METRE Gösterim: 111 Boyut: 17.1 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/> a. (fr. mötre; yun. metron, ölçü' d...
METRE
Gösterim: 111Boyut: 17.1 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/>
a. (fr. mötre; yun. metron, ölçü' den).
1. Işığın, boşlukta 1/299 792 458 saniyelik bir sürede katettiği yolun uzunluğuna eşit SI uzunluk ölçüsü birimi (sim gesim). [17.Ağırlık ve ölçüler genel konferansı'nın aldığı karar, Paris, ekim 1983.]
2. Uzunlukları ölçmeye yarayan, bir metre uzunluğunda ve çoğu zaman desimetrelere, santimetrelere ve milimetrelere bölünmüş cisim.
3. Metre sistemi, metreyi temel aları ölçü birimlerinin tümü. (Eşanl. METRİK SİSTEM.)
—Metalürj. Modelci metresi, modelciler tarafınca kullanılan ve malum metreye benzeyen, sadece yapılacak modeli kalıplamada kullanılan metalin çekmesine karşılık gelen miktar kadar bir fazlalığı olan ölçme aleti.
—Ölçbil.
Metre kare, kenarları 1 metre olan bir karenin alanına eşdeğer SI yüzey ölçüsü birimi (simgesi m2).
Metre küp, kenarları 1 metre olan bir küpün hacmine eşdeğer SI hacim ölçüsü birimi (simgesi m3).
Metrede t. DİYOPTRİ'nin eşanlamlısı.
Bir bölü metre, dalga boyu 1 metre olan tekrenkli bir ışınımın dalga sayısına eşdeğer SI dalga sayısı ölçüsü birimi (simgesi m).
Çelik şerit metre, yaylı bir çelik şeritten oluşan ve atölyelerde uzunlukları ölçmede kullanılan taksimatlı cetvel.
Kilogramda metre küp, hacmi 1 metre küp ve hacmi 1 kilogram olan benzeşik bir cismin özgül hacmine eşdeğer SI özgül hacim ölçüsü birimi (simgesi m3/kilogram).
Saniye karede metre, muntazam değişen bir hareket meydana getiren ve hızı 1 saniyede 1 metre değişen bir cismin ivmesine eşdeğer SI ivme ölçüsü birimi (simgesi m/sn2).
Saniyede metre, muntazam hareket eden ve 1 saniyede 1 metrelik bir uzunluğu kateden bir cismin hızına eşdeğer SI hız ölçüsü birimi (simgesi m/sn).
Saniyede metre kare, dinamik akışmazlığı 1 pascal-saniye ve özgül hacmi metre küpte 1 kilogram olan bir akışkanın kinematik akışmazlığına eşdeğer SI kinematik akışmazlık ölçüsü birimi (simgesi m2/sn).
izotopların ayrılması, 1945'ten sonrasında, o zamana kadar bilinenlerden çok daha kolay optik ışınımları elde etmeyi sağlamış oldu. Bunlardan biri, kriptonun ergonomik olarak arı olan 86 numaralı izotopunu içeren bir boşalım lambasının yayımladığı ışınım, 1960 senesinde metreyi tanımlamada kullanıldı. Işık girişimleri yardımıyla, 1 m'lik bir uzunluğun bu ışınımın dalga boyuyla karşılaştırma yöntemiyle ölçümü, internasyonal ilkörnekten yararlanarak meydana gelen ölçümden yüz kez daha duyarlı olan milyarda bir kaçlık bir doğrulukla yapılabiliyordu.
Günümüzde uygun şekilde otomatikman denetlenen laserlerle daha arı, girişim yöntemiyle uzunluk ölçümlerine daha uygun ve üretilebilmeleri bundan önceki ölçüm tekniğindekinden daha kolay olan görünür ya da kızılaltı ışınımlar elde edilebilmektedir. Bu ışınımlardan kimilerinin frekansları ve bununla beraber da dalga boyları ölçülmüş ve böylece ışık hızının daha iyi belirlenebilmesi sağlanmıştır.
