Sabun isim Arapça ¹¥b°n 1 . Kirli ve yağlı şeyleri temizlemekte kullanılan, türlü yağlarla alkaliler birleştirilerek meydana get...
Sabun
isim Arapça ¹¥b°n
1 . Kirli ve yağlı şeyleri temizlemekte kullanılan, türlü yağlarla alkaliler birleştirilerek meydana getirilen madde.
2 . Bu maddenin kalıp durumunda olan biçimi.
Birleşik Sözler
isim Arapça ¹¥b°n
1 . Kirli ve yağlı şeyleri temizlemekte kullanılan, türlü yağlarla alkaliler birleştirilerek meydana getirilen madde.
2 . Bu maddenin kalıp durumunda olan biçimi.
Birleşik Sözler
- sabun ağacı
- sabun balığı
- sabunhane
- sabunköpüğü
- sabun otu
- sabun taşı
- sabun tozu
- beyaz sabun
- kokulu sabun
- toz sabun
- arap sabunu
- banyo sabunu
- çamaşır sabunu
- el sabunu
- mis sabunu
- tıraş sabunu
- hela sabunu
- yüz sabunu
Sabun ve Sabun Yapımı
Katı ve sıvı sabun arasındaki fark nedir?
Tuz, sabun, diş macunu benzer biçimde maddelerin kimyasal ayrışımları nedir?
Sabun Nedir?
Sabunu Atalarımız asla sabun kullanmazlardı: onun yerine kül, kil ya da nebat özleri kullanırlardı. İlkçağ'da artık iyice malum sabun, sadece 1850'den itibaren sanayide büyük seviyede üretilmeğe başladı ve gerçek anlamıyla kullanılabilir oldu.
Piyasada kalıp dediğimiz ufak parçalar halinde sunulan hela sabunlarından başka, ev işlerinde kullanılmak suretiyle beyaz ya da yeşil sabun; geniş yüzeyleri temizlemek suretiyle Arap sabunu; nazik çamaşırların yıkanmasında kullanılan toz deterjanlar ve onlara oranla daha yumuşak toz sabun da vardır. Son yenilik: yoğunluğu suyun yoğunluğundan azca olan yüzer sabundur. Dolayısıyla, bu sabunu, banyoya düşmüş olduğu süre yitirmek tehlikesi yoktur.
Sabun, temizlemede kullanılan maddelerden bir kısmına verilen genel ad. Sabunun temizleyici tesiri, suyu çeken ince bir katman ile yağ parçacıklarını sarabilme kabiliyetinden doğar.
Evlerde kullanılan sabunlar, doğada bulunan bitkisel ve hayvani yağlardan elde edilmiş yağ asitlerinin tuzlarıdır. Özgür halde bulunan karboksilli asitlerden de çeşitli sabunlar yapılabilir. Bileşik temizleme maddelerinin kullanıldığı 1930 senesinden itibaren aynı manada kullanılan sabun ve deterjan kavramları birbirinden ayrılmıştır.
Sabunun zamanı insanlık zamanı kadar eskidir. Pompei'deki lav örtüsü altında kalan toprakta sabun kalıpları bulunmuştur. Çağıl sabun imali, 19. yüzyılda Fransız kimyageri, Eugène Chevreul'ün sabunun bir yağ asidi tuzu bulunduğunu göstermesinden sonrasında gelişmiştir.
Sabun, temizleme maksadı yanında kozmetik, losyon, krem, sprey, ilaç yapımında kullanılır. Endüstride boya, plastik döküm, metal çekme işlerinde, bileşik kauçuk ve plastiklerin birçok türünün imalatında, su geçirmez tekstil üretiminde, metallerin paslanmasını önleyici destek araç-gereç olarak birçok alanda kullanılır.
Sabunun özellikleri
Sabun yüzey etken bir maddedir. Su ya da organik maddelerde çözündüğü zaman bu sıvıların yüzey gerilmelerini azaltır ve sıvı içindeki maddeleri yüzer vaziyete getirir. Örneğin sabunlu suyla eller yıkandığında, kirler sabun molekülleri etkisiyle gevşer ve su içinde yüzmeye adım atar, akan su ise bu kirleri elden uzaklaştırır. Magnezyum ve kalsiyum tuzları yönünden varlıklı olan sert sularla meydana getirilen yıkanmalarda sabunun asit kökü bu iyonlarla çözünmeyen tuzlar meydana getirerek çöker. Sudaki sertliğe sebep olan iyonların hepsinin bu şekilde çöktürülmesinden sonrasında köpük dolayısıyla temizleme işlemi başlamış olur.
Sabun kullanılma amacına nazaran yapım edilir. Genel olarak suda çözünebilen ve çözünmeyen olmak suretiyle iki sabun cinsel vardır. Suda çözünebilenler, yağ asitlerinin sodyum ya da potasyum tuzudurlar. Bunlar genel temizlik maksadıyla kullanılırlar. Suda çözünmeyen sabunlara sert sabun denir ki, bunlar alüminyum, kalsiyum, magnezyum, baryum, lityum, çinko, kurşun, kobalt ve bakır benzer biçimde katyonları ihtiva eden yağ asidi tuzlarıdır. Suda çözünmediği halde, organik sıvıların içinde çözünebilirler. Sabun, yağlama, organik jelatin vasıtası, organik tepki katalizörü ve vinil plastiklerinin dengeye getirilmesinde kullanılır.
Sabunu Atalarımız asla sabun kullanmazlardı: onun yerine kül, kil ya da nebat özleri kullanırlardı. İlkçağ'da artık iyice malum sabun, sadece 1850'den itibaren sanayide büyük seviyede üretilmeğe başladı ve gerçek anlamıyla kullanılabilir oldu.
Piyasada kalıp dediğimiz ufak parçalar halinde sunulan hela sabunlarından başka, ev işlerinde kullanılmak suretiyle beyaz ya da yeşil sabun; geniş yüzeyleri temizlemek suretiyle Arap sabunu; nazik çamaşırların yıkanmasında kullanılan toz deterjanlar ve onlara oranla daha yumuşak toz sabun da vardır. Son yenilik: yoğunluğu suyun yoğunluğundan azca olan yüzer sabundur. Dolayısıyla, bu sabunu, banyoya düşmüş olduğu süre yitirmek tehlikesi yoktur.
Sabun, temizlemede kullanılan maddelerden bir kısmına verilen genel ad. Sabunun temizleyici tesiri, suyu çeken ince bir katman ile yağ parçacıklarını sarabilme kabiliyetinden doğar.
Evlerde kullanılan sabunlar, doğada bulunan bitkisel ve hayvani yağlardan elde edilmiş yağ asitlerinin tuzlarıdır. Özgür halde bulunan karboksilli asitlerden de çeşitli sabunlar yapılabilir. Bileşik temizleme maddelerinin kullanıldığı 1930 senesinden itibaren aynı manada kullanılan sabun ve deterjan kavramları birbirinden ayrılmıştır.
Sabunun zamanı insanlık zamanı kadar eskidir. Pompei'deki lav örtüsü altında kalan toprakta sabun kalıpları bulunmuştur. Çağıl sabun imali, 19. yüzyılda Fransız kimyageri, Eugène Chevreul'ün sabunun bir yağ asidi tuzu bulunduğunu göstermesinden sonrasında gelişmiştir.
Sabun, temizleme maksadı yanında kozmetik, losyon, krem, sprey, ilaç yapımında kullanılır. Endüstride boya, plastik döküm, metal çekme işlerinde, bileşik kauçuk ve plastiklerin birçok türünün imalatında, su geçirmez tekstil üretiminde, metallerin paslanmasını önleyici destek araç-gereç olarak birçok alanda kullanılır.
Sabunun özellikleri
Sabun yüzey etken bir maddedir. Su ya da organik maddelerde çözündüğü zaman bu sıvıların yüzey gerilmelerini azaltır ve sıvı içindeki maddeleri yüzer vaziyete getirir. Örneğin sabunlu suyla eller yıkandığında, kirler sabun molekülleri etkisiyle gevşer ve su içinde yüzmeye adım atar, akan su ise bu kirleri elden uzaklaştırır. Magnezyum ve kalsiyum tuzları yönünden varlıklı olan sert sularla meydana getirilen yıkanmalarda sabunun asit kökü bu iyonlarla çözünmeyen tuzlar meydana getirerek çöker. Sudaki sertliğe sebep olan iyonların hepsinin bu şekilde çöktürülmesinden sonrasında köpük dolayısıyla temizleme işlemi başlamış olur.
Sabun kullanılma amacına nazaran yapım edilir. Genel olarak suda çözünebilen ve çözünmeyen olmak suretiyle iki sabun cinsel vardır. Suda çözünebilenler, yağ asitlerinin sodyum ya da potasyum tuzudurlar. Bunlar genel temizlik maksadıyla kullanılırlar. Suda çözünmeyen sabunlara sert sabun denir ki, bunlar alüminyum, kalsiyum, magnezyum, baryum, lityum, çinko, kurşun, kobalt ve bakır benzer biçimde katyonları ihtiva eden yağ asidi tuzlarıdır. Suda çözünmediği halde, organik sıvıların içinde çözünebilirler. Sabun, yağlama, organik jelatin vasıtası, organik tepki katalizörü ve vinil plastiklerinin dengeye getirilmesinde kullanılır.
SABUN ÇEŞİTLERİ
SERT SABUN ( SODYUM SABUNU )
Mutfak sabunu ( Marslya ) sabunu ilk olarak % 62 yağ asidi içermekteydi. Kullanım alanlarında ( ev işleri, hela ) suni deterjanların güçlü rekabetiyle karşılaşınca, üretimi iyileştirildi.Kehribar renginde yada yarı saydam halde olan bu tür sabun ortalama % 62 yağ asidi içermekteydi. Buharla ısıtılan kazanlarda yada teknelerde düşük nitelikli sıvı yağların ( zeytin, kolza, yerfıstığı ) sodyum klorürlü ortamdaki alkali çözeltiye etkisiyle hazırlanmış olur .
TUVALET SABUNU
Nerede ise içinde hiçsu bulunmayan son aşama benzeşik bir hamur harcı elde edilebilecek biçimdeki enyüksek nitelikli yağlı cisimlerden hareketle hazırlanmış olur. Bu sabuna boyar maddeler, kokular, bakteri öldürücü etkenler ( deodoran sabunlar ) Ve deriyi yumuşatıcı maddeler ( zeytinyağı, süt, lanolin, vb. ) katılır.
