Planör Nedir

Planör Nedir ? Hava akımlarından yararlanarak uçan, motorsuz hava taşıtı. Planör motorsuz bir uçaktır. Geniş, uzun kanatlarının yardımıyla ...

Planör Nedir ? Hava akımlarından yararlanarak uçan, motorsuz hava taşıtı. Planör motorsuz bir uçaktır. Geniş, uzun kanatlarının yardımıyla ve rüzgarla havalanır. Havanın içinde kayarak yol alır. Motoru olmadığı için sessizdir. Bir pilot tarafından idare edilir.

"Planör" kelimesi dilimize Fransızca "Planeur" sözcüğünden girmiştir. Fransızca karşılığı "süzülerek uçmak, süzülerek uçarak mesafe katetmek" demektir.

Planör tıpkı bir uçak gibidir. Yanlız, havanın kendisini taşıyabilmesi için kanatları hem çok uzun, hem de çok geniştir. Motoru yoktur. Hafif olması için genel olarak tahtayla bezden yapılmıştır. Tıpkı bir uçurtmayı ipinden çekerek havalandırır gibi önündeki bir uçak, bir otomobil ya da insanlar tarafından hızla çekilerek havalandırırlır. Havaya yükselen planör, rüzgarlardan yararlanarak uzun süre yere inmeden kalabilir. Yükselen hava cereyanları bilhassa boranbulut (kümülo-nimbüslerin altındakiler) planörü kaldırırlar. Usta bir pilot planörle yüzlerce kilometre uçabilir ve 2 güne yakın havada kalabilir.

İlk olarak 1800 yıllarında Lobri adlı bir Fransız martı kuşuna benzeyen bir planör yaparak kısa bir mesafe olsa da uçmayı başarmıştır. Aynı yıllarda Alman mühendis Otto Lilihantal, uçmaya uygun bir planör yaparak uçmuştur. Bu sebeple planörcülüğün simgesi martı, babası olarak Lilihantal tanınmıştır.

Motoru olmayan bu hava aracının uçabilmesi için ilk önce planörün havaya çıkarılması gerekir. Bu, ilk yıllarda lastik amortisörlerle yüksek tepelerden sapan gibi havaya fırlatılarak gerçekleştirilmiştir. İlerleyen yıllarda gelişen teknolojiyle beraber uçak arkasından veya vinçle çekilerek planör havaya çıkarılmıştır. Havalan planör süzülme kabiliyetiyle havada uçuşunu sürdürür. Hava içerisinde ufkun altına doğru süzülen planörün kanatlarına çarpan hava akımları kaldırıcı güç meydana getirerek kütlenin havada kalmasını sağlar.

Planör, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (İnternational Civil Aviation Organization-ICAO) tarafından; “Uçuş esnasında sabit tepkimeler üreten yüzeyler sayesinde kaldırma gücü oluşturabilen, havadan ağır motorsuz hava aracı” olarak tanımlanmaktadır.

Havalanan Bir Planör Nasıl ve Ne kadar Havada Kalabilir?

Planör atmosferdeki dikey ve yatay hava akımları ile havanın kaldırma kuvvetinden en verimli şekilde yararlanan gövde yapıları sayesinde havada kalabilirler. Atmosferdeki bu akımlar, meteorolojinin geniş konuları içinde incelenebilir.
Bunlar, Atmosferdeki basınç farklılıkları, Isınma ve soğuma, Yeryüzü şekilleri, Karasal ve denizsel iklimlerdir.

Planör, motorsuz olması nedeni ile Atmosferdeki her türlü olaydan etkilenir. Bu olayların olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Planör Pilotları bu olayların tüm sonuçlarını değerlendirebilecek şekilde eğitilirler. Zira havada kalabilmeleri bu bilgilerini en iyi şekilde değerlendirmelerine bağlıdır.

Belirli bir bölgede ısınan hava genişler ve yükselir. Yükselen bu sıcak havanın yerini, ondan daha soğuk bir hava doldurur. Bu durum basınç (=sıcaklık) farklılıklarının oluşmasına neden olur.

Mühendisler planörler gövdelerini minimum sürtünme-maksimum kaldırma olacak şekilde tasarlarlar. Bununla birlikte planör, herhangi bir kaldırıcı yada itici güce (yani motora) sahip olmadığı için yerçekiminin etkisindedir. Bu etki planörün düzenli bir şekilde yükseklik kaybetmesine neden olur. Ancak mühendisler planör tasarımlarında ağırlık, hız, dayanıklılık, esneklik vb. bir çok değişkeni en iyi şekilde bir arada tutabilecek çözümler sunmaktadırlar.
Planörler, uzun süre havada kalabilmek için atmosferdeki hava akımlarından yararlanırlar. Bu hava akımları iki çeşittir;

Yelken Uçuşu Nedir?

Basınç (=sıcaklık) farklılıkları nedeni ile meydana gelen rüzgarlar tepe, dağ gibi yer şekillerine çarparlar. Bu çarpma sonucunda yukarı doğru yükselirler. Planörler, yükselen bu rüzgarlar içerisinde belirli bir yol izleyerek rüzgar ile birlikte yükselirler. Bu uçuşa “Yelken Uçuşu” adı verilir. Planör pilotları, rüzgarın hangi yönden ve hangi şiddette gerçekleşeceğini bilmek zorundadırlar. Zira şiddetli bir rüzgar motoru olmayan planörü sürükleyebilir.
Çarpma rüzgarlar ile yükselme tekniği. Yaygın adı ile Yelken uçuşudur. Tepeye çarpan rüzgar yükselir, yükselen bu hava akımının içinde uçan planör de bu hava akımı ile birlikte yükselerek uçuşunu sürdürür.

Termik Uçuşu Nedir?

Yelken uçuşunda olduğu gibi basınç (=sıcaklık) farklılıkları nedeni ile meydana gelen dikey hava akımları yukarıya doğru yükselirler. Yükselen bu hava akımları sıcak havadır. (Sıcak havanın kinetik enerjisi, dolayısı ile hareket kabiliyeti daha fazladır.) Yükselen sıcak hava içinde dönüşler yapan planör bu sıcak hava ile birlikte yükselir. Bu yükselme, sıcak havanın yoğunlaştığı (yani bulut oluşumunun gerçekleştiği) yüksekliğe kadar devam eder. Buna planörcülükte “Termik Uçuşu” adı verilir.

---

* Farklı kaynaktan planör Nedir ?
Planör, (Fransızca: Planeur, süzülerek uçmak) üzerinde hiçbir güç kaynağı olmadan uçabilen hava taşıtıdır.

Kokpiti tek veya çift kişilik olabilir, vinç sistemiyle ya da Vilga modeli bir uçağın çekmesiyle havalanırlar. Belli bir yükseklikte Vilga’yla bağlantısını koparıp atmosferdeki hava akımlarından yararlanarak uçabilirler. Özellikle düzenlenen yarışmalarda amaç, en kısa zamanda en uzun yolu katetmektir. Planör yarışmaları mesafe (en uzun mesafeye gidebilmek), zaman (en kısa sürede gidebilmek), irtifa (en yükseğe çıkabilmek) ve akrobasi (planörde yapılan çeşitli gösteriler) olarak düzenlenir.

Dünyada ilk planörün mucidinin 1886 yılında bir deneme uçuşu esnasında düşerek ölen Otto Lilienthal olduğu bilinmektedir. Bugün planörcülük birçok ülkede sevilerek yapılan hava sporlarının başında gelmektedir. Türkiye'de de en eski hava sporlarından olup, Planör Uçuş Okulu 1935 yılında açılmıştır.

Günümüzde kullanılmakta olan planörler kontrplak ve fiberglas gibi çok hafif malzemelerden yapılmaktadır. Dar gövdesi planörün havayı kolayca yarmasını sağlar, kanatları ise kaldırma kuvvetinden daha fazla faydalanabilmek için ince ve uzun olarak tasarlanmıştır. Planörün motoru olmadığından kanat şekilleri havada kalmasına yardım etmelidir.