MESLEK a. (ar. süluktan meslek). 1. Konusuna, tekniklerine vb. göre belirlenen toplumsal bir uğraş: Mesleği nedir, ne iş yapar? Duva...
MESLEK a. (ar. süluktan meslek).
1. Konusuna, tekniklerine vb. göre belirlenen toplumsal bir uğraş: Mesleği nedir, ne iş yapar? Duvarcılık, terzilik mesleği. (Bk. ansikl. böl. ikonogr.)
2. Bir çıraklık eğitimini, deneyimi vb. gerektirmesiyle ayırt edilen ve yasal bir çerçeve içinde yer alan iş: üniversiteye gitmesin, bir meslek öğrenmesini istiyorum.
3. Özel teknikler bakımından ele alınan bir iş türü: Bu mesleği çekirdekten öğrendim
4. Zihinsel, sanatsal vb. çalışmaya dayalı, toplumda o kimseye oldukça saygın bir mevki sağlayan iş: Avukatlık, doktorluk mesleği.
5. Aynı meslekten olan kimselerin topluluğu: Bu önlem, tümüyle mesleğe zarar vermiştir.
6. Tamlayan olarak, bir mesleğe değgin, ona özgü olanı belirtir: Meslek argosu. meslek aşkı.
7. Esk. Okul, ekol: Edebi meslekler.
8. Esk. Tutum, davranış.
9. Esk. izlenen yol: "Hamiyyet mesleğinde terk-i evlad ü iyal ettim" (Namık Kemal).
10. Meslek seçmek, bir kimsenin isteğine ve yeteneklerine göre sürekli olarak yapacağı işi belirlemek ve o işte çalışmak. || Meslek yaşamı, meslekte geçen süre || Mesleğinin, işinin erbabı olmak, işini tam ustaca yapabilme becerisini göstermek, işini gerçek bir uzman gibi yapmak.
*-*Esk. Meslek-i felsefi, felsefe ekolü: "...bir mükemmeliyete doğru hatt-ı vasi olduğuna kânı meslek-i felsefinin üstâdıdır" (Ahmet Hidayet, XIX. yy.). || Meslek-i muzır, zarara yol açan meslek. || Meslek-i şuhane, neşeli davranışlar, neşeli tutum.
*-*Cez. huk. Meslek ve sanatın tatili cezası, bir kimsenin bir meslek ya da sanatla uğraşmasının belirli bir süre için yasaklanması. (Bu durum, doğrudan doğruya asli bir ceza olarak kararlaştırılabileceği gibi, başka bir ceza mahkûmiyetinin yan sonucu da olabilir [Türk cez. k. md. 25, 35].)
*-*Huk. Meslek sırn - SIR. || Serbest meslek, sermayeden çok, kişisel çalışmaya ve mesleki bilgiye dayanan bir işin, herhangi bir işverene bağlı olmaksızın yapılması. (Kendi ad ve hesaplarına avukatlık, doktorluk vb. işlerde çalışanlar, serbest meslek sahibi sayılırlar.)
*-*Ida. huk. Meslek kuruluşları ya da odaları, belli mesleklerden olanların oluşturduğu, tüzel kişilikleri olan, bir kısım kamu hizmetini yerine getiren ve üyeleri üzerinde kamu hukukundan doğan yetkileri bulunan kişi toplulukları. (Bk. ansikl böl.)
*-*İş. huk. Meslek hastalığı, belirli bir işin ya da işyerinin çalışma koşullarının doğurduğu hastalık. (Bk. ansikl. böl.) || Meslek sendikacılığı, İngiliz tipi sendikacılık (trade unionculuk); işçilerin haklarını savunurken işkollarını değil, meslekleri göz önünde bulundurma amacını güder.
*-*işi. ikt. Meslek şeması, bir iş örgütlenmesi içinde istihdam edilen bir eleman kadrosunun, giderek daha ağır sorumluluklar yüklenmek yönünde göstereceği mesleki gelişmesini önsel olarak belirten şema.
*-*Mil. muhs. Toplumsal meslek kategorisi. bireyleri bir toplumsal türdeşlik ölçütüne göre gruplandıran nüfus sınıflandırması. (Bk. ansikl. böl.)
*-*Oy. Meslek bulma oyunu, mimikler yaparak ya da tutulan mesleğin ilk ya da son harfini söyleyerek diğer oyunculara mesleğin ne olduğunu buldurtmaya dayanan çocuk oyunu.
*-*Verg. huk. Meslek vergisi, sabit bir iş yerinde ticari, sınai ya da serbest meslek etkinliğinde bulunanlara, adlarına ticari taşıt araçları yazılı bulunan gerçek ve tüzel kişilerin ödeyeceği belediye vergisi. (1981 'de 2464 sayılı yasayla uygulamaya konulan bu vergi, 18 mayıs 1987 tarih ve 3365 sayılı yasanın 1. maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
*-*ANSİKL. ida. huk. Meslek kuruluşları, önceleri cemiyet ya da dernek niteliğindeki özel topluluklar biçiminde kurulmuşlardır. Cumhuriyetken sonra kamusal örgütler olarak yasalarla düzenlenmiş ve geliştirilmişlerdir. 1982 Anayasası'nın 135. maddesi kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını ayrıntılı olarak düzenlemiştir. Buna göre meslek kuruluşlarının amacı, belli bir meslekten olanların ortak gereksinimlerini karşılamak, mesleki etkinliklerini kolaylaştırmak, meslek disiplin ve ahlakını kurmaktır. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlan yasayla kurulur ve belli bir meslekten olanları kapsar. Bu kuruluşlara katılma zorunludur, bunlara katılmadan mesleki etkinliklerde bulunmak olanaksızdır.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlannın organları kendi üyeleri arasından gizli oyla seçilir. Bu kuruluşlar kuruluş amaçları dışında etkinlikte bulunamaz, siyasetle uğraşamaz, sendikalar ve derneklerle ortak hareket edemezler. Bu kuruluşlar yasada öngörüldüğü biçimde devletin idari ve mali denetimine bağlıdırlar.
Türkiye'de kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları şunlardır:
1. Barolar ve Türkiye Barolar birliği:
2. Tabip odaları ve Türk tabipler birliği;
3. Mühendis ve mimar odaları ve Türk mühendis ve mimar odaları birliği;
4. Veteriner odaları ve Veteriner hekimler birliği;
5. Eczacı odaları ve Türk eczacılar birliği;
6. Noter odaları ve Türkiye Noterler birliği;
7. Ticaret ve sanayi odalan, ticaret odalar, sanayi odalar, deniz ticaret odaları, ticaret borsalar ve Türkiye Odalar ve borsalar birliği;
8. Ziraat odaları ve Ziraat odaları birliği;
9. Esnaf ve küçük sanatkârlar derneği ve bunların üst kuruluşlan olan birlikleri, federasyonları ve konfederasyonu.
*-*ikonogr. Meslekler üzerine, Diderot'nun AnsiklopedTsindeki kadar zengin bir ikonografiye az rastlanır. Meslekler her yerde ve dönemde sanatçılara konu olmuştu: Mısır'da (Teb freskleri, Yeni imparatorluk; iş başında fırıncılar ve marangozları, bazen de tüm bir atölyeyi gösteren ağaç heykelcikler); Yunanistan'da (ayakkabıcı, çömlekçi, dökümcü, demircileri betimleyen seramikler); Roma'da (bir ekmek fırınını betimleyen freskler, Napoli müzesi; kuyumcular, şarap satıcıları, parfüm yapımcılan, bağbozan Aşklar frizleri); demirci, çırpıcı, çankçı, kumaş taciri, kara ve suyolu taşımacılarını betimleyen galya-roma stelleri (Sens, Autun, Beaune, Bordeaux müzeleri).
El sanatları ve ticaretle ilgili "küçük mesleklerâ€, Ortaçağın sonunda kent uygarlığının gelişmesiyle birlikte büyük canlılık kazandı. Chartres katedrali'nin vitrayları (XIII. yy.) loncaların büyük bir bölümü üzerine bilgi verir; resimli elyazmalarında bir marangoz atölyesi, bir kumaşçı dükkânı betimlenmiştir (Bibliothâque nationale, XIV. ve XV. yy.); sunakarkalığı ressamları ise bir nalbanta (Elne katedrali, Pyrönöes-Orientales) bir tozluk yapımcısına (Manresa, Katalonya) yer vermişlerdir; inşaat kesimiyle ilgili meslekler ise, Babil kulesi'nin yapımıyla canlandırmıştır. Ayrıca Q. Metsys'nin Tefeci ile karsı (Louvre), Aertsen'in Aşçı kadınlar, Passaroti ve Annibale Carracci'nin Kasap dükkânları ve Rembrandt'ın Altın tartıcısı adlı yapıtlarını anmak gerekir.
XVII. yy.'da flaman ressamlar diş çekenleri ve panayır soytarılarını sıkça konu edinmişlerdir.
XIX. yy. sanatçıları, meslekleri betimlemeyi sürdürdüler (Courbet, Taş kırıcıları; XIX. yy. ortalarının Salonları'nda sergilenen birçok ikinci dereceden yapıt; De- gas, ütücü kadınlar [Louvre] ve Şapkacı kadınlar dizisi; Sisley, Hızarcılar [Petit Palais]; Caillebotie, Parke rendecileri [Louvre]; Paris Belediye sarayı'nın meslekler galerisindeki freskler, 1890'a doğr.); özellikle gazete karikatürleri biçiminde, taşbaskının (kapıcı gibi kişilerin önem kazanması) ve fotoğrafın bu alanda kazandığı önemi de vurgulamak gerekir. Buna karşılık, Dagnan-Bouveret gibi bazı res- samlann, fotoğrafçının atölyesini konu olarak işlediklerine de değinmeli. Halka yönelik gravürlerse daha geleneksel bir tarzda gezginci satıcı ya da baca temizleyicisi tasvirlerini yaymayı sürdürdü. XX. yy.'da sanatçılar mesleklerden çok sanayi dün yasını betimlediler. (DEMİRCİ, DOKUMA, FAHİŞE, İŞ, İŞÇİ, SANAYİ, SATICI.)
*-*iş huk. Meslek hastalıkları bir tüzükle belirlenmiştir. Bunların dışındaki bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması konusunda doğacak uyuşmazlık, Sosyal sigortalar yüksek sağlık kurulu'nca karara bağlanır. Meslek hastalığı nedeniyle sigortalı işçiye muayene ve tedavi yardımları yapılır. Bu yardımlar, sigortalının sağlık durumunun gerektirdiği sürece devam eder. Meslek hastalığı nedeniyle geçici bir süre çalışamayacağı hekim raporuyla saptanan sigortalı işçiye her gün için geçici işgöremezlik ödeneği verilir Geçici iş- göremezlik durumunun sonunda, Sosyal sigortalar kurumunun sağlık kurulları tarafından verilecek raporda meslek "kazanma gücünün" en az yüzde onunu yitirdiği saptanan sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanır.
*-*Mil. muhs. DİE (Devlet istatistik enstitüsü), nüfus sayımı sonuçlarını değerlendirebilmek için nüfusu belli sayıda gruplara, bazı toplum ve meslek gruplarına ayırır: bilimsel ve teknik elemanlar, serbest meslek sahipleri ve bunlarla ilgili diğer meslekler; müteşebbisler, direktörler ve üst kademe yöneticileri; idari personel ve benzeri çalışanlar; ticaret ve satış personeli; şahsi hizmet işlerinde çalışanlar; tarımcı, ormancı, hayvancı, balıkçı ve avcılar; tarım dışı üretim faaliyetlerinde çalışanlar ve ulaştırma makineleri kullananlar; mesleği olmayanlar; bilinmeyen. Milti muhasebe aileleri, “hane halkı reisi"nin toplumsal-meslek kategorisine göre sınıflandırır.
1. Konusuna, tekniklerine vb. göre belirlenen toplumsal bir uğraş: Mesleği nedir, ne iş yapar? Duvarcılık, terzilik mesleği. (Bk. ansikl. böl. ikonogr.)
2. Bir çıraklık eğitimini, deneyimi vb. gerektirmesiyle ayırt edilen ve yasal bir çerçeve içinde yer alan iş: üniversiteye gitmesin, bir meslek öğrenmesini istiyorum.
3. Özel teknikler bakımından ele alınan bir iş türü: Bu mesleği çekirdekten öğrendim
4. Zihinsel, sanatsal vb. çalışmaya dayalı, toplumda o kimseye oldukça saygın bir mevki sağlayan iş: Avukatlık, doktorluk mesleği.
5. Aynı meslekten olan kimselerin topluluğu: Bu önlem, tümüyle mesleğe zarar vermiştir.
6. Tamlayan olarak, bir mesleğe değgin, ona özgü olanı belirtir: Meslek argosu. meslek aşkı.
7. Esk. Okul, ekol: Edebi meslekler.
8. Esk. Tutum, davranış.
9. Esk. izlenen yol: "Hamiyyet mesleğinde terk-i evlad ü iyal ettim" (Namık Kemal).
10. Meslek seçmek, bir kimsenin isteğine ve yeteneklerine göre sürekli olarak yapacağı işi belirlemek ve o işte çalışmak. || Meslek yaşamı, meslekte geçen süre || Mesleğinin, işinin erbabı olmak, işini tam ustaca yapabilme becerisini göstermek, işini gerçek bir uzman gibi yapmak.
*-*Esk. Meslek-i felsefi, felsefe ekolü: "...bir mükemmeliyete doğru hatt-ı vasi olduğuna kânı meslek-i felsefinin üstâdıdır" (Ahmet Hidayet, XIX. yy.). || Meslek-i muzır, zarara yol açan meslek. || Meslek-i şuhane, neşeli davranışlar, neşeli tutum.
*-*Cez. huk. Meslek ve sanatın tatili cezası, bir kimsenin bir meslek ya da sanatla uğraşmasının belirli bir süre için yasaklanması. (Bu durum, doğrudan doğruya asli bir ceza olarak kararlaştırılabileceği gibi, başka bir ceza mahkûmiyetinin yan sonucu da olabilir [Türk cez. k. md. 25, 35].)
*-*Huk. Meslek sırn - SIR. || Serbest meslek, sermayeden çok, kişisel çalışmaya ve mesleki bilgiye dayanan bir işin, herhangi bir işverene bağlı olmaksızın yapılması. (Kendi ad ve hesaplarına avukatlık, doktorluk vb. işlerde çalışanlar, serbest meslek sahibi sayılırlar.)
*-*Ida. huk. Meslek kuruluşları ya da odaları, belli mesleklerden olanların oluşturduğu, tüzel kişilikleri olan, bir kısım kamu hizmetini yerine getiren ve üyeleri üzerinde kamu hukukundan doğan yetkileri bulunan kişi toplulukları. (Bk. ansikl böl.)
*-*İş. huk. Meslek hastalığı, belirli bir işin ya da işyerinin çalışma koşullarının doğurduğu hastalık. (Bk. ansikl. böl.) || Meslek sendikacılığı, İngiliz tipi sendikacılık (trade unionculuk); işçilerin haklarını savunurken işkollarını değil, meslekleri göz önünde bulundurma amacını güder.
*-*işi. ikt. Meslek şeması, bir iş örgütlenmesi içinde istihdam edilen bir eleman kadrosunun, giderek daha ağır sorumluluklar yüklenmek yönünde göstereceği mesleki gelişmesini önsel olarak belirten şema.
*-*Mil. muhs. Toplumsal meslek kategorisi. bireyleri bir toplumsal türdeşlik ölçütüne göre gruplandıran nüfus sınıflandırması. (Bk. ansikl. böl.)
*-*Oy. Meslek bulma oyunu, mimikler yaparak ya da tutulan mesleğin ilk ya da son harfini söyleyerek diğer oyunculara mesleğin ne olduğunu buldurtmaya dayanan çocuk oyunu.