TRAŞ SABUNU
Kalıplaşmış ve sıkıştırılmış sabunlardır .
PAYET SABUNLAR ( PULCUKLU ) SABUN YADA TALAŞ SABUNU
Ilk olarak aynı yapıda olan bu sabun, değişik halde bulunur ; % 78' i yağ asidinden oluşmuştur ve ılık ya da soğuk suda derhal çözünür : Bu yüzden kırılgan dokumaların yıkanmasında kullanılır. Talaş sabununda % 73 yağ asidi vardır. Bilhassa toz deterjanlarla beraber çamaşır makinelerinde kullanılır.
POTASYUM SABUN ( YUMUŞAK SABUN)
Arap sabunuda denen bu sabun ev işlerinde ya da sanayide kullanılır. Arap sabunu üretiminde kullanılan sıvı yağlar, keten, kenevir, karanfil ve balıktan çıkarılan yağlardır. Bazlı çözelti, bir potas çözeltisidir. Zayıf bir çözelti, sonrasında da sabunlaşacak sıvı yağ konur ve kütle kaynama noktasına yakın ısıtılır ve karıştırılırEn sonunda kostik çözelti eklenmiş olur. Yüzeyde köpük kalmayınca ve kaynama tertipli bir hale gelirce, pişme tamamlanır. Ek olarak, tatlı badem yağından hareketle bademyağı sabunu, sodyum silikat içeren sert bir sabun olan silikatli sabun, % 10 - 15 sert sabun, kum, çakıl taşı ya da toz haldeki sünger taşı karışımı olan mineral sabun benzer biçimde başka sabunlarda üretilir .
ÇÖZüCü SABUN
Bileşimine yağları ve yağlı maddeleri çözebilen aseton, butil alkol, heksalin, izopropil alkol, benzen, kloroform, karbon tetraklorür, klisen, terebentin, toluen, trikoloetilin ve kimi petrol türevlerinin katılmış olduğu sabun ; yağlı ve çok kirli maddelerin yıkanmasında kullanılır, kireçli sulara karşı dayanıklıdır. Cildi uyarmak, yumuşatmak vebeslemek amacıyla kullanılan hela sabunu ( Bu ürünler aşırı yağlı sabunlar, aşırı yağlı madde oranı % 1 - 3 içinde değişmiş olur . )
METAL SABUN
Çoğu zaman ağır metallerden her hangi birinin çözünen bir tuz ile alkali bir sabunun tepkimesinden oluşan sabun
PUL SABUN
Yağ asitleri ile reçine asitlerinin oranı minimum % 78 olan, ufak yada iri parçalı, ince ve muntazam pulcuklardan oluşan sabun
AYDAM SABUN
Homojenliğini koruması, eloktrelitlere karşı duyarsız hale getirilmesi için, yapısına şeker, gliserin ya da bir alkol katılan sabun
SIVI SABUN
Bilesiminde % 36 oranında hindistan cevizi yağından elde edilmiş potasyum sabunu bulunan sulu çözeltiye denir.
TIBBİ SABUN
Badem yada çekirdek yağının sodyum hidroksit çözeltisiyle sabunlaşması esnasında ilk aşamada elde edilmiş sabun : bu sabunlar kir çıkartmaktan çok dezenfektan olarak kullanırlar.
TOZ SABUN
Yağ asitleri ile reçine asitlari oranı minimum % 82 olan toz halinde sert sabun ( Toz sabunlar çamaşır için hususi hazırlanmış olur.
YüZER SABUN
Yoğunluğunu suyun yoğunluğunun altına düşürmek için karıştırma yöntemiyle içine hava katılan sabun
YARI PİŞMİŞ SABUN
Kısmi bir tuzlama yapılsın yada yapılmasın sıcakta hamurlaştırma işlemiyle elde edilmiş sabun
SOĞUK üRETİM SABUNU
Sıvı durumda katılın dolgu maddeleriyle alkali kostik çözeltinin ısı veren tepkimesi sonunda elde edilmiş sabun.
PONZA SABUNU
Bu sabunun öteki adı ise mineral sabundur. Bileşimine ponza taşı katılan bir sabundur .
GAR SABUNU VEYA GARLI SABUN
vatanımızda Akdeniz bölgesinde yaygın olarak üretilen, bilhassa Hatay yöresinde başlıca geçim larından önde gelen gar sabunu defne sabunnu olarak malum sabunun bölgesel adıdır.
SERT SABUN ( SODYUM SABUNU )
Mutfak sabunu ( Marslya ) sabunu ilk olarak % 62 yağ asidi içermekteydi. Kullanım alanlarında ( ev işleri, hela ) suni deterjanların güçlü rekabetiyle karşılaşınca, üretimi iyileştirildi.Kehribar renginde yada yarı saydam halde olan bu tür sabun ortalama % 62 yağ asidi içermekteydi. Buharla ısıtılan kazanlarda yada teknelerde düşük nitelikli sıvı yağların ( zeytin, kolza, yerfıstığı ) sodyum klorürlü ortamdaki alkali çözeltiye etkisiyle hazırlanmış olur .
TUVALET SABUNU
Nerede ise içinde hiçsu bulunmayan son aşama benzeşik bir hamur harcı elde edilebilecek biçimdeki enyüksek nitelikli yağlı cisimlerden hareketle hazırlanmış olur. Bu sabuna boyar maddeler, kokular, bakteri öldürücü etkenler ( deodoran sabunlar ) Ve deriyi yumuşatıcı maddeler ( zeytinyağı, süt, lanolin, vb. ) katılır.
TRAŞ SABUNU
Kalıplaşmış ve sıkıştırılmış sabunlardır .
PAYET SABUNLAR ( PULCUKLU ) SABUN YADA TALAŞ SABUNU
Ilk olarak aynı yapıda olan bu sabun, değişik halde bulunur ; % 78' i yağ asidinden oluşmuştur ve ılık ya da soğuk suda derhal çözünür : Bu yüzden kırılgan dokumaların yıkanmasında kullanılır. Talaş sabununda % 73 yağ asidi vardır. Bilhassa toz deterjanlarla beraber çamaşır makinelerinde kullanılır.
POTASYUM SABUN ( YUMUŞAK SABUN)
Arap sabunuda denen bu sabun ev işlerinde ya da sanayide kullanılır. Arap sabunu üretiminde kullanılan sıvı yağlar, keten, kenevir, karanfil ve balıktan çıkarılan yağlardır. Bazlı çözelti, bir potas çözeltisidir. Zayıf bir çözelti, sonrasında da sabunlaşacak sıvı yağ konur ve kütle kaynama noktasına yakın ısıtılır ve karıştırılırEn sonunda kostik çözelti eklenmiş olur. Yüzeyde köpük kalmayınca ve kaynama tertipli bir hale gelirce, pişme tamamlanır. Ek olarak, tatlı badem yağından hareketle bademyağı sabunu, sodyum silikat içeren sert bir sabun olan silikatli sabun, % 10 - 15 sert sabun, kum, çakıl taşı ya da toz haldeki sünger taşı karışımı olan mineral sabun benzer biçimde başka sabunlarda üretilir .
ÇÖZüCü SABUN
Bileşimine yağları ve yağlı maddeleri çözebilen aseton, butil alkol, heksalin, izopropil alkol, benzen, kloroform, karbon tetraklorür, klisen, terebentin, toluen, trikoloetilin ve kimi petrol türevlerinin katılmış olduğu sabun ; yağlı ve çok kirli maddelerin yıkanmasında kullanılır, kireçli sulara karşı dayanıklıdır. Cildi uyarmak, yumuşatmak vebeslemek amacıyla kullanılan hela sabunu ( Bu ürünler aşırı yağlı sabunlar, aşırı yağlı madde oranı % 1 - 3 içinde değişmiş olur . )
METAL SABUN
Çoğu zaman ağır metallerden her hangi birinin çözünen bir tuz ile alkali bir sabunun tepkimesinden oluşan sabun
PUL SABUN
Yağ asitleri ile reçine asitlerinin oranı minimum % 78 olan, ufak yada iri parçalı, ince ve muntazam pulcuklardan oluşan sabun
AYDAM SABUN
Homojenliğini koruması, eloktrelitlere karşı duyarsız hale getirilmesi için, yapısına şeker, gliserin ya da bir alkol katılan sabun
SIVI SABUN
Bilesiminde % 36 oranında hindistan cevizi yağından elde edilmiş potasyum sabunu bulunan sulu çözeltiye denir.
TIBBİ SABUN
Badem yada çekirdek yağının sodyum hidroksit çözeltisiyle sabunlaşması esnasında ilk aşamada elde edilmiş sabun : bu sabunlar kir çıkartmaktan çok dezenfektan olarak kullanırlar.
TOZ SABUN
Yağ asitleri ile reçine asitlari oranı minimum % 82 olan toz halinde sert sabun ( Toz sabunlar çamaşır için hususi hazırlanmış olur.
YüZER SABUN
Yoğunluğunu suyun yoğunluğunun altına düşürmek için karıştırma yöntemiyle içine hava katılan sabun
YARI PİŞMİŞ SABUN
Kısmi bir tuzlama yapılsın yada yapılmasın sıcakta hamurlaştırma işlemiyle elde edilmiş sabun
SOĞUK üRETİM SABUNU
Sıvı durumda katılın dolgu maddeleriyle alkali kostik çözeltinin ısı veren tepkimesi sonunda elde edilmiş sabun.
PONZA SABUNU
Bu sabunun öteki adı ise mineral sabundur. Bileşimine ponza taşı katılan bir sabundur .
GAR SABUNU VEYA GARLI SABUN
vatanımızda Akdeniz bölgesinde yaygın olarak üretilen, bilhassa Hatay yöresinde başlıca geçim larından önde gelen gar sabunu defne sabunnu olarak malum sabunun bölgesel adıdır.
SABUN a. (ar. şaban).
1. Bir alkalinin yağlı bir madde üstüne tesir ettirilmesiyle elde edilmiş, çamaşır yıkamada ve temizlik işlerinde kullanılan ürün. (Bk. ansikl. böl.)
2. Bu ürünün kalıp durumuna getirilen katı biçimi.
3. Sabun köpüğü benzer biçimde sönmek, sözkonusu bir kimse ya da durumsa, birden parlayıp kendini göstermesine rağmen çok kısa süre içinde tesirini kaybetmek, gösterişi yok olmak: Şöhreti birkaç yıl sonrasında sabun köpüğü benzer biçimde söndü.
*Camc. Camcı sabunu, camın rengini yok etme.kte kullanılan mangan dioksit.
*Sabunc. Antiseptik sabun, bileşimine bakteri öldürücü maddelerin (heksakloro- difenilmetan, tetraklorofenol ve diklorofe- nol türevleri benzer biçimde bileşik bileşikler) katılmasına bağlı olarak azca çok belirgin halde mikrop kırıcı ve antiseptik özellikler taşıyan sabun. || Arap sabunu, yumuşak sabun ya da potasyum hidroksit sabunu, yağlı bir madde ile bir reçinenin potasyum hidroksit ya da kimi süre sodyum hidroksit çözeltisiyle bileştirilmesi sonunda elde edilmiş sabun. || Bit sabunu ya da mantar sabunu, bileşiminde parazit öldürücü maddeler, bilhassa D.D.T., pireotu özütü, kükürt ya da sodyum polisülfür bulunan sabun. || Çözücü sabun, bileşimine yağları ve yağlı maddeleri çözebilen aseton, butil alkol, heksalin, izopropil alkol, benzen, kloroform, karbon tetraklorür, ksilen, terebentin, toluen, trikloroetilen ve kimi petrol türevlerinin katılmış olduğu sabun; yağlı ve çok kirli dokumaların yıkanmasında kullanılır, kireçli sulara karşı dayanıklıdır. || Kozmetik sabun, cildi uyarmak, yumuşatmak ve beslemek amacıyla kullanılan hela sabunu. (Bu ürünler, aşırı yağlı sabunlar [aşırı yağlı madde oranı % 1-3 arasında değişir] ile setil alkol, lanolin ve le- sitin benzer biçimde kimi yumuşatıcı maddeler içeren sabunlar olmak suretiyle iki gruba ayrılır.) H Marsilya sabunu, bileşiminde % 63 oranında yağ asitleri ile reçine asitleri ve % 28 oranında su bulunan sabun. || Metal sabunu, çoğu zaman ağır metallerden herhangi birinin çözünen bir tuzu ile alkali bir sabunun tepkimesinden oluşan sabun. (Bu ürünler mineral yağlarla karıştırılarak yağlama işinde akışmazlık artırıcı [dop] olarak kullanılır.) || Ponza sabunu ya da mineral sabun, bileşimine ponza taşı katılan kir sökme sabunu. || Pul sabun, yağ asitleri ile reçine asitlerinin oranı minimum % 78 olan, ufak ya da iri parçalı, ince ve muntazam geometrik pulcuklardan oluşan sabun. || Saydam sabun, homojenliğini koruması, elektrolitlere karşı duyarsız hale getirilmesi ve kristalleşmemesi için, yapısına şeker, gliserin ya da bir alkol katılan sabun. || Sıvı sabun, bileşiminde % 36 oranında hindistancevizi yağından elde edilmiş potasyum sabunu bulunan sulu çözelti. || Soğuk üretim sabunu, sıvı durumda katılan dolgu maddeleriyle alkali kostik çözeltinin ısıveren tepkimesi sonunda elde edilmiş sabun. (Soğuk üretim sabununda, evvelde gliserin ayrılmadığından sabun içinde bulunur.) || Talaş sabunu, yağ asitleri ile reçine asitleri oranı % 75 olan, pulcuklar ve düzensiz şeritler biçiminde görünen sabun. || Tıbbi sabun, badem ya da çekirdek yağının sodyum hidroksit çözeltisiyle sabunlaşması esnasında ilk aşamada elde edilmiş sabun; bu sabunlar kir çıkarmaktan çok dezenfektan olarak kullanılır. || Toz sabun, yağ asitleri ile reçine asitleri oranı minimum % 82 olan toz halinde sert sabun. (Toz sabunlar çamaşır için hususi olarak hazırlanmış olur.) || Wc sabunu, banyoda kullanılan sabun. || Yan pişmiş sabun, kısmi bir tuzlama yapılsın ya da yapılmasın sıcakta hamurlaştırma işlemiyle elde edilmiş sabun. || Yüzer sabun, yoğunluğunu suyun yoğunluğunun altına düşürmek için karıştırma yöntemiyle içine hava katılan sabun.
*ANSİKL. Antikçağ'dan bu yana geleneksel yöntemlerle üretilen sabunlar, temizlik işlerinde en fazlaca kullanılan ürünler olmakla beraber günümüzde yerlerini kimi petrol türevlerinden elde edilmiş bireşim deterjanlarına bırakmaktadır. Böylesi bir gelişmenin ekonomik (hammaddelerin membaı ve fiyatı) ve ergonomik (kireçli sularda istenen sonucu vermeme, sertlik, vb.) olmak suretiyle çeşitli sebepleri vardır Sabun sanayisi bu tür bir gelişmeye karşı üretim teknolojisini değiştirip yenileyerek, ürünlerin niteliklerini iyileştirip çeşitlerini artırarak (hela sabunu, bebek sabunu, kokulu hela sabunu, ilaçlı sabunlar) cevap vermiştir.
• üretim. Sabun temel olarak içyağı, yerfıstığı yağı, palmiye aslı yağı, hindistancevizi yağı, zeytinyağı vb. benzer biçimde yağlı maddelerden elde edilmiş yağ asitleri ile sodyum tuzlarının tepkimesinden oluşur. Yağlı madde karışımının seçimi, mahalli ekonomik koşullara ve üründe bulunması istenen özelliklere (kir sökme, köpürme ve yüzey ıslatma, yumuşaklık verme, vb.) nazaran yapılır. Klasik sabun üretimi ya da tam deyimiyle Marsilya yöntemi, şu dört evreden oluşur: sabunlaşma, yıkama, pişim, sıvılaştırma. Sabunlaşma evresi, sodyum hidroksitle kimyasal tür tepkimenin gerçekleştirilmesine dayanır; yıkama aşamasında sabun üretiminin mühim bir yanürünü olan gliserol ayrılır ve sabun tek başına elde edilir; pişim sabunlaşmayı sağlar; sıvılaştırmaysa sabunun sonrasında kolayca kullanılabileceği fizyolojik bir biçime sokulması işlemidir Sabuncu ustasının uzun bir çıraklık periyodu süresince görgü yöntemiyle öğ renerek uyguladığı bu değişik aşamalardak kimyasal tepkimeler, meydana getirilen araştırmalar la anlaşılmış, dolayısıyla bunların denetin altına alınması sağlanmıştır Günümüzde bu sürecin tamamı çok iyi bilinmektedir; tu dört evrenin çoğu zaman otomatik ve en iy halde kesintisiz olarak uygulanması, mo dern sabunculuğun temelini oluşturur.
Bu aşamalardan sonrasında sıvı sabun, tüketicilerin kullandığı parça sabunlara dönüştürülür. Bitirme denen bu son aşama kurutma, yoğurma, kalıplama, kesme, markalama ve nihayet ambalajlama işlemlerini kapsar. Yoğurma esnasında sabuna kendi özelliklerini ürüne aktaran dolgu maddeleri, talk pudrası, parfümler, boyar- maddeler, alıkoyucular, deodoranlar vb. benzer biçimde katkı ürünleri ilave edilir. Bu maddelerin türleri ve miktarları, elde edilmiş ürünün kullanım amacına (el sabunu, hela sabunu, bakteri öldürücü sabun, vb.) göre değişiklik gösterir. Son yıllarda çamaşır makinelerinde kullanılmak suretiyle hususi toz sabunlar geliştirilmiştir (klasik sabunlar bu iş için kullanılamaz). Karmaşık formüllü bu tür sabunlar, patent haklarıyla koruma altına alınmışlardır. Bu ürünlerin bileşiminde sabunun yanı sıra ek olarak, sudaki kireçtaşıyla oluşan kireçli sabunları dağıtan et kenlerle, çamaşırın sertleşmesine neden olan bu kireçli sabunların çamaşır üstüne çökmesini önleyen etkenler bulunur. Günümüzde petrol türevlerinden elde edilmiş klasik deterjanlarla bu yeni toz sabunlar içinde yoğun bir rekabet sürmektedir.
Türkiye'de, sabun üretimi oldukça eski tarihlere kadar uzanmakta, resmi kayıtlara nazaran, XIX. yüzyıl başlarında Antakya'da taş kazanlarda sabun yapıldığı bilinmektedir. Günümüzde ise, birkaç büyük tesis haricinde sabun üretimi, çok dağınık ve ufak kapasiteli imalathanelerde yapılmaktadır. Öte taraftan, sabunun mühim hammaddelerinden sudkostik ve donyağının büyük bir kısmı yurtdışından sağlanmaktadır 1992 senesinde, Türkiye sabun üretimi 160 000 ton, yurtiçi talep 100 000 ton olmuş, sabun dışsatımı 60 000 ton, dışalımı ise 2 000 ton olarak gerçekleşmiştir.
*Eczc. Badem yağının sabunlaştırılmasıyla elde edilmiş tıbbi sabun, fitil halinde yumuşatıcı olarak ve asitlere karşı panzehir olarak kullanılır. Çözeltisi seboreye karşı uygulanır. Sıvı sabunlar, seyreltildikten sonrasında ameliyatlarda kullanılır. Siyah sabun, başta uyuz olmak suretiyle birçok hastalıkta kullanılan preparatın sıvağıdır. Sabunlara bir çok kez salisilik asit, kükürt, rezorsin ve bakır sülfat benzer biçimde etken maddeler katılır ve elde edilmiş karışım deri, hanım ve çocuk hastalıklarında kullanılır. Deride asit bir pH sağlamak amacıyla, çok yağlı sabunlar, esas maddesi özgür yağ asitleri olan asitli sabunlar ve lanolinli sabunlar hazırlanmış olur.
1. Bir alkalinin yağlı bir madde üstüne tesir ettirilmesiyle elde edilmiş, çamaşır yıkamada ve temizlik işlerinde kullanılan ürün. (Bk. ansikl. böl.)
