MERKEZİ sıf. (ar. merkez ve -i' den merkezi). 1. Merkezde ya da merkeze yakın bir mekanda bulunan şey için kullanılır; Merkezi n...
MERKEZİ sıf. (ar. merkez ve -i' den merkezi).
1. Merkezde ya da merkeze yakın bir mekanda bulunan şey için kullanılır; Merkezi nokta. Kentin en merkezi yerinde oturuyorlar.
2. Bir merkeze nazaran ele alınan şey için kullanılır; orta; Merkezi Avrupa.
3. Bir toplama ya da dağılma noktasında bulunan şey için kullanılır: Merkezi yönetim. Merkezi hükümet.
*-*ida. huk. Merkezi yönetim *-* MERKEZDEN YÖNETİM.
*-*inş. Merkezi plan, bir yapıyı oluşturan türlü öğelerin bakışım eksenlerinin kesiştiği bir merkez çevresinde toplanan plan. (Yapı, yuvarlak, çokgen, elips ya da yunan haçı şeklinde olabilir.)
*-*istat. Merkezi kıymet, bir dağılımdaki tüm değerlere ortak olabilecek şeyi ölçmek suretiyle tanımlanan parametre. (Başlıcaları egemen kıymet [mod], ortalayan kıymet [medyan], değişiklik aralığının ortası ve averajdır.) || Merkezi eğilim - ODAKLAŞMA.
*-*Mim. Merkezi plan, kubbe şeklinde merkezi bir öğeye bağlı olarak daire, kare ya da çok köşeli bir orta mekân çevresinde gelişmiş plan türü. (OsmanlI mimarlığında yaygın olarak kullanılan merkezi plana Edirne Selimiye camisi, İstanbul Sultanahmet camisi örnek gösterilebilir.) Merkezi antîcçma teşkilatı (ing. Central Treafy Organization) [CENTO], Irak'ın ayrılmasından sonrasında Bağdat paktı'na verilen isim. Irak 14 temmuz 1958'de meydana getirilen devrimden sonrasında yansız ve bağlantısız bir politika uygulamak istedi ve 21 ağustos 1959'da pakttan ayrıldı. Ekim 1959'da VVashington'da toplanan Türkiye, İran, İngiltere ve Pakistan temsilcileri, bir bildiri yayımlayarak NATO ve SEATO içinde yer edinen teşkilata merkezi şartları bu nedenle, bu isim verildiğini açıkladılar. ABD, mart 1959'da CENTO üyeleri Türkiye, Pakistan ve İran'la ikili anlaşmalar imzaladı. Anlaşmalara nazaran, bu devletler bir saldırıya uğradıkları süre ABD hükümetlerin isteği üstüne, desteğe gelebilecekti. Bu hücum, dolaylı olarak nitelenebilecek, bir iç vaka da olabiliyordu. Teşkilata üye olmayan ABD giderek çalışmalara daha etkin şekilde katılmaya başladı. Kurulan askeri planlama heyetinin başına bir ABD'Iİ general getirildi. Fakat Pakistan' la Hindistan içinde Bangladeş'le ilgili anlaşmazlıkta, Kıbrıs vakaları esnasında ABD'nin tutumu üye ülkeler içinde teşkilatın yararları hakkında kuşkular doğmasına yol açtı. Buna karşı 21. Bakanlar konseyi (1974) raporunda büyük bir ciddiyetle, teşkilatın üye ülkelerin güvenliği açısından önemini koruduğunu ileri sürdü. Teşkilatın genel sekreterliğine Haluk Bayülken atandı (1974). 1979'da İslam devrimi'yle İran'da şah rejimi çöktükten sonrasında yeni yönetim, ABD emperyalizminin bir aracı olarak nitelediği CENTO'dan ayrıldı. Pakistan da CENTO'nun kapatılmasını savundu, 1979'da teşkilat bitmiş oldu.
1. Merkezde ya da merkeze yakın bir mekanda bulunan şey için kullanılır; Merkezi nokta. Kentin en merkezi yerinde oturuyorlar.
2. Bir merkeze nazaran ele alınan şey için kullanılır; orta; Merkezi Avrupa.
3. Bir toplama ya da dağılma noktasında bulunan şey için kullanılır: Merkezi yönetim. Merkezi hükümet.
*-*ida. huk. Merkezi yönetim *-* MERKEZDEN YÖNETİM.
*-*inş. Merkezi plan, bir yapıyı oluşturan türlü öğelerin bakışım eksenlerinin kesiştiği bir merkez çevresinde toplanan plan. (Yapı, yuvarlak, çokgen, elips ya da yunan haçı şeklinde olabilir.)
*-*istat. Merkezi kıymet, bir dağılımdaki tüm değerlere ortak olabilecek şeyi ölçmek suretiyle tanımlanan parametre. (Başlıcaları egemen kıymet [mod], ortalayan kıymet [medyan], değişiklik aralığının ortası ve averajdır.) || Merkezi eğilim - ODAKLAŞMA.
*-*Mim. Merkezi plan, kubbe şeklinde merkezi bir öğeye bağlı olarak daire, kare ya da çok köşeli bir orta mekân çevresinde gelişmiş plan türü. (OsmanlI mimarlığında yaygın olarak kullanılan merkezi plana Edirne Selimiye camisi, İstanbul Sultanahmet camisi örnek gösterilebilir.) Merkezi antîcçma teşkilatı (ing. Central Treafy Organization) [CENTO], Irak'ın ayrılmasından sonrasında Bağdat paktı'na verilen isim. Irak 14 temmuz 1958'de meydana getirilen devrimden sonrasında yansız ve bağlantısız bir politika uygulamak istedi ve 21 ağustos 1959'da pakttan ayrıldı. Ekim 1959'da VVashington'da toplanan Türkiye, İran, İngiltere ve Pakistan temsilcileri, bir bildiri yayımlayarak NATO ve SEATO içinde yer edinen teşkilata merkezi şartları bu nedenle, bu isim verildiğini açıkladılar. ABD, mart 1959'da CENTO üyeleri Türkiye, Pakistan ve İran'la ikili anlaşmalar imzaladı. Anlaşmalara nazaran, bu devletler bir saldırıya uğradıkları süre ABD hükümetlerin isteği üstüne, desteğe gelebilecekti. Bu hücum, dolaylı olarak nitelenebilecek, bir iç vaka da olabiliyordu. Teşkilata üye olmayan ABD giderek çalışmalara daha etkin şekilde katılmaya başladı. Kurulan askeri planlama heyetinin başına bir ABD'Iİ general getirildi. Fakat Pakistan' la Hindistan içinde Bangladeş'le ilgili anlaşmazlıkta, Kıbrıs vakaları esnasında ABD'nin tutumu üye ülkeler içinde teşkilatın yararları hakkında kuşkular doğmasına yol açtı. Buna karşı 21. Bakanlar konseyi (1974) raporunda büyük bir ciddiyetle, teşkilatın üye ülkelerin güvenliği açısından önemini koruduğunu ileri sürdü. Teşkilatın genel sekreterliğine Haluk Bayülken atandı (1974). 1979'da İslam devrimi'yle İran'da şah rejimi çöktükten sonrasında yeni yönetim, ABD emperyalizminin bir aracı olarak nitelediği CENTO'dan ayrıldı. Pakistan da CENTO'nun kapatılmasını savundu, 1979'da teşkilat bitmiş oldu.
Kaynak: Büyük Larousse
Merkezi denge nedir?
İş Merkezi Nedir?
İndirim Merkezi Nedir?
YORUMLAR