Mustafa Kemal Mustafa kemal atatürk’ün Birinci Dünya Savaşı sonrası Kurtuluş Savaşı öncesinde İstanbul’da yaşadıkları ve o dönem ki fikirler...
Mustafa Kemal Mustafa kemal atatürk’ün Birinci Dünya Savaşı sonrası Kurtuluş Savaşı öncesinde İstanbul’da yaşadıkları ve o dönem ki fikirleri ve aksiyonları.
1918 yılının 13 Kasım günü Haydarpaşa’da trenden inen Mustafa Kemal, o gün İstanbul’a gelen düşman gemilerini görünce çok sinirlenmişti. Daha Haydarpaşa istasyonunda yaverine:
demişti. İstanbul’da ilkin bir otelde kalan Mustafa Kemal, bir süre sonra bir ahbabının evinde kaldı. Bir süre bu ahbabının evinde kalan Mustafa Kemal, kendisine bir ev bulunmasını ister. Şişli’deki şimdi müze olan ev bu şekilde bulunup, kiralanır. Görevden geleli bir ay olmuştur. İstanbul düşman çizmeleri altındadır. Eyüpsultan, Kasımpaşa, Kocamustaf apaşa, Fatih, Bakırköy’de oturan yurtsever, her şeyi sezip bilen tüm İstanbul halkı, bundan sonra kan ağlamaktadır. Sokaklar savaştan dönmüş sakat, yaralı, dul, işi olmayan insanlarla dolu. Hepimiz ümitsiz, hepimiz inler halde, ama kin doludur. Kimse bir şey yapamamanın ezikliği içindedir. Padişah ve çevresi de son günlerini yaşamaktadır.
Mustafa Kemal’in İstanbul’da düşündüğü tek şey, vatanını seven kararlı bir hükümet kurulmasıydı. Bu sebeple yeni kurulmuş bulunan Tevfik Paşa hükümetinin itimat oyu almamasını istiyordu. Mebuslar Meclisine giderek etrafını çeviren milletvekilleriyle görüştü. Milletvekilleri Mustafa Kemal’e bir sürü sorular sordular. Aldıkları yanıtlarla memleketin durumunu daha iyi öğrendiler. Mustafa Kemal’in emek harcamaları başanlı netice vermedi ve hükümet itimat oyunu aldı. Bunun üstüne padişahla görüşmeyi denedi. Padişahla yapmış olduğu görüşmede, onun yalnız kendisini düşünerek konuştuğunu, memlekete yararlı bir çabalama yapamayacağını öğrenmiş oldu.
İstanbul türlü görüşler altmda olan insanların bir yeri olmuştu. 10-15 şahıs toplanıyor, derhal bir parti kuruyorlardı. Kimse memleket yararına doğru dürüst bir çabalama yapmıyordu. Gazeteler türlü görüşleri yansıtıyor, hepimiz kendi görüşünü savunuyordu. Türk bütünlüğünden ümidini kesen aydınlar, yer yer, mahalli müdafa dernekleri kurmaya başlamışlardı. Diğer yandan ordu dağılıyor, askerler köylerine gönderiliyordu. Yabancı devletlerin baskısı daha çok görünüyor, hükümet gittikçe zayıflıyordu.
Mustafa Kemal, yapacağı emekler için, bir takım kimselerle görüşmeler yapıyor, onları yakından tanımağa çalışıyordu. Bu emek harcamaları Anadolu’ya girecek ve paylaşacak olan düşmanların nasıl çıkarılacağı şeklindeydi.
Güvenilmiş olduğu arkadaşları ile bu tarz şeyleri konuşuyor, kararlar alıyordu. Ayrıca, Albay îsmet’i de (İnönü) çağırmış birlikte emek harcamayı önermişti. Bu tavsiye onaylanmış, iki eski dost birbirlerine yapılacak işleri açık açık anlatmıştı.
Mustafa Kemal bundan sonra Anadolu’ya geçmek istiyordu. İstanbul’da bir şey yapılamayacağı görüşüne varmıştı. Ayrıca bir takım siyasal kimseler de Mustafa Kemal’in İstanbul’da bulunmasını istemiyorlardı.
Mustafa Kemal, o günleri şöyleki konu alıyor:
Bu vazife bir süre sonra Üçüncü Ordu Müfettişi olarak düzeltildi. Mustafa Kemal bu göreve gitmeden ilkin, vazife yerini tanımaya, ne benzer biçimde görevler yapacağını saptamaya çalıştı. Görevinin yalnız askeri olmadığını bildiren yazıları, hükümet aracılığı ile valiliklere yazdırttı.
Mustafa Kemal’in, düşündüklerini yapabilmek için bu şekilde geniş yetkiler alması büyük bir başarı idi. Şimdi çalışacak dostlarını seçecekti. Ayrıca İstanbul’da kurulu bulunan derneklerle de yine görüşmelerini sürdürdü. İstanbul’da bulunan İngiliz, Fransız ve İtalya devletlerinin komiserleri Mustafa Kemal’in Anadolu’ya gönderilmesini hoş karşılamamışlardı. mühim bir vazife verilmesi, bu devletleri kuşkulandırmıştı. Hükümet üstüne baskı yapmışlar, gitmesini önlemeye çalışmışlardı.
Padişah ve hükümeti de Mustafa Kemal’den şüphelenmekteydi. Anadolu’ya gidişinden bir akşam evvel, evindeki yemeğe çağıran Sadrazam Damat Ferit Paşa, Anadolu haritası üstünde Mustafa Kemal’e çıkacağı bölge üstünde konuşmalar yaparken iyice şüphelenmişti. Aynı akşam yiyecek dönüşü, yemekte birlikte bulunmuş olduğu Genel Kurmay Başkam Cevat Paşa (Orgeneral Cevat Çobanlı) , Mustafa Kemal’e sormuştu:
— Bir şey mi yapacaksın Kemal?..
— Evet paşam, bir şey yapacağım, yanıtım vermişti.
Mustafa Kemal’in Anadolu’ya gidişinden bigün ilkin Yunanlıların, İzmir’e asker çıkardığı öğrenildi (15 Mayıs 1919). O gün veda etmek için İstanbul Hükümet binasında bulunan Mustafa Kemal, mutsuz ve endişeli olan hükümet üyelerine:
— Celâdet (yüreklilik) gösteriniz, demekle yetinmişti.
Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919 cuma günü namazdan sonrasında padişah tarafınca kabul olundu. Yapılacak işleri bir kez daha gösteren Mustafa Kemal, bundan sonra Anadolu yollarına çıkıyordu.
Mustafa Kemal Anadolu’ya Geliyor…
YORUMLAR