2. Bu ürünün kalıp durumuna getirilen katı biçimi.
3. Sabun köpüğü benzer biçimde sönmek, sözkonusu bir kimse ya da durumsa, birden parlayıp kendini göstermesine rağmen çok kısa süre içinde tesirini kaybetmek, gösterişi yok olmak: Şöhreti birkaç yıl sonrasında sabun köpüğü benzer biçimde söndü.
*Camc. Camcı sabunu, camın rengini yok etme.kte kullanılan mangan dioksit.
*Sabunc. Antiseptik sabun, bileşimine bakteri öldürücü maddelerin (heksakloro- difenilmetan, tetraklorofenol ve diklorofe- nol türevleri benzer biçimde bileşik bileşikler) katılmasına bağlı olarak azca çok belirgin halde mikrop kırıcı ve antiseptik özellikler taşıyan sabun. || Arap sabunu, yumuşak sabun ya da potasyum hidroksit sabunu, yağlı bir madde ile bir reçinenin potasyum hidroksit ya da kimi süre sodyum hidroksit çözeltisiyle bileştirilmesi sonunda elde edilmiş sabun. || Bit sabunu ya da mantar sabunu, bileşiminde parazit öldürücü maddeler, bilhassa D.D.T., pireotu özütü, kükürt ya da sodyum polisülfür bulunan sabun. || Çözücü sabun, bileşimine yağları ve yağlı maddeleri çözebilen aseton, butil alkol, heksalin, izopropil alkol, benzen, kloroform, karbon tetraklorür, ksilen, terebentin, toluen, trikloroetilen ve kimi petrol türevlerinin katılmış olduğu sabun; yağlı ve çok kirli dokumaların yıkanmasında kullanılır, kireçli sulara karşı dayanıklıdır. || Kozmetik sabun, cildi uyarmak, yumuşatmak ve beslemek amacıyla kullanılan hela sabunu. (Bu ürünler, aşırı yağlı sabunlar [aşırı yağlı madde oranı % 1-3 arasında değişir] ile setil alkol, lanolin ve le- sitin benzer biçimde kimi yumuşatıcı maddeler içeren sabunlar olmak suretiyle iki gruba ayrılır.) H Marsilya sabunu, bileşiminde % 63 oranında yağ asitleri ile reçine asitleri ve % 28 oranında su bulunan sabun. || Metal sabunu, çoğu zaman ağır metallerden herhangi birinin çözünen bir tuzu ile alkali bir sabunun tepkimesinden oluşan sabun. (Bu ürünler mineral yağlarla karıştırılarak yağlama işinde akışmazlık artırıcı [dop] olarak kullanılır.) || Ponza sabunu ya da mineral sabun, bileşimine ponza taşı katılan kir sökme sabunu. || Pul sabun, yağ asitleri ile reçine asitlerinin oranı minimum % 78 olan, ufak ya da iri parçalı, ince ve muntazam geometrik pulcuklardan oluşan sabun. || Saydam sabun, homojenliğini koruması, elektrolitlere karşı duyarsız hale getirilmesi ve kristalleşmemesi için, yapısına şeker, gliserin ya da bir alkol katılan sabun. || Sıvı sabun, bileşiminde % 36 oranında hindistancevizi yağından elde edilmiş potasyum sabunu bulunan sulu çözelti. || Soğuk üretim sabunu, sıvı durumda katılan dolgu maddeleriyle alkali kostik çözeltinin ısıveren tepkimesi sonunda elde edilmiş sabun. (Soğuk üretim sabununda, evvelde gliserin ayrılmadığından sabun içinde bulunur.) || Talaş sabunu, yağ asitleri ile reçine asitleri oranı % 75 olan, pulcuklar ve düzensiz şeritler biçiminde görünen sabun. || Tıbbi sabun, badem ya da çekirdek yağının sodyum hidroksit çözeltisiyle sabunlaşması esnasında ilk aşamada elde edilmiş sabun; bu sabunlar kir çıkarmaktan çok dezenfektan olarak kullanılır. || Toz sabun, yağ asitleri ile reçine asitleri oranı minimum % 82 olan toz halinde sert sabun. (Toz sabunlar çamaşır için hususi olarak hazırlanmış olur.) || Wc sabunu, banyoda kullanılan sabun. || Yan pişmiş sabun, kısmi bir tuzlama yapılsın ya da yapılmasın sıcakta hamurlaştırma işlemiyle elde edilmiş sabun. || Yüzer sabun, yoğunluğunu suyun yoğunluğunun altına düşürmek için karıştırma yöntemiyle içine hava katılan sabun.
*ANSİKL. Antikçağ'dan bu yana geleneksel yöntemlerle üretilen sabunlar, temizlik işlerinde en fazlaca kullanılan ürünler olmakla beraber günümüzde yerlerini kimi petrol türevlerinden elde edilmiş bireşim deterjanlarına bırakmaktadır. Böylesi bir gelişmenin ekonomik (hammaddelerin membaı ve fiyatı) ve ergonomik (kireçli sularda istenen sonucu vermeme, sertlik, vb.) olmak suretiyle çeşitli sebepleri vardır Sabun sanayisi bu tür bir gelişmeye karşı üretim teknolojisini değiştirip yenileyerek, ürünlerin niteliklerini iyileştirip çeşitlerini artırarak (hela sabunu, bebek sabunu, kokulu hela sabunu, ilaçlı sabunlar) cevap vermiştir.
