ÖRNEKSEME a. Özde farklılıklar taşımakla beraber benzer özellikler gösteren şeyler arasındaki benzeşme; analoji. *Dilbil. Aynı sını...
ÖRNEKSEME a. Özde farklılıklar taşımakla beraber benzer özellikler gösteren şeyler arasındaki benzeşme; analoji.
*Dilbil. Aynı sınıftan terimler arasındaki benzerliklerden kalkarak dilde yeni şekiller yaratılmasına neden olan fiil. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Dilbil. Örnekseme dilde birbirine yakın biçimlerinin özümsenmesine dayanır: mesela söylem, fiil sözcüğü örnek alınarak üretilmiştir. Çocuk dilinde bir sürü örneksemeye rastlanabilir. Örnekseme dil şekillerinde hem değişiklik, hem de koruma etkeni olarak ortaya çıkar, çünkü dilbilgisi kategorilerinin ifade olanakları, birleştirmeye, bilhassa sesçil nitelikli dış kökenli değişimlere karşı dilin tutarlılığını sağlamaya yönelir.
Örnekseme terimi dilbilimsel fikir tarihinde mühim bir rol oynamıştır. Eski dilbilgiciler (örneksemeciler) bir yana bırakılsa dahi, bu kavram yeni dilbilgiciler tarafınca sesçil yasaların etkisiyle altüst olan dil dizgelerinin tekrardan düzenlenişini izah etmek için kullanılmıştır. F. de Saussure de, örnekseme terimine mühim bir yer vermiş ve bu terimi, bir değişiklik ve yaratım ilkesi, şu demek oluyor ki dilin evrimini elde eden bir ilke olarak ele almıştır.
*Dilbil. Aynı sınıftan terimler arasındaki benzerliklerden kalkarak dilde yeni şekiller yaratılmasına neden olan fiil. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Dilbil. Örnekseme dilde birbirine yakın biçimlerinin özümsenmesine dayanır: mesela söylem, fiil sözcüğü örnek alınarak üretilmiştir. Çocuk dilinde bir sürü örneksemeye rastlanabilir. Örnekseme dil şekillerinde hem değişiklik, hem de koruma etkeni olarak ortaya çıkar, çünkü dilbilgisi kategorilerinin ifade olanakları, birleştirmeye, bilhassa sesçil nitelikli dış kökenli değişimlere karşı dilin tutarlılığını sağlamaya yönelir.
Örnekseme terimi dilbilimsel fikir tarihinde mühim bir rol oynamıştır. Eski dilbilgiciler (örneksemeciler) bir yana bırakılsa dahi, bu kavram yeni dilbilgiciler tarafınca sesçil yasaların etkisiyle altüst olan dil dizgelerinin tekrardan düzenlenişini izah etmek için kullanılmıştır. F. de Saussure de, örnekseme terimine mühim bir yer vermiş ve bu terimi, bir değişiklik ve yaratım ilkesi, şu demek oluyor ki dilin evrimini elde eden bir ilke olarak ele almıştır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR