OTURAK a. 1. Tahtadan yapılmış minik alçak sandalye. 2. Bir şeyin yere dayanan kısmı; taban. 3. bilhassa minik çocuklar ve hastalar ...
OTURAK a.
1. Tahtadan yapılmış minik alçak sandalye.
2. Bir şeyin yere dayanan kısmı; taban.
3. bilhassa minik çocuklar ve hastalar için yapılmış aptes kabı. (Eşanl. LAZIMLIK.)
4. Boru mengenesinin tezgâha oturmuş olduğu ve vidalandığı bölüm.
*-Ask. tar. Kapıkulu ocaklarında, sıhhat durumu sebebiyle etkin hizmete devam edemeyerek emekliye ayrılan asker kişilere verilen ad. (Tanzimat dönemine kadar emekli askerlere bağlanan aylık da bu adla anılırdı.)
*Bine. Binicilerin oturmuş olduğu yerin üstündeki içbükey kısım.
*Denize. Kürekli teknelerde, kürekçilerin oturmuş olduğu, küpeşteden küpeşteye uzanan, kalınca yekpare tahtalar. || Eskiden, kürekli teknelerin sınıfını belirtmede kullanılan ölçü. || Yarım oturak, kürekçilerin kuvvet almak için ayaklarını dayadıkları, alabandadan alabandaya uzanan dörtköşe kalınca tahta. (Bunlar, farş tahtalarının üstünde yer alır.)
*Ed. Usullü türkülere Konya'da verilen ad.
*Folk. Oturak âlemi, Anadolu'nun bazı yörelerinde, bilhassa Konya ve çevresinde adamların katılmış olduğu, hanım oynatılan içkili toplantı. (Bk. ansikl. böl.) || Oturak bayanı, oturak âlemlerindeerkeklere hizmet eden ve türkü söyleyip öynayarak onları eğlendiren hanım.
*Ikt. tar. Oturak ulufesi, Osmanlılar'da, emekli yeniçerilerin ya da ulufe kâğıdı satın alarak hiçbir hizmet yapmadan ulufeye hak kazananların maaşlarına verilen ad.
*Spor. Oturak kündesi, güreşte güreşçinin yerde yapmış olduğu künde.
* sıf. Yörs. Adım atma engelli olduğundan hep evde oturmak zorunda kalan kimse için kullanılır.
*ANSİKL. Folk. Erkekler evvelde kararlaştırdıkları gece, el ayak çekildikten sonrasında toplantı yerine gelirler. Aleme katılacak olan hanım onlardan ilkin, yanında "efe" isminde olan silahlı koruyucusuyla beraber gelip hazırlanmıştır. Gelenlere ilkin tabakalarından tütün sarıyor ve çömelip sunar. Birden çok hanım var ise onlar da sofrayı hazırlar, su ve rakı bardaklarını getirirler Oturak bayanı mezeleri getirmeye başladığında çalgı Bozkır havası'yla peşreve girer, bayanlar zillerini takıp oynamaya başlarlar. Çalınan ezgiler giderek hareketlenir ve ulaşılması zor bir kıvraklığa erişir. Erkekler oyunu izlerken konuşmazlar ve oyuna katılmaları hoş karşılanmaz. Söz atmak, uygunsuz davranışlarda bulunmak ayıp karşılanır ve kimi süre ölümlerle sonuçlanan kavgalara niçin olur Oturak âlemlerinin belli bir düzeni vardır. Bu düzeni bozan bir dahaki âleme alınmaz. Oturak hanımının kimi süre bir sini içinde oynadığı ya da bir tür striptiz gösterisi yapmış olduğu da olur. Sabaha karşı çalınan uzun hava, dağılma vaktinin geldiğini haber verir. Akşamdan tandıra konan kuzu çıkarılıp cümbüş eşliğinde yendikten sonrasında hepimiz dağılır. Hanıma belli bir paranın yanı sıra, çeşitli bahşiş ve armağanlar verildiği de olur.
Gizliliği temel kaide olan oturak âlemleri Cumhuriyet döneminde yasaklanmışsa da bugün de yaygınlığını korumaktadır.
1. Tahtadan yapılmış minik alçak sandalye.
2. Bir şeyin yere dayanan kısmı; taban.
3. bilhassa minik çocuklar ve hastalar için yapılmış aptes kabı. (Eşanl. LAZIMLIK.)
4. Boru mengenesinin tezgâha oturmuş olduğu ve vidalandığı bölüm.
*-Ask. tar. Kapıkulu ocaklarında, sıhhat durumu sebebiyle etkin hizmete devam edemeyerek emekliye ayrılan asker kişilere verilen ad. (Tanzimat dönemine kadar emekli askerlere bağlanan aylık da bu adla anılırdı.)
*Bine. Binicilerin oturmuş olduğu yerin üstündeki içbükey kısım.
*Denize. Kürekli teknelerde, kürekçilerin oturmuş olduğu, küpeşteden küpeşteye uzanan, kalınca yekpare tahtalar. || Eskiden, kürekli teknelerin sınıfını belirtmede kullanılan ölçü. || Yarım oturak, kürekçilerin kuvvet almak için ayaklarını dayadıkları, alabandadan alabandaya uzanan dörtköşe kalınca tahta. (Bunlar, farş tahtalarının üstünde yer alır.)
*Ed. Usullü türkülere Konya'da verilen ad.
*Folk. Oturak âlemi, Anadolu'nun bazı yörelerinde, bilhassa Konya ve çevresinde adamların katılmış olduğu, hanım oynatılan içkili toplantı. (Bk. ansikl. böl.) || Oturak bayanı, oturak âlemlerindeerkeklere hizmet eden ve türkü söyleyip öynayarak onları eğlendiren hanım.
*Ikt. tar. Oturak ulufesi, Osmanlılar'da, emekli yeniçerilerin ya da ulufe kâğıdı satın alarak hiçbir hizmet yapmadan ulufeye hak kazananların maaşlarına verilen ad.
*Spor. Oturak kündesi, güreşte güreşçinin yerde yapmış olduğu künde.
* sıf. Yörs. Adım atma engelli olduğundan hep evde oturmak zorunda kalan kimse için kullanılır.
*ANSİKL. Folk. Erkekler evvelde kararlaştırdıkları gece, el ayak çekildikten sonrasında toplantı yerine gelirler. Aleme katılacak olan hanım onlardan ilkin, yanında "efe" isminde olan silahlı koruyucusuyla beraber gelip hazırlanmıştır. Gelenlere ilkin tabakalarından tütün sarıyor ve çömelip sunar. Birden çok hanım var ise onlar da sofrayı hazırlar, su ve rakı bardaklarını getirirler Oturak bayanı mezeleri getirmeye başladığında çalgı Bozkır havası'yla peşreve girer, bayanlar zillerini takıp oynamaya başlarlar. Çalınan ezgiler giderek hareketlenir ve ulaşılması zor bir kıvraklığa erişir. Erkekler oyunu izlerken konuşmazlar ve oyuna katılmaları hoş karşılanmaz. Söz atmak, uygunsuz davranışlarda bulunmak ayıp karşılanır ve kimi süre ölümlerle sonuçlanan kavgalara niçin olur Oturak âlemlerinin belli bir düzeni vardır. Bu düzeni bozan bir dahaki âleme alınmaz. Oturak hanımının kimi süre bir sini içinde oynadığı ya da bir tür striptiz gösterisi yapmış olduğu da olur. Sabaha karşı çalınan uzun hava, dağılma vaktinin geldiğini haber verir. Akşamdan tandıra konan kuzu çıkarılıp cümbüş eşliğinde yendikten sonrasında hepimiz dağılır. Hanıma belli bir paranın yanı sıra, çeşitli bahşiş ve armağanlar verildiği de olur.
Gizliliği temel kaide olan oturak âlemleri Cumhuriyet döneminde yasaklanmışsa da bugün de yaygınlığını korumaktadır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR