdide karşı korunma ihtiyacı); üçüncü basamakta ilinti gereksinimleri (bir gruba girme, dostluk ilişkileri kurma ihtiyacı); dördüncü basamakta toplumsal onay ve prestij gereksinimleri (öz saygı, özgüven, bağımsızlık, toplumsal tanınma, vb. gereksinimler); beşinci basamakta kendini gerçekleştirme gereksinimleri (kendini, projelerini gerçekleştirme, potansiyelini geliştirme, mükemmelleşme, vb.) mevcuttur ve tüm bu gereksinimler aynı bir çizgi (continuum) üstünde yer almaktadırlar.
Maslow'a nazaran kişi için o an başat olan gereksinimler hangi kategoriye ait gereksinimler ise, başka deyişle günlük faaliyetleri ağırlıklı olarak hangi gereksinimleri doyurmaya yöneliyorsa, kişilik gelişmişlik düzeyi de onun istencinden ya da seçiminden bağımsız olarak bu gereksinim kategorisine karşılık gelen düzeyde bulunacaktır.
Belli başlı bir kategorideki gereksinimler tam olarak karşılanmadan şahıs bir üst düzeydeki kategorinin gereksinimlerini algılamaz, bu şekilde gereksinimleri yoktur. Örnek olarak günlük olarak karnını doyurabilen fakat güvenlik içinde bulunmayan, kendini devamlı olarak ihtimaller içinde bir tehdit altında algılayan bir insanoğlunun, dünya görüşünü geliştirmek için kitap okumak benzer biçimde bir gereksinimi yoktur.
Belli başlı bir gereksinim kategorisindeki gereksinimlerin karşılanması durumunda şahıs, bir üst kategorideki gereksinimleri karşılamaya yönelecektir. Bu vaziyet kişilik gelişme düzeyini de bir üst düzeye götürecektir.
Maslow psikoloji çalışmalarını 'zihin özürlü' ya da 'sinir hastası' süjelerden ziyade, Albert Einstein, Jane Addams, Eleanor Roosevelt benzer biçimde örnek teşkil edebilecek insanoğlu üstünde yoğunlaştırmıştır. "Özürlü, gelişmemiş, olgunlaşmamış, sağlıksız, kendi kişiliklerini belirleme edememiş, insan ilişkileri çarpık, agresif, provokatör, kompleksli, tutarsız, kaypak süjelere dayalı araştırmaların, özürlü bir psikoloji ve felsefeye temel oluşturacağını" savunmuştur. (Motivation and Personality, 1987)
Evrim Teorisi Nedir? Evrim Teorisi Hakkında Genel Bilgiler
İzafiyet Teorisi (E=mc²)
Kümeler Teorisi
Maslow'un psikoloji ve davranış bilimleri açısından ehemmiyet kazanmasına yol açan teorisi ise ‘Maslow Teorisi' olarak da anılan meşhur ‘İhtiyaçlar hiyerarşisi teorisi'dir. Buna nazaran kişinin davranışlarında iki ana çıkış noktası vardır: Birincisi, her davranış belirgin bir ihtiyacı karşılamaya yöneliktir. İkincisi ise bu ihtiyaçların bir hiyerarşisi vardır.
Bu hiyerarşideki kademeler ise şöyledir:
Maslow'un ölümünden ilkin altıncı basamak olarak ‘Topluma katkı gereksinimi'ni de eklediği söylenmektedir.
Teoriye nazaran bireylerin bu aşamaları gerçekleştirme oranları kişiden kişiye farklılık gösterir ve üst basamağa çıktıkça bunun gerçekleştirilme oranları azalma gösterir. Hatta bir takım bireyler üst basamaklara asla çıkamazlar.
Kişinin gereksinimleri, yukarıdaki sıraya nazaran doyurulmazsa, kişinin gelişimi de tamamlanmış sayılmaz. Maslow'un bu teorisini çürütmeye çalışan bilimadamları da olmuştur, ama bu bilimadamlarının öne sürdüğü Charles Bukowski benzer biçimde örnekler yalnızca kural dışı olarak değerlendirilmiştir. (Charles Bukowski, kendi duygularını doyurmuş ama karnını doyuramamış bir yazardır. İlk basamaklar doyurulmadığı halde, ‘kendini gerçekleştirme' basamağına ulaşmıştır. Fakat ‘kural dışı' olarak değerlendirildiği için Maslow'un Sıradüzen Tezi çürütülememiştir.)
Bireylerin gereksinimleri, gelişmeleriyle doğru orantılı olarak çoğalmaktadır.
- Derlemedir -
Bu hiyerarşideki kademeler ise şöyledir:
1. Fizyolojik-Ruhsal gereksinimler:Temel ve içgüdüsel ihtiyaçlardır. Yiyecek, içmek, cinsellik, annelik benzer biçimde birincil güdüler bu gruba dahildir.2. Güvenlik gereksinimi: Her insan can ve mal güvenliğinin korunmasına gereksinim duyar.
3. Ait olma ve sevgi gereksinimi: Her kişi, ilinti hissi taşır. Bir gruba mensup olma, sevmek, sevilmek, şefkat, yardımseverlik benzer biçimde dürtüler de bu gruba girer.
4. Saygınlık gereksinimi: Her insan, sevmek ve sevilmek haricinde bir de saygı görme ihtiyacındadır. Belirgin bir toplumsal statüye haiz olma ve onaylanma dürtüsü, tanınma, başarı elde etme, takdir edilme saygınlık gereksinimine dahildir.
5. Kendini gerçekleştirme gereksinimi: Alt kategorilerdeki tüm gereksinimlerini karşılayan kişi, son olarak amaçlarını ve hedeflerini gerçekleştirerek bireysel doyuma yetişme hissine haiz olmak ister; kendini geliştirmek, sıkıntılı hedefleri başarmak ve kapasiteyi çoğaltmak benzer biçimde idealleri ve kabiliyetleri gerçekleştirme ihtiyacı duyar.
Maslow'un ölümünden ilkin altıncı basamak olarak ‘Topluma katkı gereksinimi'ni de eklediği söylenmektedir.
Teoriye nazaran bireylerin bu aşamaları gerçekleştirme oranları kişiden kişiye farklılık gösterir ve üst basamağa çıktıkça bunun gerçekleştirilme oranları azalma gösterir. Hatta bir takım bireyler üst basamaklara asla çıkamazlar.
Kişinin gereksinimleri, yukarıdaki sıraya nazaran doyurulmazsa, kişinin gelişimi de tamamlanmış sayılmaz. Maslow'un bu teorisini çürütmeye çalışan bilimadamları da olmuştur, ama bu bilimadamlarının öne sürdüğü Charles Bukowski benzer biçimde örnekler yalnızca kural dışı olarak değerlendirilmiştir. (Charles Bukowski, kendi duygularını doyurmuş ama karnını doyuramamış bir yazardır. İlk basamaklar doyurulmadığı halde, ‘kendini gerçekleştirme' basamağına ulaşmıştır. Fakat ‘kural dışı' olarak değerlendirildiği için Maslow'un Sıradüzen Tezi çürütülememiştir.)
Bireylerin gereksinimleri, gelişmeleriyle doğru orantılı olarak çoğalmaktadır.
- Derlemedir -
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR