N Harfi MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi Türk alfabesinin on yedinci harfi. Sesbilim bakımından patlayıcı, sürekli, yumuşak, diş, d...
N Harfi
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Türk alfabesinin on yedinci harfi. Sesbilim bakımından patlayıcı, sürekli, yumuşak, diş, damak ve geniz ünsüzü. Küçük harfle yazıldığında, fizikte nötronun ve kırılma indisinin simgesi, matematikte doğal bir sayı yerine kullanılan ve "en" şeklinde okunan işaret; büyük harfle yazıldığında kimyada atom elementinin, fizikte kuvvet birimi Newton'un, bir atom çekirdiğindeki nötron, molekül, dönüş ya da sarım sayısının simgesi.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Türk alfabesinin on yedinci harfi. Sesbilim bakımından patlayıcı, sürekli, yumuşak, diş, damak ve geniz ünsüzü. Küçük harfle yazıldığında, fizikte nötronun ve kırılma indisinin simgesi, matematikte doğal bir sayı yerine kullanılan ve "en" şeklinde okunan işaret; büyük harfle yazıldığında kimyada atom elementinin, fizikte kuvvet birimi Newton'un, bir atom çekirdiğindeki nötron, molekül, dönüş ya da sarım sayısının simgesi.
N Harfi
Nn, Türk alfabesinin 17. harfidir. Latin alfabesinin ise 13. harfidir. Kiril alfabesinde H ile gösterilir. Bazı yörelerde genizden söylenebilir. Bugün hâlâ bazı Türk lehçelerinde genizden çıkan N sesi kullanılır. Türkmence'de އ ile gösterilir.
N Nedir?
Türk alfabesinin on yedinci, Arap alfabesine dayanan Osmanlı elifbasının yirmi sekizinci (nun) harfi. Göktürk alfabesinde ince ve kalın n ile geniz n'si için ayrı işaretler kullanılmıştır. Osmanlı Türkçesine (nun) harfi normal olarak n sesini, sağır kef (üzerine üç nokta konulan kef) harfi geniz n'sini (n) belirtmiştir. Buna sağır kef veya kaf-ı nuni denmiştir. Başka milletlerde bu ses bulunmadığı için "Kaf-ı Türki" şeklinde de adlandırılmıştır. Bu sesin günümüz alfabesinde yer almayışı dilimizin okunup yazılması için bir eksiklik gibi görülmektedir
Latin alfabesine dayanan yeni Türk yazı sisteminde yalnız, bir n harfi vardır. Anadolu ağızlarında halen kullanılan geniz n'si için yeni Türk alfabesinde özel bir işaret konulmamıştır. N, ses olarak patlamalı, titreşimli bir diş ve geniz sessizidir.
Türkçenin ana seslerinden olan n sesi, dahaçok kelime içinde sonunda kullanılır. Kelime başında bu sese ne>ne soru zamirinde ve bundan türeyen kelimelerde (ne, niçin, nasıl, nerede, neden) rastlanır. Bir de çocuk dilinden gelen ninni gibi kelimelerle tabiat taklidi sese yer veren sözlerde n sesi başta bulunabilir. Yabancı dillerden alınan, sonradan Türkçeleşmiş bazı kelimelerin başında n sesinin kullanıldığı görülür. Namlu, nehir, nişasta, not, nüans gibi.
İstanbul ve Telsiz ağzı dışında bütün Anadolu ağızlarında ve diğer Türk lehçelerinde kelime içinde "kaf-ı Türki" denen geniz n'si halen kullanılmaktadır. Sinir, dünür, deniz, gönül gibi. Bu harfi bugünkü transkripsiyon alfabemizde (n), üstü dalgalı bir n ile yazılmaktadır.
İmla: Eskiden Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş kelimelerdeki n sesi yazıda da n olarak belirtilirdi. Latin alfabesine dayanan bugünkü yazıda b ve p'den önceki n'ler, m'ye dönüşür. Anbar, çenber, tenbel, çarşanba gibi kelimelerin bugün ambar, çember, tembel, çarşamba, şeklinde yazılması kabul edilmiştir. Yalnız İstanbul kelimesinde bu kaideye uyulmaz.
Dilbilgisi: N, tekil ikinci şahıs iyelik (aitlik) eki: baba-n, kitab-ı-n... (Nazal nun, yani sağır keften gelir.) N, fiilden isim yapma eki: ek-i-n, tüt-ü-n, yığ-ı-n...
N, fiillerin dönüşlü şekillerini yapmada kullanılan yapım eki: gör-ü-n, dök-ü-n, taş-ı-n.
Ayrıca fiillerde şart, görülen geçmiş zaman ve emir çekimlerinde gel-se-n, gel-e-siniz, bak-tı-nız, sar-u-n, sar-u-nuz, bak-sa-nıza gibi örneklerde görüldüğü üzere "kaf-ı Türki" yani nazal nun sesi ile çekim yapılmaktadır.
N, Astronomi ve Coğrafya'da kuzeyi belirtir. Kimyada azotun sembolüdür.
Türk alfabesinin on yedinci, Arap alfabesine dayanan Osmanlı elifbasının yirmi sekizinci (nun) harfi. Göktürk alfabesinde ince ve kalın n ile geniz n'si için ayrı işaretler kullanılmıştır. Osmanlı Türkçesine (nun) harfi normal olarak n sesini, sağır kef (üzerine üç nokta konulan kef) harfi geniz n'sini (n) belirtmiştir. Buna sağır kef veya kaf-ı nuni denmiştir. Başka milletlerde bu ses bulunmadığı için "Kaf-ı Türki" şeklinde de adlandırılmıştır. Bu sesin günümüz alfabesinde yer almayışı dilimizin okunup yazılması için bir eksiklik gibi görülmektedir
Latin alfabesine dayanan yeni Türk yazı sisteminde yalnız, bir n harfi vardır. Anadolu ağızlarında halen kullanılan geniz n'si için yeni Türk alfabesinde özel bir işaret konulmamıştır. N, ses olarak patlamalı, titreşimli bir diş ve geniz sessizidir.
Türkçenin ana seslerinden olan n sesi, dahaçok kelime içinde sonunda kullanılır. Kelime başında bu sese ne>ne soru zamirinde ve bundan türeyen kelimelerde (ne, niçin, nasıl, nerede, neden) rastlanır. Bir de çocuk dilinden gelen ninni gibi kelimelerle tabiat taklidi sese yer veren sözlerde n sesi başta bulunabilir. Yabancı dillerden alınan, sonradan Türkçeleşmiş bazı kelimelerin başında n sesinin kullanıldığı görülür. Namlu, nehir, nişasta, not, nüans gibi.
İstanbul ve Telsiz ağzı dışında bütün Anadolu ağızlarında ve diğer Türk lehçelerinde kelime içinde "kaf-ı Türki" denen geniz n'si halen kullanılmaktadır. Sinir, dünür, deniz, gönül gibi. Bu harfi bugünkü transkripsiyon alfabemizde (n), üstü dalgalı bir n ile yazılmaktadır.
İmla: Eskiden Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş kelimelerdeki n sesi yazıda da n olarak belirtilirdi. Latin alfabesine dayanan bugünkü yazıda b ve p'den önceki n'ler, m'ye dönüşür. Anbar, çenber, tenbel, çarşanba gibi kelimelerin bugün ambar, çember, tembel, çarşamba, şeklinde yazılması kabul edilmiştir. Yalnız İstanbul kelimesinde bu kaideye uyulmaz.
Dilbilgisi: N, tekil ikinci şahıs iyelik (aitlik) eki: baba-n, kitab-ı-n... (Nazal nun, yani sağır keften gelir.) N, fiilden isim yapma eki: ek-i-n, tüt-ü-n, yığ-ı-n...
N, fiillerin dönüşlü şekillerini yapmada kullanılan yapım eki: gör-ü-n, dök-ü-n, taş-ı-n.
Ayrıca fiillerde şart, görülen geçmiş zaman ve emir çekimlerinde gel-se-n, gel-e-siniz, bak-tı-nız, sar-u-n, sar-u-nuz, bak-sa-nıza gibi örneklerde görüldüğü üzere "kaf-ı Türki" yani nazal nun sesi ile çekim yapılmaktadır.
N, Astronomi ve Coğrafya'da kuzeyi belirtir. Kimyada azotun sembolüdür.
YORUMLAR