Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus Nedir

Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (15 Aralık 37 - 9 Haziran 68)[1], esas adı Lucius Domitius Ahenobarbus olan ve bununla birlikte Ner...

Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (15 Aralık 37 - 9 Haziran 68)[1], esas adı Lucius Domitius Ahenobarbus olan ve bununla birlikte Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus olarak da malum, Julio-Claudian Hanedanı'nın beşinci ve son Roma İmparatoru. Nero, büyük amcası Claudius tarafınca tahtın vârisi olarak evlatlık edinilmiştir. Nero Claudius Caesar Drusus olarak, İmparator Claudius'un ölümünün arkasından, 13 Ekim 54'de Roma tahtına oturmuştur.

54 - 68 yılları aralığında İmparatorluğu yöneten Nero, saltanatı süresince dikkatini daha çok dış ilişkiler, tecim ve imparatorluğun kültürel sermayesinin arttırılması üstüne yöneltmiştir. Tiyatrolar yapılmasını emretmiş ve atletizm yarışmaları düzenlemiştir. Saltanatı esnasında, Part İmparatorluğu ile başarıya ulaşmış bir harp yapılmış ve arkasından sulh müzakereleri yürütülmüş (58-63), 60-61 arasındaki Britinya İsyanı bastırılmış ve Yunanistan'la diplomatik bağlar güçlendirilmiştir. 68 senesinde bir askeri darbe ile devrilen Nero, Roma Senatosu'nun idam tehdidi altında, katibi Epaphroditos'un yardımıyla kendini öldürmek zorunda kalmıştır.

Popüler tarih Nero'yu hovarda ve ceberrüt olarak anımsar; imparator ve Hıristiyanlara ilk zulmedenlerden biri olarak bilinir. Bu hikâyeler, bazı erken dönem Hıristiyan yazarlarla beraber tarihçiler Tacitus, Suetonius ve Cassius Dio'un anlattıklarına dayanır. Öte taraftan bazı eski kaynaklara nazaran Nero, halkın gözünde hükümdarlığı esnasında ve sonrasında oldukça popülerdi. Nero, güzel sanatlar, müzik ve spor etkinliklerinin coşkulu bir hamisiydi. Kendisini eleştirenler bunun imparatorluğun zararına bulunduğunu iddia etmişlerdir. Nero'nun saltanatını gerçekle kurguyu birbirinden tamamen ayırarak ele almak mümkün değildir. Fakat Nero'nun Roma yanarken lir çaldırmış olduğu bilgisi yanlıştır. Yangın esnasında Nero, yangından 56 kilometre uzakta deniz kenarındaki yazlık evindeydi. Nero, haberi aldığında derhal Roma'ya gitti ve yangın söndürme çalışmalarına başladı.

Yaşamı

Ailesi
Nero, 15 Aralık 37'de Lucius Domitius Ahenobarbus adıyla, Başkent Roma civarlarındaki liman kenti Antium'da dünyaya gelmiştir.[2][3] Nero, Gnaeus Domitius Ahenobarbus ve İmparator Caligula'nın kız kardeşi Genç Agrippina'nın tek erkek evladıdır. Nero sözcüğü, Hint-Avrupa dil ailesine mensup Osco-Umbrian dil grubundan Sabelik dilinde: kuvvetli, yiğit ve mutlu anlamlarına gelir.

Lucius'un babası Lucius Domitius Ahenobarbus, aynı adı taşıyan Konsül Gnaeus Domitius Ahenobarbus ve Aemilia Lepida'nın oğullarıdır. Gnaeus, bununla birlikte Marcus Antonius ve Ufak Octavia'nın kızları Yaşlı Antonia tarafınca torunudur.Gene Octavia'dan dolayı İmparator Augustus'un 2. dönem yeğenidir. Nero'un babası praetor olarak vazife yapmıştır ve geleceğin imparatoru Caligula'ya doğu seyahatinde birlikte rol alan görevlilerinin arasından bulunmuştur.[4] Nero'un babası, tarihçi Suetonius tarafınca bir katil olarak tasvir edilmiş ve İmparator Tiberius tarafınca vatana ihanet, zina ve ensest ile suçlanmıştır.[4] Tiberius'un ölümü bu suçlamalardan kurtulmasını elde etmiştir.[4] Gnaeus, Lucius hemen hemen üç yaşlarındayken ödem (ya da "su toplanması") sonucu 39 senesinde ölmüştür.[4]

Lucius'un anası Genç Agrippina, Augustus ve karısı Scribonia'nın kızları Yaşlı Julia ve kocası Marcus Vipsanius Agrippa tarafınca torununun kız evladıdır. Agrippina'nın babası Germanicus, Augustus'un karısı Livia'nın ve öte taraftan Marcus Antonius ve karısı Octavia'nın torunudur. Germanicus'un anası Ufak Antonia, Genç Octavia ve Mark Antony'nin kız evladıdır. Octavia ise Augustus'un ikinci büyük kız kardeşidir. Germanicus bununla birlikte Tiberius'un evlatlık erkek evladıdır. Bir çok antik tarihçi Agrippina'yı üçüncü kocası İmparator Claudius'u öldürmekle itham ederler.[5]


İktidara gelişi
Lucius'un imparator olması öngörülen bir şey değildi. Dayısı Caligula saltanatına başladığında yirmi dört yaşındaydı ve kendine bir vâris yapmak için yeterince zamanı vardı. Lucius'un anası Agrippina, Caligula'nın bakış açısından düşmüş ve kocasının ölümünün arkasından 39 senesinde sürgüne gönderilmişti.[6] Caligula, Lucius'un verasetini üzerine aldı ve yetişmesi için onu daha azca zengin olan teyzesi Domitia Lepida'nın yanına gönderdi.[3]

Caligula'nın hiçbir vârisi olmadı. Karısı Caesonia, ufak kızları Julia Drusilla ile beraber 41 senesinde öldürüldü.[7] Bunun arkasından Caligula'nın amcası Claudius imparator oldu.[8] Claudius, Agrippina'nın sürgünden dönmesine izin verdi.[3]

Claudius, Messalina ile evlenmeden ilkin iki evlilik yapmıştı.[9] Önceki evliliklerinden aralarında genç yaşta ölen Drusus da olmak suretiyle üç çocuk sahibi olmuştu.[10] Messalina ile olan evliliğinden Claudia Octavia (d. 40) ve Britannicus (d. 41) adlarından iki evladı daha olmuştu.[10] Messalina, 48 senesinde Claudius tarafınca idam ettirildi.[9] 49 senesinde Claudius Agrippina ile dördüncü evliliğini yapmış oldu.[10] Claudius, politik olarak yardımı olacağını düşündüğü için Lucius'u resmi olarak 50 senesinde evlatlık edindi ve adını Nero Claudius Caesar Drusus olarak değiştirdi.[11] Nero, üvey kardeşi Britannicus'dan daha büyüktü ve böylece tahtın vârisi haline geldi.[12]

Nero, 51 senesinde hemen hemen on dört yaşlarındayken erişkin deklare edildi.[13] Senatoya girmenin ilk basamağı olan prokonsül olarak atandı, Claudius'la beraber halk önünde görünmeye başladı ve sikkeler üstünde tasvir edilmeye başladı.[13] 53 senesinde üvey kardeşi, Claudia Octavia ile evliliğe ilk adımını attı.[14]

İmparator
Erken dönem saltanatı Claudius 54 senesinde öldü ve Nero imparator deklare edildi. Rivayetler oldukça çok olmakla beraber birçok eski tarihçi Claudius'un Genç Agrippina tarafınca zehirlendiğini iddia eder.[5] Nero'nun Cladius'un ölümü mevzusunda ne kadar bilgi sahibi olduğu ya da işin içinde ne seviyede yer almış olduğu bilinmemektedir.[15] Sadece Suetonius:

...[Nero] imparatorun öldürülmesini teşvik eden şahıs değilse bile, en azından Cladius'un öldürülmesinde kullanılan mantarları "Yunan atasözünün söylediği benzer biçimde tanrıların yiyeceği" diyerek övmesi ile açıkça kabul etmiş olduğu benzer biçimde onun sır ortağıdır[16]
Nero, on altı yaşlarında o güne kadarki en genç imparator olarak başa geçti.[17] Eski tarihçiler Nero'nun saltanatının ilk dönemlerinde, bilhassa de ilk senesinde, anası Genç Agrippina'nın, hocası Lucius Annaeus Seneca ve Praetorian Prefect'i Sextus Afranius Burrus'un fazlasıyla tesiri altında kaldığını aktarırlar.[18] Nero'nun yönetiminin ilk birkaç yılı "iyi bir yönetim" örneği olarak bilinir. İmparatorlukta olan bitenler etkin bir halde yürütüldü ve Roma Senatosu devlet işleyişinde elde etmiş olduğu etkinin tadını çıkardı.[19]

Nero'un saltanatının derhal başlarında Agrippina ve Nero'nun iki akıl hocası Seneca ve Burrus arasındaki nüfuz mücadelesi sebebiyle problemler baş gösterdi. 54 senesinde Agrippina, Nero'nun Ermeni heyetini kabul etmiş olduğu sırada derhal yanına oturmayı denedi sadece Seneca onu durdurarak ihtimaller içinde bir diplomatik skandalı büyümeden engelledi.[19] Nero'nun arkadaşları da Agrippina'ya güvenmiyorlardı ve Nero'yu annesine karşı dikkatli olması mevzusunda uyarıyorlardı.[20] Nero'nun Octavia ile olan evliliğinde mutsuz olduğu bu sebeple de eski bir köle olan Claudia Acte ile bir ilişkiye girmiş olduğu aktarılır.[21] 55 senesinde, Agrippina Octavia'dan yana vakaya müdahil oldu ve oğlunun Acte'den ayrılmasını talep etti. Nero, Seneca'nın da yardımı ile annesinin kişisel ilişkilerine karışmasına engel oldu.[22]

Anlatılana nazaran Agrippina oğlu üstündeki tesirinin azalmasıyla tahta çıkması için daha genç bir adaya yöneldi.[23] O sırada hemen hemen on beş yaşlarında olan Britannicus yasal olarak hâlen bir çocuktu sadece yetişkinliğe ulaşmasına azca kalmıştı.[23] Tacitus'un anlattığına nazaran, Agrippina kendisinin desteğyle Claudius'un öz oğlu Britannicus'un develet nezdinde Nero'nun yerine tahtın gerçek vârisi olarak görüleceğini ümit ediyordu.[23] Sadece delikanlı yetişkinliğe adım atmasından bigün ilkin ansızın ve şüpheli bir halde öldü.[24] Nero, Britannicus'un bir sara nöbeti sonunda öldüğünü duyuru etti sadece eski tarihçilerin derhal hepsi Britannicus'un Nero tarafınca zehirlettirildiğini iddia ederler.[25] Tarihçi Suetonius vakadan şu şekilde bahseder;

[Nero], Britannicus'u zehirlemeye bir tek sesini kıskandığından değil (kendi sesinden daha hoş olduğundan) halkın gözünde babasının hatırasından dolayı kendisinden daha çok saygı görebileceği korkusu ile girişim etmişti.[16]
Britannicus'un ölümünü arkasından Agrippina, Octavia'ya karacılık atmakla suçlandı ve Nero tarafınca imparatorluk sarayından gönderildi.[26]

Annesini öldürmesi ve enerjisini sağlamlaştırması
Nero ve Poppea Sabina SikkesiNero süre içinde yavaş yavaş enerjisini artırdı. 55 senesinde, Agrippina'nın müttefiklerinden Marcus Antonius Pallas'ı hazinedeki görevinden uzaklaştırdı. Pallas, Burrus'la beraber imparatorluk tahtına Faustus Cornelius Sulla Felix'i geçirmeye çalışmakla suçlandı.[27] Genç Seneca ise Agrippina ile ilişki oluşturmak ve zimmetine para geçirmekle itham edildi.[28] Seneca, kendini, Pallas ve Burrus'u temize çıkarmayı başardı.[28]

58 senesinde, Nero arkadaşı ve bununla birlikte geleceğin imparatorlarından Otho'nun karısı Poppea Sabina ile duygusal bir ilişkiye girdi.[29] Anlatılanlara nazaran Octavia'dan boşanarak Poppaea ile evlenmesi Agrippina hayatta olduğu sürece siyasal açıdan mümkün olmadığından 59 senesinde Nero annesinin öldürülmesini emretti.[30] Bazı çağıl tarihçilere nazaran ise Nero'yu annesini öldürtmeye iten şey Agrippina'nın Nero'nun yerine tahta Rubellius Plautus'u geçirmeyi planlamasıydı.[31] Suetonius'a nazaran, Nero annesini evvelde planlanmış bir deniz kazasında öldürtmeyi planlamıştı sadece Agrippina kurtulunca, idam ettirdi ve intihar süsü verdi.[32]


Annesini öldürten Nero'nun pişmanlığı, John William Waterhouse, 1878.62 senesinde Nero'nun akıl hocası Burrus öldü.[33] Buna ilaveten, Seneca bir kere zimmetine para geçirmekle suçlandı.[34] Seneca Nero'dan kamu işlerinden emekli olmak için izin istedi.[35] Nero Claudia Octavia'dan kısır olduğu öne sürülen sebebi ile boşandı ve Poppaea ile evlenebilmek için onu sürgüne gönderdi.[36] Halkın tepkisi üstüne, Nero Octavia'nın sürgünden geri dönmesini kabul etmek mecburiyetinde bırakıldı,[36] sadece dönüşünden kısa bir süre sonrasında Octavia idam edildi.[37]

Nero ve Senato'ya karşı ilk vatana ihanet suçlaması 62 senesinde yapılmış oldu.[38] Senato, bir şölen esnasında Nero hakkında negatif konuşan praetor Antistius'u ölüme mahkûm etti. Ondan sonra Nero bir kitabında Senato'ya karacılık atan Fabricius Veiento'nun idam edilmesini emretti.[39] Tacitus Gaius Calpurnius Piso önderliğindeki suikast komplosunun o yıl başladığını yazar. Enerjisini sağlamlaştırmak için, Nero 62 ve 63 yılları süresince aralarında Pallas, Rubellius Plautus, Faustus Cornelius Sulla Felix ve Doryphorus'un da bulunmuş olduğu birçok kişiyi öldürttü.[40] Suetonius'a nazaran bu süreçte Nero, "her hangi bir fark ya da ılımlılık göstermeden canının çekmiş olduğu herkesi öldürttü."[41]

Nero enerjisini sağlamlaştırmak için küçük küçük Senato'nun enerjisini de el koyuyordu. 54 senesinde, Nero Senato'ya Cumhuriyet döneminde haiz olduğuna eşdeğer güçler vaad etti.[42] 65 yılına gelindiğinde, senatörler ellerinde asla güç kalmadığından yakınma ediyorlardı ve bu Pisonia Tertibi'ne yol açtı.[43]

Partlarla Savaşı ve Sulh
Nero'un 55 senesinde tahta geçmesinin derhal arkasından, Roma'ya doğal olarak Ermenistan krallığı kendi prensi Rhadamistus'u devirdi ve yerine Part prensi Tiridates'i getirdi.[44] Bu hareket, Romalılarca topraklarının Partlar tarafında işgali olarak algılandı.[44] Roma, genç imparatorun bu durumla iyi mi başa çıkacağı mevzusunda kaygılıydı.[45] Nero zaman kaybetmeden Gnaeus Domitius Corbulo komutasındaki orduyu bölgeye gönderdi.[46] Partlar geçici olarak Ermenistan'ın kontrolünü Roma'ya bıraktılar.[47]

Sulh çok uzun sürmedi ve 58 senesinde harp tam anlamıyla başladı. Part Kralı I. Vologases kardeşi Tiridates'in Ermenistan'ı terk etmesine karşı çıktı.[48] Persler Ermenistan topraklarının tamamını işgale başladılar.[29] Komutan Corbulo, Part ordusunun büyük bölümünü aynı yıl içinde ortadan kaldırdı.[49] Tiridates geri çekildi ve Roma, Ermanistan'ın büyük bölümünün kontrolünü ele geçirdi.[49]

Nero'nun bu ilk zaferi halk tarafınca coşkuyla karşılandı.[50] Tigranes isminde, Roma'da yetişmiş bir Kapadokya soylusu Nero tarafınca Ermenistan'ın yeni yöneticisi olarak atandı.[51] Corbulo, başarılarından dolayı Suriye valiliği ile ödüllendirildi.[51]


Part İmparatorluğu, 60 yılı civarı, Nero'nun Part İmparatorluğu ile yapmış olduğu sulh antlaşması içeride tam bir politik zaferdi ve bu sebeple Doğuda çok sevilmişti.62 senesinde, Tigranes Part şehri Adiabene'ye hücum etti.[52] Roma ve Part İmparatorluğu bir kere daha savaştaydılar ve bu durum 63 yılına kadar devam etti. Partlar, Roma eyaleti Suriye'ye yönelik bir hücum hazırlığına başladılar.[53] Her ne kadar Corbulo Nero'yu savaşı sürdürmeye ikna etmeye çalıştıysa da Nero sulh anlaşması yapamyı tercih etti.[54] Roma'da, doğudan meydana getirilen besin tedariği ve bütçe açıkları mevzusunda bir kaygı vardı.[55]

Sulh anlaşmasının sonucunda Tiridates tekrardan Ermenistan kralı oldu sadece tacını Roma'da İmparator Nero'nun elinden giydi.[53] Gelecekte, Ermenistan kralı bir Part prensi olacaktı sadece ataması Romalıların onayına doğal olarak olacaktı. Tiridates, Roma'ya gelmeye merasimlerde bulunmaya zorlanması Roma'nın hâkimiyetini sembolize ediyordu.[56] Roma halkının, bu antak kalma yardımıyla kurtulan hayatlardan dolayı oldukça mutlu olduğu anlatılır.[56]

63 senesinde meydana getirilen bu sulh antlaşması, siyasal açıdan Nero için çok mühim bir zaferdi.[57] Nero, İmparatorluğun Doğu eyaletlerinde ve naturel olarak Part İmparatorluğunda da oldukça popüler hale geldi.[57] Partlar ve Romalılar arasındaki sulh, Roma İmparatoru Trajan'ın Ermenistan'ı işgal etmiş olduğu 114 yılına kadar ortalama 50 yıl süresince sürdü.

Hatta, Nero'dan son aşama negatif bahseden Suetonius bile, Nero ve Partlarla ilgili olarak şu şekilde der:

Partların kralı Vologaesus, Senato'ya ciddi bir talep olarak müttefikliğin yenilenmesi için son sözünü gönderdiğinde, bunun onuru Nero'nun hatırasına yazıldı. Aslında, yirmi yıl sonrasında,[58] ben genç bir adamken, karanlık kökene haiz biri olarak görünürken bile, Nero adı onu gayretle destekleyen ve düşmesini asla istemeyen Partlar içinde hala bir teveccühtü.[59]

Yönetimle ilgili politikaları
Mermer Nero büstüSaltanatı süresince, Nero sık sık toplumun alt sınıflarını sakınan ve memnun eden politikalar yürüttü. Bu sebeple Nero popülerlik takıntısı olmakla eleştirilmiştir.[60]

Nero, 54 senesinde Senato'ya daha çok otonomi sözü vererek hükümdarlığına başladı.[42] İlk senesinde, Senato'nun övgüleri içinde yasama mevzusunda başkalarının onu dikkate almasını yasakladı.[61] Nero'nun başlangıçta yönetimden uzak durduğu ve bu süre içinde zamanının çoğunu genelevleri ya da tavernaları ziyaret ederek geçirdiği bilinir.[61]

55 yılıyla beraber, Nero yönetimde daha faza etkin bir rol almaya başladı. 55 ve 60 yılları aralığında dört kez Konsül olarak vazife yapmış oldu. Bu dönemle ilgili eski tarihçiler kendisinden pozitif bahseder ve sonraki yıllardaki yönetimiyle olan farklılığına dikkat çekerler.[62]

Nero, alt sınıfların haklarını korumak için çalışmıştır. Bu sınıfın muhatap olduğu kefalet ve cezalar için sınırlamalar getirilmiştir.[63] Bununla birlikte, kanun adamlarının alacağı ücretler de sınırlıydı.[64] Senato'da azat edilmiş köle sınıfının fena davranışları üstüne tartışmalar vardı ve efendilerin lüzumlu durumlarda özgürlüğü geri alabilmesi talep ediliyordu.[65] Nero azatlı köleleri destekledi ve patronların bu tip haklar elde etmesini engelledi.[66] Senato'nun, bir kölenin işlediği suçtan ilişik olduğu evimizdeki tüm kölelerin görevli tutulmasına yönelik bir kanun geçirme denemesi Nero tarafınca veto edildi.[67]

Yolsuzlukları azaltmak Nero’nun saltanatında mühim bir yer tutmuştur. Yüksek dereceden memurların fakirlerden oldukça fazla vergi toplamış olduğu suçlamaları üstüne, Nero vergi toplama ayrıcalığını daha düşük seviyeden yetenekli komisyonculara verdi.[63] Nero, magistra ya da vekillerin, rüşvet almak için bir toplanma yeri olabileceği korkusuyla, halka açık eğlencelere gitmesini yasakladı.[68] Buna ilaveten, haraç ve rüşvet suçundan tutuklanan bir çok devlet görevlisi görevden uzaklaştırıldı.[69]

Nero’un eylemleri fakirlerin ekonomik durumlarına yardım etmeyi amaçlıyordu. Fakirlerin haddinden fazla vergilendirildiği yönünde yeni şikayetler gelmeye başlayınca Nero tüm dolaylı vergileri yürürlükten kaldırmaya girişim etti.[70] Senato bu eyleminin fazla aşırı olacağı mevzusunda onu ikna etti.[70] Bir uzlaşma göstergesi olarak, vergiler % 4,5'dan % 2,5'a düşürüldü.[71] Buna ilaveten, gizli saklı devlet vergi kayıtları halka açık hale getirildi.[71] Yiyecek ithalindeki giderleri düşürmek için, tecim gemilerinin vergiden muaf olduğu deklare edildi.[71]

Nero candan bir sanat ve şov aşığıydı. Bir takım gymnasium ve tiyatro inşa ettirdi ve oyunculara Yunan seçimi elbiseler giydirdi.[72] Çok büyük gladyatör oyunları düzenlendi.[73] Ek olarak quinquennial Neronia festivalini başlattı.[72][73] Festival, oyunlar, şiirler ve tiyatro gösterileri içeriyordu. Tarihçiler, o dönemde tiyatronun aşağı katman için olduğu şeklinde bir inanış olduğuna ve onları ahlaksızlık ve tembelliğe ittiğine inanıldığına işaret eder.[72] Kimileri Yunan tesirini küçümsemişlerdir.[74] Bazıları ise gösteriler için meydana getirilen devasa harcamaları sorgulamışlardır.[74]

63 senesinde bütçe krizinin ilk göstergeleri ortaya çıkmaya başladı. Part savaşı ve besin nakliyesi esnasında kaybolan kargolar Roma'daki yiyecek fiyatlarını tehdit etmeye başladı.[75] Nero, kamu fonlarının yönetimine tekrardan atamalar yapmış oldu, bütçe sorumluluklarını sıkılaştırdı ve hazineye hususi bir bağışta bulunmuş oldu.[75] Arkasından Partlarla sulh seçeneğini tercih etti.[76] 64 senesinde, Roma yandı.[56] Nero, tekrardan yapılanma için bir kamu yardım çabasını harekete geçirdi.[56] .[77] Varsıl çiftlik sahiplerinin yaşamış olduğu eyaletler yangının arkasından ağır şekilde vergilendirildiler.[78]

Nero'nun saltanatının sonlarına doğru bir seri büyük bayındır projeleri hayata geçirildi. Sıtmayı önlemek için, Nero Ostia bataklıklarını Roma yangınından çıkan molozlarla doldurttu.[77] Yangının arkasından büyük Domus Aurea sarayını yaptırttı.[79] 67 senesinde , Nero Korint Boğazı'na bir kanal kazdırmaya girişim etti.[80] Bu ve öteki projeler devlet bütçesinin yapısını daha fena hale gelmesine yol açtı.[81]

Büyük ayaklanmalar ve güç mücadeleleri
Selefleriyle karşılaştırıldığında, Nero'nun saltanatı esnasında Roma'ya görece bir barışın hakim olduğu söylenebilir. Part savaşı, iktidarda bulunmuş olduğu süre içinde meydana gelen nerede ise tek büyük savaştır. Savaştan nefret etmesi sebebiyle hem eleştirilmiş hem de övülmüştür.[82] Birçok Roma imparatoru benzer biçimde Nero da saltanatı süresince çok sayıda isyan ve iktidar mücadelesiyle yüzleşmek zorunda kalmıştır.

Britanya Ayaklanması (Boudica'nın yükselişi)
60 senesinde, Vali Gaius Suetonius Paulinus ve birliklerinin Druidlere ilişik Mona Adası (Anglesey Adası) kuşatmasıyla meşgul olduğu bir sırada, Britanya eyaletinin güneydoğu bölgesindeki kabilelerden Iceniler, kraliçeleri Boudica'nın önderliğinde ayaklandılar.[83][84] Boudica ve birlikleri, Suetonius Paulinus'un 61 senesinde geri dönerek kontrolü ele alıp isyanı bastırana kadar geçen süre içinde üç şehri yerle bir etti.[85] Nero, Suetonius Paulinus'un başka isyanlara yol açabileceği kaygısıyla onun yerine daha eylemsiz olan Publius Petronius Turpilianus'u atadı.[86]

Pisonia Komplosu
65 senesinde, Gaius Calpurnius Piso isminde bir devlet görevlisi, Nero'ya karşı aralarında praetorian tribün Subrius Flavus ve bir centurion olan Sulpicius Asper'in de olduğu kişilerin yardımıyla bir komplo düzenledi.[87] Tacitus'a nazaran, komplocuların çoğunun arzusu "devleti imparatordan kurtarmak" ve Cumhuriyet'i tekrardan tesis etmekti.[88] Azat edilmiş bir köle olan Milichus bu tertibi öğrendi ve Nero'nun sekreteri Epaphroditos'a haber verdi.[89] Bunun sonucunda düzen başarısız oldu ve aralarında Nero'nun eski arkadaşlarından ozan Lucan'ın da bulunmuş olduğu komploya adı karışan kişiler idam edildi.[90] Nero'un eski akıl hocası Genç Seneca komplocularla planı konultuğunu kabul etmesi üstüne intihara zorlandı.[91]

Yahudi İsyanı (Birinci Yahudi-Roma Savaşı)
66 senesinde, Yunanlılar ve Yahudiler içinde dinî gerilimlerden meydana gelen Yahudi İsyanı baş gösterdi.[92] 67 senesinde Nero, Vespasianus'u düzeni sağlaması için Yahudiye eyaletine gönderdi.[93] Sonunda isyan 70 senesinde Nero'nun ölümünden sonrasında bastırılabildi.[94] Bu isyan Romalıların Kudüs duvarlarını yıkmaları ve Kudüs Tapınağı'nı tahrip etmeleri sebebiyle ünlüdür.[95]

Vindex'in İsyanı
67 yılı sonları ya da 68 yılı başlarında, Galya'daki Gallia Lugdunensis eyaleti valisi Vindex Nero'nun vergi politikalarına karşı ayaklandı.[96] Yukarı Germania valisi Virginius Rufus isyanı bastırması için bölgeye gönderildi.[97] Vindex, destek elde etmek amacıyla Hispanya'daki Hispania Citerior eyaleti valisi Galba'yı imparator olması için çağırdı.[98] Virginius Rufus, Vindex'in birliklerini bozguna uğrattı ve Vindex intihar etti.[97] Galba, bir devlet düşmanı deklare edildi ve lejyonu Clunia şehrinde kuşatıldı.[98]

Galba'nın yükselişi
Nero, imparatorluğun kontrolünü askeri olarak sağlamayı denedi sadece Roma'daki düşmanları eldeki fırsatı derhal kullanıldı. 68 yılı Haziran ayıyla beraber senato Galba'yı imparator seçti[99] ve Nero halk düşmanı deklare edildi.[100] Praetorian muhafızlara, kendisi de imparator olma hayalleri kuran praetorian prefect Nymphidius Sabinus tarafınca Nero'ya ihanet etmeleri için rüşvet verildi.[101] Praetorian muhafızlar Nero'yu tutukladılar ve sonradan aktarıldığına nazaran intihar etmeye zorladılar.[100]

Nero'nun ölümünün arkasından, Roma Dört İmparator Yılı olarak da malum bir iç harp dönemine girdi.[102] Nero'nun ardılları iktidar mücadelesine girdiler. Galba, Otho ve Vitellius, Nero'un generali Vespasianus'un Yahudiye eyaletinden dönerek Roma'da düzeni sağlamasına kadar geçen sürede bir birleri ardınca kısa süreler için imparator oldular.

Büyük Roma Yangını
Büyük Roma Yangını, 64 yılının 18 Haziran'ını 19 Haziran'a bağlayan gece patlak verdi. Yangın, Circus Maximus'un güneydoğu köşesinde acele tutuşan mallar satan dükkânlarda başladı.[56]

Halk etkinlikleri
Nero Sikkesi, c. 66. Arka yüzde Ara Pacis.Nero, dört atın çekmiş olduğu yarış otomobilleri kullanmaktan, arp çalmaktan ve şiir okumaktan hoşlanırdı.[103] Hatta imparatorluğun her tarafında öteki sanatçılar tarafınca seslendirilen şarkılar düzenlemişti.[104] Başlangıçta, Nero bir tek hususi dinleyiciler için şarkı söylerdi.[105]

64 yılıyla beraber, Nero popülaritesini arttırmak için Neapolis'te halk önünde anlatmaya başladı.[105] Gene 65 senesinde quinquennial Neronia fetivalinin ikincisinde de şarkı söylemiş oldu.[106] Söylendiğine nazaran Nero ilgi arzuluyordu sadece tarihçilerin ,[16] bununla birlikte yazdığına nazaran Nero halk içinde şarkı söylemesi için Senato, yakın çevresi ve öteki insanoğlu tarafınca cesaretlendirilmişti.[107] Antik tarihçiler ısrarla şarkı söyleme mevzusundaki tercihini utanç verici bularak eleştirirler.[108]

Bu eleştiriler, günümüzün meşhur "Roma yanarken keman çalıp şarkı söylüyordu" söylencesine de kaynaklık eder. Her ne kadar Nero lir çalabiliyor idi ise de keman çalamazdı; zira kemanın buluş edilmesine daha çok vardı (Keman 13. yüzyılda buluş edilmişti). 13. Yüzyılda ortaya çıkan "İtalyan Lir'i" (lira de braccio) çağıl keman'ın erken bir formudur ve bu kargaşalık günümüz söylencesine yol açmıştır.

Nero, 67 senesinde düzenlenen Olimpiyat Oyunları'na Yunanistan ile olan ilişkileri geliştirmek ve Roma hakimiyetini göstermek için katılmaya ikna edildi.[109] Nero bir yarışmacı olarak on atlı otomobil yarışına katıldı ve otomobilden düşmesi sonucu ölümün kıyısından döndü.[110] Aynı etkinliklerde erkek oyuncu ve müzisyen olarak da boy gösterdi.[111] Nero tüm bu yarış ve rekabet esnasında her ne kadar sendelemiş olsada,[110] zafer tacları kazanmıştır ve Roma'ya döndüğünde bunlar için bir geçit resmi düzenledi.[110] Bu zaferler imparator olması sebebiyle hakemler tarafınca Nero'ya rüşvet olarak verilmiştir.[112]

Ölümü
67 yılı sonları ya da 68 yılı başlarında, Gallia Lugdunensis eyaleti valisi Vindex Nero'nun vergi politikalarına karşı ayaklandı.[96] Germanya superior valisi Virginius Rufus isyanı bastırması için bölgeye gönderildi.[97] Vindex, destek elde etmek amacıyla Hispanya'daki Hispania Citerior eyaleti valisi Galba'yı imparator olması için çağırdı.[98] Virginius Rufus, Vindex'in birliklerini bozguna uğrattı ve Vindex bir suikaste kurban gitti.[97] Galba, devlet düşmanı deklare edildi ve lejyonu Clunia şehrinde kuşatıldı.[98]

Nero, imparatorluğun kontrolünü askeri olarak sağlamayı denedi sadece bu fırsat Roma'daki politik düşmanları tarafınca derhal aleyhinde kullanıldı. 68 yılı Haziran ayıyla beraber Senato, artık Galba'nın imparator olmasını onaylamış.[99] ve Nero "halk düşmanı" duyuru edilmişti.[100] Praetorian muhafızlara, kendisi de imparator olma hayalleri kuran praetorian prefect Nymphidius Sabinus tarafınca Nero'ya ihanet etmeleri için rüşvet verildi.[101]

Tarihçi Suetonius'a nazaran, Nero geride kalan dostlarıyla birlikte Roma'nın varoşlarında bulunan Via Salaria'ya firar etti.[113] Her ne kadar kaçması mevzusunda uyarıldıysa da, Nero kalmış olarak intihara hazırlandı.[100] Anlatılanlara nazaran, praetorian muhafızlar onu tutuklamak için odaya girdiklerinde o çoktan sekreteri Epaphroditos'un yardımıyla kendini hançerlemişti.[114] Bir Roma askeri figürü görmesi üstüne "sadakat budur" söylediği anlatılır.[100] Cassius Dio'nun anlattığına nazaran, son sözleri " Ey Jüpiter, içimde iyi mi bir sanatçı yok oluyor!" olmuştur[115]

Vefat etmesiyle beraber, Julio-Claudian Hanedanı nihayetlenmiştir. Bunu Dört İmparator Yılı olarak da malum bir kaos periyodu takip etmiştir.[102]

Matem
Tarihçi Tacitus'a nazaran, Nero'un ölümü Senatörler, soylular ve üst sınıftan kişilerce memnuniyetle karşılanmıştı.[116] Öteki taraftan alt tabakadakiler, köleler, arena ve tiyatronun müdavimleri ve "Nero'nun meşhur aşırılıklarıyla desteklenenler" bu haberle adeta yıkılmıştı.[116] Nero'ya sadık, sadece onu devirmek için rüşvet almış olan ordu mensupları ise karışık duygular içinde olduklarını söylüyorlardı.[101]

Dört İmparator Yılındaki iç harp tarihçiler tarafınca sıkıntılı bir dönem olarak tanımlanır.[102] Tacitus'a nazaran bu istikrarsızlığa, Nero ve öncüllerinde derhal fark edilen "imparatorluk kanının" yeni adaylarda olmayışından meydana gelen itimatsızlık niçin olmuştur.[116] Galba kısa saltanatına Nero'nun birçok müttefikini ve gelecekteki ihtimaller içinde düşmanlarını idam ettirerek başlamıştı.[117] Bunların içinde imparator Caligula'nın oğlu olduğu iddia edilen Nymphidius Sabinus'ta vardı.[118]


Nero'nun tanrılaştırılması, 68 sonrası. Yapıt, Nero'yu ölümünün arkasından tanrısal statüye yükselirken betimler.Otho, Galba'yı devirdi. Anlatılnalara nazaran Otho birçok asker tarafınca Nero'ya benzediği için seviliyordu.[119] Gene anlatılanlara nazaran, birçok Romalı onu Nero benzer biçimde selamlamıştı.[120] Otho, "Nero" adını bir soyadı benzer biçimde kullandı, çok sayıda heykelini tekrardan diktirdi.[120] Vitellius, Otho'yu devirdi. Vitellius saltanatına, Nero adına düzenlenen ve nerdeyse tüm şarkıları Nero tarafınca yazılmış büyük bir cenaze töreni ile başladı.[121]

İç harp ve Flavius Hanedanlığı esnasında halkın Nero'ya karşı olan aşırı hassasiyeti devam etti. Bu durum, bilhassa en popüler olduğu doğu eyaletlerinde bilhassa hâkimdi. Philostratus şu şekilde yazar:

Gerçek şu ki, Nero her ne kadar karakterine birazcık yabancı bile olsa Hellas'ın (antik Yunanistan'ın) özgürlüklerini bilgelik ve ılımlılık ile tekrardan onarmıştı; şehirler dorik ve attik yapı karakterlerini tekrardan elde etmişler, Hellas'ın bile tadına varamadığı oranda bir çeşit sulh ve uyum içinde genel bir gençleşme yerleşmiş geleneklere eşlik etmişti. Vespasian, her nedense, bu özgürlükleri söküp atmış, başka bahanelerle fesatçılıklarını kanıt göstererek aşırı sertliğini temize çıkartmaya çalışmıştır.[122]
Nero'nun 68 yılındaki intiharından sonrasında bilhassa de doğu eyaletlerinde Nero'nun aslında ölmediği ve bir halde geri geleceği şeklinde yaygın bir inanış ortaya çıkmıştı.[123]

Minimum üç "düzmece" Nero'nun liderliğinde isyanlar çıktı. Yüzü Nero'ya çok benzeyen ve onun benzer biçimde kithara ve lir çalan ilki, 69 senesinde Vitellius zamanında ortaya çıktı.[124] Onun gerçekte kim bulunduğunu bilen birkaç şahıs bulunduktan sonrasında, yakalandı ve idam edildi.[124] Gene İmparator Titus (79-81) zamanında Nero'ya benzeyen ve gene lir eşliğinde şarkı söyleyen bir başkası da Asya'da ortay çıkmış sadece o da ilkiyle aynı akıbeti paylaşmıştır.[125] Nero'un ölümünde ortalama 20 yıl sonrasında İmparator Domitianus zamanında üçüncü bir taklitçisi ortaya çıkmıştır. Partlar tarafınca desteklenen bu üçüncüsünü bu işten vaz geçmeye ikna etmek çok zor olmuştu ve neredeyse bir muharebeye niçin oluyordu.[102][126]

Tarih yazımı
Nero’nun çağdaşı herhangi bir tarihsel kaynağın günümüze kadar ulaşmamış olduğundan dönemiyle ilgili tarih yazımı sorunludur. Taraflı ve düşsel olduğu söylenen günümüze kalmamış anlatımlar Nero'yu ya aşırı derecede eleştiriyor, ya da göklere çıkartıyordu.[127] Orijinal kaynakların bazı vakalarla çeliştiği de söylenir.[128] Bununla beraber, adı geçen yitik birincil kaynaklar, gelecek dönem tarihçiler tarafınca Nero hakkında yazılmış ve günümüze kalmış ikincil ve üçüncül derecede kaynakların temelidir.[129] Çağdaşı olan tarihçilerden birkaçının adı bilinir; Fabius Rusticus, Cluvius Rufus ve Yaşlı Pliny adındaki bu yazarlar Nero'yu kınayan ve şimdi hepsi yitik olan eserler yazmışlardır.[130] Gene bazı Nero yanlısı anlatımlar da vardı sadece kimin tarafınca yazıldıkları ya da niçin Nero'yu övdükleri belli değildir.[131]

Nero hakkında bilinenlerin büyük bölümünün membaı üçü de patrici sınıfından olan tarihçiler Tacitus, Suetonius ve Cassius Dio'dur. Tacitus ve Suetonius, Nero ile alakalı anlatımlarını ölümünden ortalama elli yıl sonrasında, Cassius Dio ise ortalama yüzelli yıl sonrasında kaleme almışlardır. Bu kaynaklar, Nero'nun döneminde gerçekleşen Claudius'un ölümü, Genç Agrippina'nın ölümü ve 64 yılındaki Büyük Roma Yangını benzer biçimde bazı mevzuları inkar eder sadece, Nero'yu kınamak mevzusunda uyumludurlar.

Azca miktardaki öteki kaynakların Nero ile alakalı detayları-bilgileri sınırı olan ve değişik bakış açılarına haizdir. Günümüze ulaşmış birkaç yapıt Nero'yu oldukça pozitif olarak resmeder. Bazı kaynaklar ise, Nero'yu yetenekli ve bilhassa doğu eyaletlerinde olmak suretiyle oldukça popüler birisi olarak tasvir ederler.

I. Constantinus, 4. yüzyılda Hıristiyanlığın hamisi haline geldi ve tahta çıktığında kendisini bununla birlikte Hıristiyan Kilisesinin Yüksek Rahibi duyuru etti. Bu tarihten sonrasında Roma üstünde Hıristiyan tesiri adım atar. Bu şartlar altında Nero'nun Hıristiyanları cezalandırdığı yolundaki kayıtlar, aslına bakarsan negatif olan Nero algısını daha da kötüleştirmiştir.

Notlar
1.^ Nero'un doğum günü Suetonius'un On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 6'da listelenmiştir. Ölüm günü, bir ihtimale nazaran Galba'nın imparatorluğunu Nero'nun ölümünden ilkin açıklamış olduğu için kati değildir. 9 Haziran olarak malum doğum zamanı, Nero'nun saltanatını yıllıklarında 13 Yıl, 7 Ay ve 28 Gün olarak belirten tarihçi Jerome'den gelir. Cassius Dio, Roma Zamanı LXII.3 ve Josephus'un Yahudilerin Savaşı IV, adlı eseri Nero'nun saltanatını 13 Yıl, 8 Ay olarak aktarır ki bu durumda ölüm zamanı 11 Haziran olacaktır.
2.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun yaşamı 1
3.^ a b c Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun yaşamı 6
4.^ a b c d Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun yaşamı 5
5.^ a b Tacitus, Yıllıklar XII.66; Cassius Dio, Roma Zamanı LXI.34; Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Claudius'un yaşamı 44; Josephus ise daha azca emindir, Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XX.8.1
6.^ Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Caligula'nın Yaşamı 29
7.^ Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XIX.1.14, XIX.2.4
8.^ Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XIX.3.2
9.^ a b Suetonius, On İki Sezarın Hayataları, Claudius'un Yaşamı 26
10.^ a b c Suetonius, On İki Sezarın Hayataları, Claudius'un Yaşamı 27
11.^ Tacitus, Yıllıklar XII.25
12.^ Tacitus, Yıllıklar XII.26
13.^ a b Tacitus, Yıllıklar XII.41
14.^ Tacitus, Yıllıklar XII.58
15.^ Cassius Dio ve Suetonius'un anlatımları, Nero'nun katili bildiğini iddia eder. , Cassius Dio, Roma Zamanı LXI.35, Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun yaşamı 33; Tacitus ve Josephus'un anlatımları bir tek Agrippina'yı ima eder, Tacitus, Yıllıklar XII.65, Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XX.8.1
16.^ a b c Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun yaşamı 33
17.^ Augustus 35, Tiberius 56, Caligula 25 ve Cladius 50 yaşlarında imparator oldu.
18.^ Cassius Dio, "ilk olarak Agrippina onun adına imparatorluğun tüm işlerini yönetim etti", sonrasında Seneca ve Burrus "saltanatı tamamen kontrolleri altına aldılar", sadece "Britannicus'un 55 senesinde ölümünün arkasından Seneca ve Burrus dikkatlerini daha çok kamu işlerine vermediler.", Cassius Dio, Roma Zamanı LXI.3-7
19.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.5
20.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.13
21.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.12
22.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.14
23.^ a b c Tacitus, Yıllıklar XIII.15
24.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.16
25.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.16; Jospehus, Yahudilerin Eski Eserleri, XX.8.2; Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun yaşamı 33; Cassius Dio, Roma Zamanı LXI.7
26.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.18-21
27.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.23
28.^ a b Cassius Dio, Roma Zamanı LXI.10
29.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.46
30.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.1
31.^ Robert Rogers, Nero'nun Varis ve Rakipleri, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, Cilt. 86. (1955), s. 202. Silana, Agrippina'yı 55 senesinde Plautus'u plan için yetiştirmekle itham eder, Tacitus, Yıllıklar XIII.19; Silana, Agrippina'ın gücünün sona ermesi üstüne idam edilmekten kurtuldu, Tacitus, Yıllıklar XIV.12; Plautus 60 senesinde idam edildi, Tacitus, Yıllıklar XIV.22
32.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 34
33.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.51
34.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.52
35.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.53
36.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIV.60
37.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.64
38.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.48
39.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.49
40.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.65
41.^ Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 37
42.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.4
43.^ Tacitus, Yıllıklar XV.51
44.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.7
45.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.8
46.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.9
47.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.10
48.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.42
49.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.55
50.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.56
51.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIV.36
52.^ Tacitus, Yıllıklar XV.1
53.^ a b Tacitus, Yıllıklar XV.4
54.^ Tacitus, Yıllıklar XV.19
55.^ Tacitus, Yıllıklar XV.21
56.^ a b c d e Tacitus, Yıllıklar XV.38
57.^ a b Cassius Dio, Roma Zamanı LXII.23
58.^ Nero'un öldürülmesinden çok sonrasında, 80'lerde,
59.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun yaşamı 56
60.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 53
61.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.25
62.^ Aurelius Victor, İmparator Trajan'ın Onun ilk beş yılından övgüyle bahsettiğini iddia eder. Aurelius Victor İmparatorların Yaşam tarzları ve tavırları 5; Epitome de Caesaribus adlı eserin bilinmeyen yazarı da; bununla birlikte İmparator Trajan'ın Onun ilk beş yılından övgüyle bahsettiğini iddia eder. Auctor incertus Epitome De Caesarbius 5
63.^ a b Tacitus, Yılıklar XIII.28
64.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 17
65.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.26
66.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.27
67.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.45
68.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.31
69.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.30, XIV.18, XIV.40, XIV.46
70.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIII.50
71.^ a b c Tacitus, Yıllıklar XIII.51
72.^ a b c Tacitus, Yıllıklar XIV.20
73.^ a b Suetonius, On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 12
74.^ a b Tacitus, Yıllıklar XIV.21
75.^ a b Tacitus, Yıllıklar XV.18
76.^ Tacitus, Yıllıklar XV.29
77.^ a b Tacitus, Yıllıklar XV.43
78.^ Tacitus, Yıllıklar XV.45
79.^ Tacitus, Yıllıklar XV.42
80.^ Josephus, Yahudilerin Savaşı III.10.10
81.^ Tacitus, Yıllıklar XVI.3
82.^ Suetonius On İki Sezarın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 18; Marcus Annaeus Lucanus Pharsalia (İç Harp) (c. 65) http://www.gutenberg.org/dirs/etext96/pcwar10.txt
83.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.29
84.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.31
85.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.31-38
86.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.39
87.^ Tacitus, Yıllıklar XV.49
88.^ Tacitus, Yıllıklar XV.50
89.^ Tacitus, Yıllıklar XV.55
90.^ Tacitus, Yıllıklar XV.70
91.^ Tacitus, Yıllıklar XV.60-62
92.^ Josephus, Yahudilerin Savaşı II.13.7
93.^ Josephus, Yahudilerin Savaşı III.1.3
94.^ Josephus, Yahudilerin Savaşı VI.10.1
95.^ Josephus, Yahudilerin Savaşı VII.1.1
96.^ a b Cassius Dio, Roma Zamanı LXIII.22
97.^ a b c d Cassius Dio, Roma Zamanı LXIII.24
98.^ a b c d Plutarch, Paralel Hayatlar, Galba'nın Yaşamı 5
99.^ a b Cassius Dio, Roma Zamanı LXIII.49
100.^ a b c d e Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 49
101.^ a b c Tacitus, Histories I.5
102.^ a b c d Tacitus, Tarihler I.2
103.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.14, XIV.16
104.^ Philostratus II, Apollonius'un Yaşamı 4.39; Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Vitellius'un Yaşamı 11
105.^ a b Tacitus, Yıllıklar XV.33
106.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları Nero'nun Yaşamı 21
107.^ Tacitus, Yıllıklar XVI.4; Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Vitellius'un Yaşamı 11; Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 10, 21
108.^ Tacitus, Yıllıklar XIV.15; Cassius Dio, Roma Zamanı LXI.19
109.^ Philostratus II, Apollonius'un Yaşamı 5.7
110.^ a b c Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 24
111.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 25
112.^ Suetonius On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 23, 24
113.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 48
114.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 49
115.^ Cassius Dio, Roma Zamanı LXIII.29
116.^ a b c Tacitus, Tarihler I.4
117.^ Tacitus, Tarihler I.6
118.^ Plutarch, Paralel Hayatlar, Galba'nın Yaşamı 9
119.^ Tacitus, Tarihler I.13
120.^ a b Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Otho'nun Yaşamı 7
121.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Vitellius'un Yaşamı 11
122.^ Philostratus II, Apollonius'un Yaşamı 5.41
123.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 57; Tacitus, Tarihler II.8; Cassius Dio, Roma Zamanı LXVI.19
124.^ a b Tacitus, Tarihler II.8
125.^ Cassius Dio, Roma Zamanı LXVI.19
126.^ Suetonius, On İki Sezar'ın Hayatları, Nero'nun Yaşamı 57.
127.^ Tacitus, Yıllıklar I.1; Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XX.8.3; Tacitus, Gnaeus Julius Agricola'nın Yaşamı 10; Tacitus, Yıllıklar XIII.20
128.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.20; Tacitus, Yıllıklar XIV.2
129.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.20; Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XIX.1.13
130.^ Tacitus, Yıllıklar XIII.20
131.^ Tacitus, Yıllıklar I.1; Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri XX.8.3
132.^ Epictetus, About Cynicism
133.^ Epictetus,Huysuz ve vahşiye karşı
134.^ Yaşlı Pliny , Naturel Tarihler VII.8.46
135.^ Suetonius, On iki Sezar'ın haytaları, Nero'nun Yaşamı 28
136.^ come-and-hear.com
137.^ Ezekiel 25,14
138.^ Tacitus, Yıllıklar XV.44
139.^ Suetonius On İki Sezar'ın Hayatları, Life of Nero, chapter 16
140.^ Tertullian Apologeticum, Yitik metin buradan alınmıştır, Eusebius, Hristiyan Kilisesi Zamanı II.25.4
141.^ Lactantius, İşkencecilerin öldüğü üslupla II
142.^ Sulpicius Severus, Chronica II.28
143.^ Suetonius On İki Sezar'ın Hayatları, Claudius'un Yaşamı 25
144.^ a b İşaya’nın Yükselişi Bölüm 4.2
145.^ Eusebius, Dinsel Tarih II.25.5
146.^ Apokrif Peter'in İşleri, apocryphal Apokrif Peter'in İşleri, Clement'in ilk mektubu 5:6, The Muratorian Fragment
147.^ Apokrif Petrus'un İşleri
148.^ Lactantius, Nero'nun Petrus'un çarmıha gerdirdiğini ve Pavlus'un kılıçtan geçirdiğini. yazar. Lactantius, Of the Manner in Which the Persecutors Died II; John Chrysostom, Nero'nun Paul'ü kişisel olarak tanıdığını ve onu öldürdüğünü yazar. John Chrysostom, Concerning Lowliness of Mind 4; Sulpicius Severus ise Nero'nun Petrus ve Pavlus'un öldürttüğünü yazar, Sulpicius Severus, Chronica II.28-29
149.^ Sibylline Oracles 5.361-376, 8.68-72, 8.531-157
150.^ Sulpicius Severus ve Pettau'lu Victorinus'da Nero'nun düzmece mesih bulunduğunu söyler, Sulpicius Severus, Chronica II.28-29; Victorinus of Pettau, Commentary on the Apocalypse 17