Böylece metre tanımı için, hususi bir ışınımın dalga boyunun değil, herhangi bir ışınımın 1/299 792 458 saniyede almış olduğu yolun temel alınması daha kolay ve daha etkili olmuştur. Bu da ışık hızının, uzlaşım gereği tam olarak c = 299 792 458 m/sn olarak kabul edilmesi anlama gelir.
Metrenin bu tanımını uygulayabilmek için bir ışık vurumu (impulsion) yolunun süresi ölçülebilir; bu, suni uyduların uzaklığını ölçmek için kullanılan yöntemdir. Bununla beraber, f frekansı ölçülebilen ve X dalga boyu, olarak tanımlanan ışınımlardan birinin girişimlerinden de yararlanılabilir. Laserler yardımıyla bu ölçümler on milyonda birlik bir doğruluğa ulaşabilir ve gelecekte, metrenin tanımında yeni bir değişim yapılmaksızın, daha iyi sonuçların alınması beklenebilir.
Kaynak: Büyük Larousse
BAKINIZ
Şerit Metre Nedir?
Metre ve santimetrenin hayatımızdaki yeri ve kullanıldığı meslekler nedir?
Metre ve kilogramın tarihçesi nedir?
metre
metre sisteminde ve Internasyonal Birimler Sistemi'nde temel uzunluk birimi.
1791'de Fransız Bilimler Akademisi tarafınca Paris'ten geçen boylam dairesinin Şimal Kutup noktası ile Ekvator arasındaki uzunluğunun 1/10.000.000'u olarak tanımlandı. Internasyonal Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu 1889'da metreyi platin (yüzde 90)- iridyum (yüzde 10) alaşımından yapılmış ve standart olarak kabul edilen bir çubuk üstündeki iki çizginin arasındaki uzaklık olarak tekrardan tanımladı. Işık dalgalarının ölçülmesi yöntemlerindeki gelişmeler metrenin hem tümüyle naturel, hem de daha kesinlikli ve başvurulması daha kolay bir standarda bağlanmasını olanaklı kıldı. Böylece metre, Internasyonal Birimler Sistemi'nin uzunluk birimi olarak, belirlenmiş koşullar altında, kripton-86 atomu tayfındaki turuncu-kırmızı çizginin dalgaboyunun 1.650.763,73 katı olarak tammlandı (1960).
Metrenin 1/İ00'üne eşit santimetre (santimetre) ve 1/1000'ine eşit olan milimetre (mm), metrenin en fazlaca kullanılan askatlan arasındadır. Metrenin 1/1.000.000'una eşit olan ve mikron olarak da adlandırılan mikrometre (s, m) ise mikroorganizmalar ve koloidal parçalar şeklinde mikroskopik nesnelerin boyutlarının ve çok minik başka uzunlukların (örn. kızılötesi ışınımın dalgaboyu) ölçülmesinde kullanılır.
: Ana Britannica
metre sistemi
Gösterim: 182Boyut: 164.0 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/>
uzunluk birimi olarak metreyi, kütle birimi olarak kilogramı temel olan internasyonal onlu birim sistemi.
İlk kez 1799'da Fransa'da kabul edilen metre sistemi günümüzde bir çok ülkenin resmî birim sistemidir.
1789 Fransız Devrimi geleneksel olarak kullanılmakta olan, belirli bir mantıksal temelden yoksun ve karmakarışık birimlerin yerine sistemli ve 10'un katlarına dayalı olarak düzenlenmiş birimlerin kabulüne ilişkin görüşlerin yaşama geçirilmesi için uygun bir ortam oluşturdu. Fransız Ulusal Meclisi 1791'de Fransız Bilimler Akademisini karmakarışık durumdaki birimleri bir düzene sokmakla görevlendirdi. Yeni sistemin değişmez bir özellikte olabilmesi için naturel bir fizyolojik birime dayanması gerektiğine karar verildi. Akademi, Paris'ten geçen boylam dairesinin Şimal Kutup noktası ile Ekvator arasındaki bölümünün uzunluğunun 1/10.000.000'unu uzunluk birimi olarak kabul etti. Altı yıl devam eden ölçümler sonunda Barselona ile Dunkirk arasındaki boylam yayının uzunluğu bulunmuş oldu ve Yunanca metron (ölçme) sözcüğünden türetilerek metre adında olan yeni birimin kıymeti belirlendi.