*-*Verg. huk. Meslek vergisi, sabit bir iş yerinde ticari, sınai ya da serbest meslek etkinliğinde bulunanlara, adlarına ticari taşıt araçları yazılı bulunan gerçek ve tüzel kişilerin ödeyeceği belediye vergisi. (1981 'de 2464 sayılı yasayla uygulamaya konulan bu vergi, 18 mayıs 1987 tarih ve 3365 sayılı yasanın 1. maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
*-*ANSİKL. ida. huk. Meslek kuruluşları, önceleri cemiyet ya da dernek niteliğindeki özel topluluklar biçiminde kurulmuşlardır. Cumhuriyetken sonra kamusal örgütler olarak yasalarla düzenlenmiş ve geliştirilmişlerdir. 1982 Anayasası'nın 135. maddesi kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını ayrıntılı olarak düzenlemiştir. Buna göre meslek kuruluşlarının amacı, belli bir meslekten olanların ortak gereksinimlerini karşılamak, mesleki etkinliklerini kolaylaştırmak, meslek disiplin ve ahlakını kurmaktır. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlan yasayla kurulur ve belli bir meslekten olanları kapsar. Bu kuruluşlara katılma zorunludur, bunlara katılmadan mesleki etkinliklerde bulunmak olanaksızdır.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlannın organları kendi üyeleri arasından gizli oyla seçilir. Bu kuruluşlar kuruluş amaçları dışında etkinlikte bulunamaz, siyasetle uğraşamaz, sendikalar ve derneklerle ortak hareket edemezler. Bu kuruluşlar yasada öngörüldüğü biçimde devletin idari ve mali denetimine bağlıdırlar.
Türkiye'de kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları şunlardır:
1. Barolar ve Türkiye Barolar birliği:
2. Tabip odaları ve Türk tabipler birliği;
3. Mühendis ve mimar odaları ve Türk mühendis ve mimar odaları birliği;
4. Veteriner odaları ve Veteriner hekimler birliği;
5. Eczacı odaları ve Türk eczacılar birliği;
6. Noter odaları ve Türkiye Noterler birliği;
7. Ticaret ve sanayi odalan, ticaret odalar, sanayi odalar, deniz ticaret odaları, ticaret borsalar ve Türkiye Odalar ve borsalar birliği;
8. Ziraat odaları ve Ziraat odaları birliği;
9. Esnaf ve küçük sanatkârlar derneği ve bunların üst kuruluşlan olan birlikleri, federasyonları ve konfederasyonu.
*-*ikonogr. Meslekler üzerine, Diderot'nun AnsiklopedTsindeki kadar zengin bir ikonografiye az rastlanır. Meslekler her yerde ve dönemde sanatçılara konu olmuştu: Mısır'da (Teb freskleri, Yeni imparatorluk; iş başında fırıncılar ve marangozları, bazen de tüm bir atölyeyi gösteren ağaç heykelcikler); Yunanistan'da (ayakkabıcı, çömlekçi, dökümcü, demircileri betimleyen seramikler); Roma'da (bir ekmek fırınını betimleyen freskler, Napoli müzesi; kuyumcular, şarap satıcıları, parfüm yapımcılan, bağbozan Aşklar frizleri); demirci, çırpıcı, çankçı, kumaş taciri, kara ve suyolu taşımacılarını betimleyen galya-roma stelleri (Sens, Autun, Beaune, Bordeaux müzeleri).
El sanatları ve ticaretle ilgili "küçük mesleklerâ€, Ortaçağın sonunda kent uygarlığının gelişmesiyle birlikte büyük canlılık kazandı. Chartres katedrali'nin vitrayları (XIII. yy.) loncaların büyük bir bölümü üzerine bilgi verir; resimli elyazmalarında bir marangoz atölyesi, bir kumaşçı dükkânı betimlenmiştir (Bibliothâque nationale, XIV. ve XV. yy.); sunakarkalığı ressamları ise bir nalbanta (Elne katedrali, Pyrönöes-Orientales) bir tozluk yapımcısına (Manresa, Katalonya) yer vermişlerdir; inşaat kesimiyle ilgili meslekler ise, Babil kulesi'nin yapımıyla canlandırmıştır. Ayrıca Q. Metsys'nin Tefeci ile karsı (Louvre), Aertsen'in Aşçı kadınlar, Passaroti ve Annibale Carracci'nin Kasap dükkânları ve Rembrandt'ın Altın tartıcısı adlı yapıtlarını anmak gerekir.
XVII. yy.'da flaman ressamlar diş çekenleri ve panayır soytarılarını sıkça konu edinmişlerdir.
XIX. yy. sanatçıları, meslekleri betimlemeyi sürdürdüler (Courbet, Taş kırıcıları; XIX. yy. ortalarının Salonları'nda sergilenen birçok ikinci dereceden yapıt; De- gas, ütücü kadınlar [Louvre] ve Şapkacı kadınlar dizisi; Sisley, Hızarcılar [Petit Palais]; Caillebotie, Parke rendecileri [Louvre]; Paris Belediye sarayı'nın meslekler galerisindeki freskler, 1890'a doğr.); özellikle gazete karikatürleri biçiminde, taşbaskının (kapıcı gibi kişilerin önem kazanması) ve fotoğrafın bu alanda kazandığı önemi de vurgulamak gerekir. Buna karşılık, Dagnan-Bouveret gibi bazı res- samlann, fotoğrafçının atölyesini konu olarak işlediklerine de değinmeli. Halka yönelik gravürlerse daha geleneksel bir tarzda gezginci satıcı ya da baca temizleyicisi tasvirlerini yaymayı sürdürdü. XX. yy.'da sanatçılar mesleklerden çok sanayi dün yasını betimlediler. (DEMİRCİ, DOKUMA, FAHİŞE, İŞ, İŞÇİ, SANAYİ, SATICI.)
*-*iş huk. Meslek hastalıkları bir tüzükle belirlenmiştir. Bunların dışındaki bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması konusunda doğacak uyuşmazlık, Sosyal sigortalar yüksek sağlık kurulu'nca karara bağlanır. Meslek hastalığı nedeniyle sigortalı işçiye muayene ve tedavi yardımları yapılır. Bu yardımlar, sigortalının sağlık durumunun gerektirdiği sürece devam eder. Meslek hastalığı nedeniyle geçici bir süre çalışamayacağı hekim raporuyla saptanan sigortalı işçiye her gün için geçici işgöremezlik ödeneği verilir Geçici iş- göremezlik durumunun sonunda, Sosyal sigortalar kurumunun sağlık kurulları tarafından verilecek raporda meslek "kazanma gücünün" en az yüzde onunu yitirdiği saptanan sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanır.
*-*Mil. muhs. DİE (Devlet istatistik enstitüsü), nüfus sayımı sonuçlarını değerlendirebilmek için nüfusu belli sayıda gruplara, bazı toplum ve meslek gruplarına ayırır: bilimsel ve teknik elemanlar, serbest meslek sahipleri ve bunlarla ilgili diğer meslekler; müteşebbisler, direktörler ve üst kademe yöneticileri; idari personel ve benzeri çalışanlar; ticaret ve satış personeli; şahsi hizmet işlerinde çalışanlar; tarımcı, ormancı, hayvancı, balıkçı ve avcılar; tarım dışı üretim faaliyetlerinde çalışanlar ve ulaştırma makineleri kullananlar; mesleği olmayanlar; bilinmeyen. Milti muhasebe aileleri, “hane halkı reisi"nin toplumsal-meslek kategorisine göre sınıflandırır.
Kaynak: Büyük Larousse
Ticaret meslek lisesinden,Sağlık meslek lisesine geçiş nasıl yapılır?
Meslek lisesinden diğer meslek lisesine geçiş nasıl yapabilirim?
Endüstri meslek lisesinden, sağlık meslek lisesine geçiş yapılabilir mi?
YORUMLAR