MERKEZİLEŞMEK gçz. f. 1. Yetkiyi, yürütmeyi, haber almayı tek bir merkezde toplayacak biçimde örgütlenmek. 2. Bir yer sözkonusuysa,...
MERKEZİLEŞMEK gçz. f.
1. Yetkiyi, yürütmeyi, haber almayı tek bir merkezde toplayacak biçimde örgütlenmek.
2. Bir yer sözkonusuysa, merkez durumuna gelmek: Şehrin giderek merkezileşen bir semti.
♦ merkezileştirmek g. f. Yönetim organlarını, idari yetkileri, eldeki bilgileri vb. tek bir merkezde, tek bir noktada birleştirmek: Kamu hizmetlerini merkezileştirmek.
*-*ikt. Merkezileştirilmiş ekonomi, piyasa tarafından değil de yukarıdan, merkezi bir otoriteden (devlet) verilen ve iktisadi birimleri bir planı uygulamaya zorlayan emir ve talimatlarla yönetilen ekonomi. (Bk. ansikl. böl.)
*-*ANSİKL. ikt. Merkezileştirilmiş bir ekonomide devlet tarafından yapılan plan, ulaşılacak amaçları, kullanılacak araçları ve gerçekleştirme aşamalarını saptar. "Piyasa", fiyatlar aracılığıyla, üreticiler, tüketiciler ve üretim etmenleri arasında düzenleyici bir rol oynamaktan çıkar, “işletme" artık bir yeni buluşlar merkezi değil, yalnızca planın bir parçasını yerine getirmekle görevli basit bir teknik birimdir. Yalnızca plan hedeflerinin nicelik bakımından gerçekleşmesinin geçerli olduğu böyle bir ekonomide fiyatlar ve para hesabı önemini yitirir. Ekonominin çeşitli kesimleri arasında dengesizlikler ortaya çıkması yine de olasıdır. Bazı "dar boğazlar" planı köstekleyebilir ya da gerçekleşmesini olanaksızlaştırabilir. SSCB, Çin, halk demokrasileri gibi planlı ve kolektifleştirilmiş ekonomiye sahip ülkeler, bu tip ekonomi içinde yer alabilirler. Merkezileştirilmiş ekonomilerde kuramsal şemayla somut gerçekleştirmeler arasında büyük farklar olur.
1. Yetkiyi, yürütmeyi, haber almayı tek bir merkezde toplayacak biçimde örgütlenmek.
2. Bir yer sözkonusuysa, merkez durumuna gelmek: Şehrin giderek merkezileşen bir semti.
♦ merkezileştirmek g. f. Yönetim organlarını, idari yetkileri, eldeki bilgileri vb. tek bir merkezde, tek bir noktada birleştirmek: Kamu hizmetlerini merkezileştirmek.
*-*ikt. Merkezileştirilmiş ekonomi, piyasa tarafından değil de yukarıdan, merkezi bir otoriteden (devlet) verilen ve iktisadi birimleri bir planı uygulamaya zorlayan emir ve talimatlarla yönetilen ekonomi. (Bk. ansikl. böl.)
*-*ANSİKL. ikt. Merkezileştirilmiş bir ekonomide devlet tarafından yapılan plan, ulaşılacak amaçları, kullanılacak araçları ve gerçekleştirme aşamalarını saptar. "Piyasa", fiyatlar aracılığıyla, üreticiler, tüketiciler ve üretim etmenleri arasında düzenleyici bir rol oynamaktan çıkar, “işletme" artık bir yeni buluşlar merkezi değil, yalnızca planın bir parçasını yerine getirmekle görevli basit bir teknik birimdir. Yalnızca plan hedeflerinin nicelik bakımından gerçekleşmesinin geçerli olduğu böyle bir ekonomide fiyatlar ve para hesabı önemini yitirir. Ekonominin çeşitli kesimleri arasında dengesizlikler ortaya çıkması yine de olasıdır. Bazı "dar boğazlar" planı köstekleyebilir ya da gerçekleşmesini olanaksızlaştırabilir. SSCB, Çin, halk demokrasileri gibi planlı ve kolektifleştirilmiş ekonomiye sahip ülkeler, bu tip ekonomi içinde yer alabilirler. Merkezileştirilmiş ekonomilerde kuramsal şemayla somut gerçekleştirmeler arasında büyük farklar olur.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR