ÖDİYOMETRE a. (fr. eudiomötre; yun. eudios, sakin, dingin, ve mefre'den). Anal, kim. Kimi gaz karışımlarının hacimölçümsel çözü...
ÖDİYOMETRE a. (fr. eudiomötre; yun. eudios, sakin, dingin, ve mefre'den). Anal, kim. Kimi gaz karışımlarının hacimölçümsel çözümlemesini ya da bileşenleri gaz olan kimi cisimlerin bireşimini, karışımın içinden bir elektrik kıvılcımı geçirerek halletmeye yarayan aygıt. (Eşanl. SINAMALI GAZÖLÇER.)
*ANSİKL. Ödiyometreyle meydana getirilen çözümleme yöntemi, bir karışım gaz halinde iki ayrı bileşenden meydana gelmişse, gaz karışımı vasıtasıyla ödiyometreye üçüncü bir gazın doldurulması ve bu gazın elektrik kıvılcımı tesiri altında iki bileşenden biriyle bileştirilmesi ilkesine dayanır. İki tür ödiyometre vardır:
* Sulu ödiyometre. Sulu ödiyometreyi Volta buldu. Gay-Lussac, bu aygıtı kullanarak havanın bileşimini belirledi, suyun bireşimini gerçekleştirmiş oldu. Sulu ödiyometre, her iki ucu, bir musluk ve bir huniyle donatılmış metal düzeneklerle kapatılan, kalınca camdan yapılmış bir deney tüpünden meydana gelir. üst bölümden çıkan yalıtılmış metal bir çubuk, metal düzenekle kendisi içinde bir elektrik kıvılcımının oluşabilmesi için deney tüpü içinde üstteki düzeneğin alt kısmına kadar uzanır. Bu iki düzenek içinde dereceli metal bir şerit mevcuttur: üstteki düzeneğe, kıvılcımın geçişinden sonrasında geride kalan gazın hacmini değerlendirmeye yarayan bir ölçek, doğrusu dereceli bir deney tüpü yerleştirilir. Meydana gelen bileşik, gaz halinde değilse, kaybolan gazın hacmi, bileşikte yer edinen gazların hacminin toplamına eşittir; bu bileşiğin bileşimi evvelinde bilindiğinden, karışımı oluşturan gazlardan birinin hacmi kolayca mevcuttur; öbürü aradaki farka bağlı olarak ortaya çıkar.
Eğer meydana gelen bileşik gaz halindeyse, içeride kalan gazda;
1. bileşme sonunda oluşan gaz;
2. geriye kalan destek gaz;
3. karışımın destek gazla bileşmeyen başka gaz bileşeni mevcuttur. Karışımın bileşimini edinmek için, bileşmenin sonunda oluşan gazın soğurulması gerekir. Çünkü suyun gazların bir kısmını çözündürmesi şeklinde bir sakıncası vardır.
* Cıvalı ödiyometre. Cıvalı ödiyometre, üst kısmından birbirine çok yakın, yalıtılmış iki platin tel geçirilen dereceli bir deney tüpünden meydana gelir. Deney tüpünün açık ağzı cıva dolu bir kaba daldırılır. Bir elektrik kıvılcımı geçirildiğinde tüpteki cıva düzeyinde mühim bir düşüş görülür ve buna bağlı olarak bir miktar gaz açığa çıkabilir. Gay-Lussac bu problemi çözümlemek için ödiyometresinin alt kısmına bir supap yerleştirmiştir. Mitscherlich ve Bunsen ödiyometreleri de dereceli deney tüplerinden meydana gelir.
*ANSİKL. Ödiyometreyle meydana getirilen çözümleme yöntemi, bir karışım gaz halinde iki ayrı bileşenden meydana gelmişse, gaz karışımı vasıtasıyla ödiyometreye üçüncü bir gazın doldurulması ve bu gazın elektrik kıvılcımı tesiri altında iki bileşenden biriyle bileştirilmesi ilkesine dayanır. İki tür ödiyometre vardır:
* Sulu ödiyometre. Sulu ödiyometreyi Volta buldu. Gay-Lussac, bu aygıtı kullanarak havanın bileşimini belirledi, suyun bireşimini gerçekleştirmiş oldu. Sulu ödiyometre, her iki ucu, bir musluk ve bir huniyle donatılmış metal düzeneklerle kapatılan, kalınca camdan yapılmış bir deney tüpünden meydana gelir. üst bölümden çıkan yalıtılmış metal bir çubuk, metal düzenekle kendisi içinde bir elektrik kıvılcımının oluşabilmesi için deney tüpü içinde üstteki düzeneğin alt kısmına kadar uzanır. Bu iki düzenek içinde dereceli metal bir şerit mevcuttur: üstteki düzeneğe, kıvılcımın geçişinden sonrasında geride kalan gazın hacmini değerlendirmeye yarayan bir ölçek, doğrusu dereceli bir deney tüpü yerleştirilir. Meydana gelen bileşik, gaz halinde değilse, kaybolan gazın hacmi, bileşikte yer edinen gazların hacminin toplamına eşittir; bu bileşiğin bileşimi evvelinde bilindiğinden, karışımı oluşturan gazlardan birinin hacmi kolayca mevcuttur; öbürü aradaki farka bağlı olarak ortaya çıkar.
Eğer meydana gelen bileşik gaz halindeyse, içeride kalan gazda;
1. bileşme sonunda oluşan gaz;
2. geriye kalan destek gaz;
3. karışımın destek gazla bileşmeyen başka gaz bileşeni mevcuttur. Karışımın bileşimini edinmek için, bileşmenin sonunda oluşan gazın soğurulması gerekir. Çünkü suyun gazların bir kısmını çözündürmesi şeklinde bir sakıncası vardır.
* Cıvalı ödiyometre. Cıvalı ödiyometre, üst kısmından birbirine çok yakın, yalıtılmış iki platin tel geçirilen dereceli bir deney tüpünden meydana gelir. Deney tüpünün açık ağzı cıva dolu bir kaba daldırılır. Bir elektrik kıvılcımı geçirildiğinde tüpteki cıva düzeyinde mühim bir düşüş görülür ve buna bağlı olarak bir miktar gaz açığa çıkabilir. Gay-Lussac bu problemi çözümlemek için ödiyometresinin alt kısmına bir supap yerleştirmiştir. Mitscherlich ve Bunsen ödiyometreleri de dereceli deney tüplerinden meydana gelir.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR