Özet : Endüstri devrimini yapabilmek için sömürgeye gereksinim bulunduğunu çoğumuz biliriz. Osmanlı aslına bakarsan sömürgeye karşı gelmiş ...
Özet : Endüstri devrimini yapabilmek için sömürgeye gereksinim bulunduğunu çoğumuz biliriz. Osmanlı aslına bakarsan sömürgeye karşı gelmiş ve Avrupa devletleri yanında güç yitirmiştir. Esasen Osmanlı'nın yıkılış sebebi de gene sömürgecilik değildir miydi?
Şu demek oluyor ki Osmanlı sömürgeye karşı bir devlet olduğundan, Endüstri devriminin temeli olan sömürgeyi kabul etmediği için Endüstri devrimini gerçekleştirememiştir.
Detay : Kapitalizmin bir takım eğer olmazsa olmazları vardır.. Bu tür şeyler Hususi iyelik, Ana para, kar, özgür piyasa yapısı vs. vs..
Avrupada başta ana para sömürü ile elde edildi.. Garp toplumları, 17. yüzyılda ticari kapitalizm zamanında elde etmiş odukları sermayeyle beraber, 1730 larda ingilterede buharlı makinanın icadı ile endüstri devrimini gerçekleştirmiş oldu..
Burada endüstri devriminin iki ayağı var.. 1. si sömürü ile ana para elde edimi, 2. si ise teknolojik gelişmeler..
Osmanlı devletinin yapısına baktığımızda ise ekonomik ve mali yapı olarak tamamen paracı sisteme aykırı olan TIMAR sisteminin varlığını görürüz.. Bu sistemde osmanlı askerlerine belirgin miktarlarda toprak verilir.. Asker o toprağı tutum hakkına haizdir.. Bununla birlikte "reaya" denen köylü kesime de işlemesi için toprak verilir..Toprak mülkiyeti devlete aittir (hususi iyelik yok) ..
Toprağı işleyen "Reaya" denen köylülere averaj 60-120 dönüm toprak verilir... Devlet vergisini de sipahiler araclığıyla toplar..Bu köylü bu toprağı işleyip çok kazansa ve daha çok toprak istese dahi devlet ona daha çok arazi vermez.. Yalnız o denli toprağı kendisi için işleyebilir.. bununla birlikte köylüler toprakları gelişigüzel terkedemezler.. 3 senelik peşin vergilerini öderlerse toprakları bırakabilirler..
Görüldüğü şeklinde Osmanlı tımar sistemi tatmamiyle hususi mülkiyetin olmadığı, emeğin ve sermayenin tamamen devlet kontrolünde olduğu bir sistemdir.. 3yıllık peşin vergi hükmü ile de köylülerin topraklarını terkedip şehirlere göçmesi engellenmeye çalışılmıştır.. Şu demek oluyor ki Kapitalizmin tam tersi bir sistem sözkonusu...
Buna artı olarak millet olarak sömürgeciliği, hem dini, hem ulusal ve ahlaki olarak yanlış bulmamızdan dolayı Osmanlı, zamanında sömürgeci olmamıştır.. bu şekilde oluncada endüstri devrimini gerçekleştirememiştir...
Ama endüstri devrimin ikinci ayağı olan teknlojik ilerlemeler malesef Osmanlı devletinin en büyük zaafiyeti olmuştur.. Teknoloji yoksunluğundan dolayı Osmanlı devleti zamana ayak uyduramamıştır.. Bence osmanlı duraklama ve gerileme zamanında teknolojik gelişmeyi yakalayabilseydi, bir takım kalıplaşmış fikirlerden sıyrılıp dinle siyaseti ve devletçiliği ayırabilseydi, şeyhülislamların değildir de ilim adamlarının sözünü dinleseydi, bilimin gelişmesinin önündeki engelleri kaldırabilseydi, garp şeklinde sömürmeden yağmalamadan da bu devrimi gerçekleştirebilir ve sanayileşebilirdi..
Endüstri Devriminin Osmanlı Üstündeki Tesirleri
Endüstri İnkılabı,buğu gücünün bulunması,bu gücün üretimde kullanılmaya başlanması sonucunda ortaya çıkan üretimin rahat el aletleri ile pahalıya ve yavaş yapılması uygulamasının terk edilmesi,üretimin fabrikalarda süratli ve ucuza gerçekleştirilmesi vakasıdır.Şu demek oluyor ki Endüstri İnkılabı üretimde rahat el aletlerinin yerini,makinenin almasıdır.Endüstri İnkılabı,â€Globalleşme†denilen,pazarları ve üretimi dünya boyutuna taşıyan ekonomik dönüşümün de başlangıcını teşkil etmektedir.Sanayii İnkılabı minik ana paradan,büyük ana paraya,doğrusu kapitalizme geçilmesini elde etmiş,minik sanayii müesseselerinin yıkılması,ucuz ve bolca üretimi dünya tecim dengesini değiştirmiştir.Sanayii İnkılabı ile beraber Avrupa’da hammadde ve Pazar problemi yaşanmıştır.Bu sorun batılı ülkeleri hem ulusal sınırları içinde,hem de sömürgelerinde koruyucu tedbirle almaya ve yeni pazarlar bulmaya zorlamıştır.Kalabalık nüfusu,yer altı ve yerüstü zenginlikleriyle Osmanlı Devleti bu açıdan Batılılar için mühim bir Pazar niteliği taşımıştır.Osmanlı Devleti’nin Sanayii İnkılabı’ndan negatif yönde etkilenmemek için alması ihtiyaç duyulan tedbir yüksek gümrük uygulayarak Avrupa mallarına karşı yerli sanayisini korumak ve sanayiini modern teknolojiyle güçlendirerek,Garp malları ile rekabet edebilecek duruma getirmektir.Fakat bunların hiçbiri yapılmadığı için Osmanlı Devleti,Sanayii İnkılabı’ndan negatif yönde etkilenmiştir.
Mal üretimi çoğaldıktan sonrasında,bundan böyle kapitülasyonların tanımış olduğu ayrıcalıkları da kafi görmeyen Batılılar,Osmanlı Devleti’nin uyguladığı tecim yasaklarından,tekel uygulamalarından şikayetçi olmaya başlamışlardır.İngilizler,Mısı r valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşanın çıkarttığı isyan ortamından faydalanarak,1838 Tecim Antlaşmasıyla bu şikayetlerden kurtulma imkanını elde etmiş,bu konuyu başka büyük Batılı devletler izlemiş ve ülke sanki bir yarı sömürge ağı içine düşmüştür.Avrupa malı ucuz ve bolca oranda Osmanlı pazarına girerken,Osmanlı ülkesindeki hammadde daha ucuza yurt dışına çıkarılmış,bu da yerli sanayiinin gelişmesini engellemiştir.
Osmanlı Devleti’nin savaşlar yüzünden mali durumunun bozulması ve izlediği yanlış ekonomik siyaset,Onu Batılı devletlerden borç almaya zorlamıştır.Alınan borçlar yerinde kullanılmadığı için,devlet bu paraların faizlerini dahi ödeyememiş ve batkı ettiğini açıklamıştır.Batılıların,Osman lı Devleti’nden alacaklarını öğrenim etmek gayesiyle 1881’de kurulan Duyun-u Umumiye Teşkilatı,devletin gelirlerinin mühim bir b**ümünü el koydurmuştur.Bu da Osmanlı Devleti’nin mali bağımsızlığını yitirmesine niçin olmuştur.Osmanlı Devleti’nin böylece borçlanması yabancı müteşebbise yaramış,Türk müteşebbisler ya tamamen ortadan silinmiş,ya da yabancılarla anlaşarak oluşumlarına devam etmek zorunda kalmışlardır.Bunun sonucunda demiryolu,limanlar,elektrik-havagazı,su ve maden ocakları hep Avrupalı işletmeciler tarafınca işletilmiştir.gayesi kar etmek olan bu firmalar,ulusal kaynakları rasyonel olmayan bir biçimde kullanarak zenginleşirken,ülke kaynaklarını kurutmuşlardır.
YORUMLAR