• üretim. Sabun temel olarak içyağı, yerfıstığı yağı, palmiye aslı yağı, hindistancevizi yağı, zeytinyağı vb. benzer biçimde yağlı maddelerden elde edilmiş yağ asitleri ile sodyum tuzlarının tepkimesinden oluşur. Yağlı madde karışımının seçimi, mahalli ekonomik koşullara ve üründe bulunması istenen özelliklere (kir sökme, köpürme ve yüzey ıslatma, yumuşaklık verme, vb.) nazaran yapılır. Klasik sabun üretimi ya da tam deyimiyle Marsilya yöntemi, şu dört evreden oluşur: sabunlaşma, yıkama, pişim, sıvılaştırma. Sabunlaşma evresi, sodyum hidroksitle kimyasal tür tepkimenin gerçekleştirilmesine dayanır; yıkama aşamasında sabun üretiminin mühim bir yanürünü olan gliserol ayrılır ve sabun tek başına elde edilir; pişim sabunlaşmayı sağlar; sıvılaştırmaysa sabunun sonrasında kolayca kullanılabileceği fizyolojik bir biçime sokulması işlemidir Sabuncu ustasının uzun bir çıraklık periyodu süresince görgü yöntemiyle öğ renerek uyguladığı bu değişik aşamalardak kimyasal tepkimeler, meydana getirilen araştırmalar la anlaşılmış, dolayısıyla bunların denetin altına alınması sağlanmıştır Günümüzde bu sürecin tamamı çok iyi bilinmektedir; tu dört evrenin çoğu zaman otomatik ve en iy halde kesintisiz olarak uygulanması, mo dern sabunculuğun temelini oluşturur.
Bu aşamalardan sonrasında sıvı sabun, tüketicilerin kullandığı parça sabunlara dönüştürülür. Bitirme denen bu son aşama kurutma, yoğurma, kalıplama, kesme, markalama ve nihayet ambalajlama işlemlerini kapsar. Yoğurma esnasında sabuna kendi özelliklerini ürüne aktaran dolgu maddeleri, talk pudrası, parfümler, boyar- maddeler, alıkoyucular, deodoranlar vb. benzer biçimde katkı ürünleri ilave edilir. Bu maddelerin türleri ve miktarları, elde edilmiş ürünün kullanım amacına (el sabunu, hela sabunu, bakteri öldürücü sabun, vb.) göre değişiklik gösterir. Son yıllarda çamaşır makinelerinde kullanılmak suretiyle hususi toz sabunlar geliştirilmiştir (klasik sabunlar bu iş için kullanılamaz). Karmaşık formüllü bu tür sabunlar, patent haklarıyla koruma altına alınmışlardır. Bu ürünlerin bileşiminde sabunun yanı sıra ek olarak, sudaki kireçtaşıyla oluşan kireçli sabunları dağıtan et kenlerle, çamaşırın sertleşmesine neden olan bu kireçli sabunların çamaşır üstüne çökmesini önleyen etkenler bulunur. Günümüzde petrol türevlerinden elde edilmiş klasik deterjanlarla bu yeni toz sabunlar içinde yoğun bir rekabet sürmektedir.
Türkiye'de, sabun üretimi oldukça eski tarihlere kadar uzanmakta, resmi kayıtlara nazaran, XIX. yüzyıl başlarında Antakya'da taş kazanlarda sabun yapıldığı bilinmektedir. Günümüzde ise, birkaç büyük tesis haricinde sabun üretimi, çok dağınık ve ufak kapasiteli imalathanelerde yapılmaktadır. Öte taraftan, sabunun mühim hammaddelerinden sudkostik ve donyağının büyük bir kısmı yurtdışından sağlanmaktadır 1992 senesinde, Türkiye sabun üretimi 160 000 ton, yurtiçi talep 100 000 ton olmuş, sabun dışsatımı 60 000 ton, dışalımı ise 2 000 ton olarak gerçekleşmiştir.
*Eczc. Badem yağının sabunlaştırılmasıyla elde edilmiş tıbbi sabun, fitil halinde yumuşatıcı olarak ve asitlere karşı panzehir olarak kullanılır. Çözeltisi seboreye karşı uygulanır. Sıvı sabunlar, seyreltildikten sonrasında ameliyatlarda kullanılır. Siyah sabun, başta uyuz olmak suretiyle birçok hastalıkta kullanılan preparatın sıvağıdır. Sabunlara bir çok kez salisilik asit, kükürt, rezorsin ve bakır sülfat benzer biçimde etken maddeler katılır ve elde edilmiş karışım deri, hanım ve çocuk hastalıklarında kullanılır. Deride asit bir pH sağlamak amacıyla, çok yağlı sabunlar, esas maddesi özgür yağ asitleri olan asitli sabunlar ve lanolinli sabunlar hazırlanmış olur.
Kaynak: Büyük Larousse
Sabun ve Sabun Yapımı
Katı ve sıvı sabun arasındaki fark nedir?
Tuz, sabun, diş macunu benzer biçimde maddelerin kimyasal ayrışımları nedir?
YORUMLAR