Ulusal ekonomiye geçiş iyi mi olmuştur? Osmanlı devleti’nde ekonomik yapı nasıldı? Ulusal, iktisat alanında atılan adımlar, İzmir İktisat Ko...
Ulusal ekonomiye geçiş iyi mi olmuştur? Osmanlı devleti’nde ekonomik yapı nasıldı? Ulusal, iktisat alanında atılan adımlar, İzmir İktisat Kongresi hakkında bilgi.
Ulusal Ekonomiye Geçiş Süreci
Osmanlı Devleti’nde Ekonomik Yapı
Osmanlı Devleti’nde ulusal bir iktisat sistemi kurulamamıştır. Bunun sebepleri:
* Osmanlı Devleti’nde Türkler son yüzyılda mevcud yoğun savaşlar sebebiyle daha çok ve daha uzun askerlik altına alınmıştır. Aynı anda azınlıkların Avrupalı devletlerin kapitülasyonlarından yararlanıp ticarete daha yoğun katılmaları sebebiyle Türkler ticarette başarı gösterememiştir.
*Osmanlı Devleti, Avrupa devletleri benzer biçimde Endüstri Devrimi’ni gerçekleştirememiştir.
* 1838 senesinde ingiltere ile meydana getirilen Balta Limanı Tecim Antlaşması, Osmanlı Devleti’ni açık pazar hâline getirmiştir.
* İlk kez 1854 senesinde İngiltere’den dış borç alınmıştır. Bu borçlar katlanarak devam etmiş, 1881 ‘de ödenemeyen borçları öğrenim etmek için Avrupalılar Düyun-ı Umumiyeyi kurmuştur. Böylece devletin gelirlerinin çoğuna el koyulmuştur.
* Gerek topraklarının devamlı harbe maruz kalması gerekse malikâne yönteminin uygulanması ve ilkel üretim şekilleri sebebiyle ziraat üretimi düşüktür.
İzmir (Türkiye) İktisat Kongresi (17 Şubat l923)
Ülke ekonomisinin durumu Kurtuluş Savaşı’nda iyice bozulmuştu. Elde edilmiş askerî ve siyasal başarının bir benzerinin ekonomik alanda da sağlanması şarttı.
Yeni Türk Devleti’nin ekonomisini güçlendirmek, ekonomide izleyeceği yolu araştırmak, kalkınma hedeflerini belirlemek ve millî ekonominin kurulmasıyla ilgili esasları belirlemek amacıyla 17 Şubat 1923’te İzmir İktisat Kongresi toplandı. Bu kongreye ziraatçi, tüccar, esnaf, sanayici ve işçi kesimlerinden toplam 1135 temsilci katıldı. Burada Misak-ı İktisadi (ekonomik ant) kabul edildi.
Kongrede Alınan Kararlar
* Ham maddesi yurt içinde mevcud endüstri dalları kurulmalı, yabancı tekellerden kaçınılmalıdır.
* Endüstri özendirilmeli ve ulusal bankalar kurulmalıdır.
* Ufak işletmelerden büyük işletme ve fabrikalara geçilmelidir.
* Hususi teşebbüse ve çiftçiye kredi elde eden devlet bankası kurulmalı; devlet girişimciyi desteklemelidir.
* Hususi teşebbüsün yapamadıklarını devlet üstlenmelidir.
* Endüstri her alanda geliştirilmelidir.
* Millî endüstri kurulmalı ve ihracat teşvik edilmelidir.
* Yerli malı ve yerli endüstri teşvik edilmelidir.
* Ekonominin gelişmesi için planlı iktisat uygulanmalıdır.
* İşçilerin durumu düzeltilmelidir.
Kurtuluş Savaşı’nı başarı ile tamamlayan TBMM ülkenin kalkınması için çalışmalarını hızlandırdı. Türk ekonomisinin durumunu, sorunlarını ve geleceğini belirlemek amacıyla 17 Şubat 1923 tarihinde İzmir’de Türkiye İktisat Kongresi toplandı.
Mustafa Kemal Atatürk kongrenin açılış konuşmasında;
M.Kemal Mustafa Kemal Atatürk, çeşitli yöntemlerin incelenip tartışılmasından sonrasında sonuca gidilmesini ve yeni bir model geliştirilmesini istemiştir. Bu kongrede ilk kez Türk ekonomisi detaylı bir halde ele alındı. Bu kongrede;
1. Sanayinin teşvik edilmesi,
2. Bir program dâhilinde demir yolu yapımı,
3. Hızla fabrikalaşmaya geçilmesi,
4. Ulusal endüstri kollarının kurulması,
5. Hususi girişime destek sağlayacak ve kredi verecek devlet bankasının kurulması benzer biçimde mühim kararlar alınmıştır.
YORUMLAR