Soluk alıp verme işlemi nasıl olur? Solunum sistemimizdeki organlar nelerdir ve görevleri nedir? Soluk alıp verme ile ilgili genel bilgiler....
Soluk alıp verme işlemi nasıl olur? Solunum sistemimizdeki organlar nelerdir ve görevleri nedir? Soluk alıp verme ile ilgili genel bilgiler.
Solunum aygıtı şu organlardan meydana gelmiştir:
1) Burun, geniz;
2) Gırtlak;
3) Soluk borusu;
4) Bronşlar;
5) Akciğerler;
6) Diyafram kası. Şimdi bu organları kısaca gözden geçirelim.
BURNUN, GIRTLAĞIN GÖREVLERİ
Solunumda burun ile genizin görevi, içeri çektiğimiz havayı tozundan, pisliklerinden temizlemektir. Burun yoluyla solunduğumuz hava yalnız temizlenmekle de kalmaz, aynı zamanda ısınıp nemlenir, vücut ortamına daha uygun bir hale gelir.
Gırtlak soluk borusunun üst bölümüdür. Burundan gelen hava gırtlaktan geçer. Gırtlak, önde, boyun hizasındadır. Alttan soluk borusuna, üstten yutağa bağlıdır. Gırtlak bir kutu biçimindedir; dokuz bölüm kıkırdaktan yapılmıştır. içi epitelyum dokusundan bir gömlekle kaplıdır. Bu gömlek üst üste çıkıntılardan meydana gelmiştir; bunlara ses telleri denir. Gırtlağın dil altındaki kesiminde gırtlak kapağı adı verilen bir kapak vardır. Ses telleri esnek bir dokudan yapılmıştır. Konuşurken akciğerlerimizden gelen hava bu telleri titretir ve ses çıkarmamızı sağlar.
SOLUK BORUSU
Soluk borusu gırtlağın uzantısıdır. Göğüs boşluğunda iki kolay ayrılır; bunlara bronş denir. Soluk borusunun görevi havayı akciğerlerimize ulaştırmaktır.
Soluk borusu üst üste 16 kıkırdak halkadan meydana gelmiştir. Uzunluğu herkesin yapısına göre değişirse de, genellikle erkeklerde 12, kadınlarda 11 santimdir. Enine çapı da, ortalama 2 santim kadardır.
Soluk borusu iç içe iki tabakadan meydana gelmiştir: 1) Dış tabaka; 2) İç tabaka. Dış tabaka düz kaslarla zar, kıkırdak dokularından yapılmıştır, iç tabaka ise, epitelyum dokusundan oluşmuştur. Bu doku ince, titrek tüylerle kaplıdır. Bu tüyler yapışkan bir sıvı salgılarlar.
CİĞERLERİMİZDE MİLYONLARCA HAVA KESESİ VAR
Soluk borusu akciğer hizasına gelince, iki kola ayrılır. Bunlara bronş denir. Bronşlar solunum aygıtının en önemli bölümlerinden biridir. Bronşlar, akciğere girdikten sonra, daha ince borucuklara ayrılırlar; bunlara da bronşçuk adı verilir. Bronşçukların her biri hava kesecikleriyle sona erer. Hava kesecikleri ince zardan yapılmıştır; çevrelerinde kılcal damarlardan örülmüş kılcal bir ağ vardır. Bu keseler ancak mikroskop altında görülebilecek kadar küçüktür. Sayıları da milyonları geçer.
Akciğerler solunum aygıtının en önemli bölümüdür. Soluk aldığımız zaman, burnumuzdan, ağzımızdan içimize çektiğimiz hava, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronşlardan geçerek, akciğerlerimize ulaşır.
AKCİĞERLERİN GÖREVİ ÇOK ÖNEMLİ
Akciğerlerin görevi kanla oksijenin birbirine karışmasını sağlamak, karbondioksiti dışarı atmaktır. Bundan dolayı da, akciğerler, kanla oksijene çok geniş bir karşılaşma alanı sağlayacak biçimde yapılmıştır. Sağlam bir insan akciğerindeki keseciklerin yüz ölçümü 100 metrekare kadardır. Akciğerlerin ağırlığı ise, kadınlarda 900, erkeklerde 1.200 gr.’dır.
Akciğerler göğüs boşluğundadır; göğüs zarı (plevra) ile kaplıdırlar. Yapıları esnek, süngerimsidir.
SOL AKCİĞERDE İKİ, SAĞ AKCİĞERDE ÜÇ LOP VAR
Akciğerler, biri sağda, biri solda olmak üzere, iki tanedir. Sol akciğer, derin bir yarıkla, iki parçaya ayrılmıştır. Daha çok gelişmiş olan sağ akciğer ise, gene derin iki yarıkla, üç parçaya bölünmüştür. Bu parçalardan her birine lop denir.
Akciğerlerimiz, küçük küçük hava odacıklarından meydana gelmiştir. Bu odacıklara da lopçuk adı verilir. Lopçuklar, çapı 0.3 mm.’yi geçmeyen keseciklere ayrılmıştır. Bu keseciklerin içindeki kıvrımlara petek denir. İşte, yaşamamız için şart olan gaz alışverişi bu peteklerde olur. Hava kesecikleriyle peteklerin görünüşü üzüm salkımını andırır.
Bronşçuklar içimize çektiğimiz havayı akciğer bölümlerinin içlerine kadar götürür, hava kesecikleriyle peteklere ulaştırırlar. Hava peteklerine erişince, bronşçukların dış gömlekleri kaybolur, yalnız tek sıralı epitelyum hücreleri kalır. Böylece, gaz alışverişini sağlamaya elverişli bir duruma gelmiş olurlar.
YAŞLILARIN AKCİĞERİ NİÇİN KARARIR?
Solunum yoluyla içimize çektiğimiz hava, burundan başlayarak, temizlene temizlene, keseciklere kadar gelir. Ancak, keseciklere ulaşan hava tam anlamıyla temizlenmiş değildir. Bundan dolayı da, insan yaşlandıkça, akciğerlerin rengi de değişir. Çocuklarda pembe olan akciğerler, yaş ilerledikçe külrengine dönüşür.
DİYAFRAM NE İŞ GÖRÜR?
Göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran yassı, geniş kasa diyafram adı verilir. Diyafram kubbe biçimindedir. Çıkıntılı yanı akciğerlere, çukur yüzü karın kovuğuna dönüktür.
Diyafram kubbesinin üst bölümü içeriye doğru basıktır. Bu basıklık, diyaframı iki ayrı kubbeye ayırır. Sağdaki kubbe soldakinden daha yüksektir.
Diyafram, solunum hareketini sağlayan organların başında gelir. Kasılıp gevşemesi göğüs boşluğunun genişleyip daralmasını sağlar.
YORUMLAR