Metre sistemindeki tüm diğeri birimler metreden türetildi: Ağırlık birimi gram, 1 cm3 suyun yoğunluğunun en büyük olduğu koşullardaki ağırlığı olarak; hacim birimi litre ise 1 m3'ün binde biri olarak tanımlandı. 10'un 10'lu katlan ve askatlan için Yunanca'dan alman önekler kabul edildi, bunlar piko'dan
(10~12= trilyonda bir) tera'ya (1012=trilyon) kadar uzanıyordu. Bunlar içinde mikro (10"6=milyonda bir), mili (10~3=binde bir), santi (10~2=yüzde bir) ve kilo (103=bin) önekleri gündelik yaşamda en fazlaca kullanılanlardır. Hususi olarak gizlenen, platinden yapılmış metre ve kilogram örnekleri 1799'da Fransa'daki tüm ölçümler için yasal standart olarak kabul edildi.
1875'te Paris'te meydana getirilen internasyonal bir konferansta Internasyonal Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu'nun oluşturulmasına karar verildi. Aynı konferansta Metre Antlaşması kabul edildi ve Sevres'de internasyonal standartların saklanacağı, standartlann ulusal kopyalarının denetleneceği devamlı çalışacak bir laboratuvar kurulmasına karar verildi. Ortalama 40 ülkenin temsilcilerinin katılmış olduğu Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı altı yılda bir toplanmaktadır. Genel Konuşma'ta seçilen 18 bilim adamı Internasyonal Ağırlıklar ve Ölçüler Komitesi'ni oluşturmaktadır; bu komite Ofis'nun yönetiminden mesuldür.
Uzun bir süre, internasyonal metre ve kilogram prototipleri Yer üstünde meydana gelen ölçümler yerine laboratuvarda saklanmakta olan standartlara dayandırıldı; bunun temel sebebi, bu yöntemin daha ergonomik olmasıydı. Doğadaki ölçümlere dayanan ilk standart 1960'ta kabul edildi ve metre, kripton-86'nın tayfındaki turuncu-kırmızı çizginin dalgaboyunun 1.650.763,73 katı olarak tanımlandı. 1984'te kabul edilen yeni tanıma gore metre, ışığın boşlukta 1/299.792.458 saniyede almış olduğu yol olarak belirlenmiştir. Kilogram ise Sevres'de gizlenen internasyonal prototipin hacmi olarak tanımlanmıştır ve bu tarif günümüzde de geçerlidir.
Bilim ve teknolojide uzunluk, ağırlık ve hacim şeklinde yalın fizyolojik özelliklere oranla daha karmaşık niceliklerin (örn. tazyik, güç, ısıl direnç, magnetik akı) ifade edilmesi gerekir. Bu amaçla metre sistemine dayalı birim sistemleri oluşturulmuştur. Bunların belli başlıları santimetre-gram-saniye (CGS) ve metre-kilogram-saniye (MKS) birim sistemleridir. Bunlar özetlemek gerekirse SI olarak gösterilen Internasyonal Birimler Sistemi'nin 1960'ta kabul edilmesine değin kullanılmıştır.
1875 Metre Antlaşması'nı imzalayan devletler içinde Osmanlı İmparatorluğu da vardı. Türkiye'de okka, dirhem, arşın şeklinde eski birimleri kaldıran ve metre sistemine geçmeyi öngören yasa 1 Nisan 1931'de kabul edildi.
: Ana Britannica
Şerit Metre Nedir?
Metre ve santimetrenin hayatımızdaki yeri ve kullanıldığı meslekler nedir?
Metre ve kilogramın tarihçesi nedir?
YORUMLAR