Sanayi kolları nelerdir? ENDüSTRİ BÖLüMLERİ TESİSLER ve TESİSLERİN BULUNDUĞU ŞEHİRLER Besin Endüstrisi Un Fabrikaları Tüm böl...
Sanayi kolları nelerdir?
ENDüSTRİ BÖLüMLERİ TESİSLER ve TESİSLERİN BULUNDUĞU ŞEHİRLER
Besin Endüstrisi
Tüm bölgelerimiz, çoğu İç Anadolu (Konya, Nevşehir, Ankara, Eskişehir)
Şeker Fabrikası
Alpullu, Uşak, Kütahya, Afyon, Erzurum, Malatya, Eskişehir, Turhal,Kayseri, Kastamonu, Van, Burdur, Maraş, Susurluk, Kars
Yağ Fabrikası
Ege, Marmara, Akdeniz Bölgesi (Adana, Antalya). Ege Bölgesi (İzmir, Edremit, Ayvalık)
Makama Fabrikası
Ankara, Trakya, İzmir, Eskişehir, Konya
Bisküvi Fabrikası
Ankara, İstanbul, İzmir, Karaman, Eskişehir
Sigara Fabrikası
İstanbul, İzmir, Samsun, Adana, Malatya, Bitlis, Tokat, Akhisar, Torbalı, Gaziantep
Konservecilik
Marmara Bölgesi, (İstanbul, Bursa), İzmir
İçki Fabrikası
İstanbul, İzmir, Aydın, Yozgat, Diyarbakır, Tekirdağ, Çanakkale, Bilecik, Anlara, Gaziantep, Adana
Süt ürünleri
Bursa, Kan, Trabzon, Diyarbakır, Urla, İzmir, İstanbul, Adana, Afyon, Muğla, Denizli, Kastamonu, Amasya, Giresun, K. Maraş Balıkesir, Edirne, Van Ankara
Dokuma Endüstrisi
Pamuklu Dokuma
İstanbul, Adana, Kayseri, Nazilli, Malatya, Denizli, İzmir, Manisa, G. Antep, Bursa, Mersin, Antalya, Maraş
Yünlü Dokuma
İstanbul, Hereke, Bursa, Bünyan (Kayseri), Siirt, Kocaeli, Tekirdağ
İpekli Dokuma
Bursa, Gemlik, İstanbul
Hazır Giyim, Konfeksiyon
İstanbul, İzmir, G. Antep
Halı-Kilim
Isparta, Uşak, Gördes, Demirci, Kula, Bünyan, Kayseri, Sivas, Ladik
Deri İşleri
İstanbul, İzmir, Bursa
Makina - Kimya Endüstrisi
Gübre Fabrikası
Mersin, İzmit, İzmir, Antalya, Kütahya, Samsun, Bandırma, İskenderun
Petrokimya
İzmir (Aliağa), Mersin (Ataş) İzmit (İpraş), Batman (Batman), Kırıkkale (Orta Anadolu)
Sabun, Deterjan Fabrikası
İzmit, İstanbul, Ankara
Madeni Eşya
İstanbul, Bursa, Adapazarı, İzmit, Denizli, Adana, G. Antep, Manisa
Boya
İzmir, Mersin, İstanbul, İzmit
Plastik, lastik
İstanbul, İzmit, Bursa, İzmir, Kayseri, Adana, G. Antep
Vagon
Adapazarı, Eskişehir
Gemi
İzmit, İstanbul
Otomobil
İstanbul, Bursa, İzmit, Ankara, İzmit, Eskişehir, G. Antep, Adapazarı, Adana
Uçak
Eskişehir, Anlara
Taşa-Toprağa Dayalı Endüstri
Cam
İstanbul, Sinop, Kırklareli, Sivas, Mersin
Seramik-Çimento
İstanbul, Çanakkale, Kütahya, Bozüyük
Çimento
Tarsus, Bartın, İstanbul, İzmir, İsparta, Eskişehir, Van, Balıkesir, Çanakkale, Aşkale, Elazığ ihraç edilir.
Tuğla-Kiremit
Eskişehir, Salihli, Turgutlu, Afyon, Kütahya, Uşak, Aydın, Zonguldak, Bolu, Bartın, Giresun, Çorum
Mobilya
İzmit (Karabağlar), Ankara (Siteler), İstanbul, Bur» (inegöl),Kayseri
Orman Endüstrisi
Kâğıt
İzmit, Çaycuma (Zonguldak), Aksu (Giresun), Dalaman (Muğla), Balıkesir, Bilecik, Yalova
Kereste
Bolu, Kastamonu, Sinop, Balıkesir, Adapazarı, Antalya, Muğla, İsparta, Burdur, Adana
Maden Endüstrisi
Demir-Çelik
Karabük, Ereğli, İskenderun, İzmir, Sivas
Bakır
Samsun, Ergani, Murgul, İzmit
Krom
Antalya, Elazığ
İç Anadolu Bölgesi'nin sanayi kolları nelerdir?
Karadeniz Bölgesi'nin sanayi kolları nelerdir?
Marmara Bölgesi'nin sanayi kolları nedir?
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
Besin Endüstrisi
Tüm bölgelerimiz, çoğu İç Anadolu (Konya, Nevşehir, Ankara, Eskişehir)
Şeker Fabrikası
Alpullu, Uşak, Kütahya, Afyon, Erzurum, Malatya, Eskişehir, Turhal,Kayseri, Kastamonu, Van, Burdur, Maraş, Susurluk, Kars
Yağ Fabrikası
Ege, Marmara, Akdeniz Bölgesi (Adana, Antalya). Ege Bölgesi (İzmir, Edremit, Ayvalık)
Makama Fabrikası
Ankara, Trakya, İzmir, Eskişehir, Konya
Bisküvi Fabrikası
Ankara, İstanbul, İzmir, Karaman, Eskişehir
Sigara Fabrikası
İstanbul, İzmir, Samsun, Adana, Malatya, Bitlis, Tokat, Akhisar, Torbalı, Gaziantep
Konservecilik
Marmara Bölgesi, (İstanbul, Bursa), İzmir
İçki Fabrikası
İstanbul, İzmir, Aydın, Yozgat, Diyarbakır, Tekirdağ, Çanakkale, Bilecik, Anlara, Gaziantep, Adana
Süt ürünleri
Bursa, Kan, Trabzon, Diyarbakır, Urla, İzmir, İstanbul, Adana, Afyon, Muğla, Denizli, Kastamonu, Amasya, Giresun, K. Maraş Balıkesir, Edirne, Van Ankara
Dokuma Endüstrisi
Pamuklu Dokuma
İstanbul, Adana, Kayseri, Nazilli, Malatya, Denizli, İzmir, Manisa, G. Antep, Bursa, Mersin, Antalya, Maraş
Yünlü Dokuma
İstanbul, Hereke, Bursa, Bünyan (Kayseri), Siirt, Kocaeli, Tekirdağ
İpekli Dokuma
Bursa, Gemlik, İstanbul
Hazır Giyim, Konfeksiyon
İstanbul, İzmir, G. Antep
Halı-Kilim
Isparta, Uşak, Gördes, Demirci, Kula, Bünyan, Kayseri, Sivas, Ladik
Deri İşleri
İstanbul, İzmir, Bursa
Makina - Kimya Endüstrisi
Gübre Fabrikası
Mersin, İzmit, İzmir, Antalya, Kütahya, Samsun, Bandırma, İskenderun
Petrokimya
İzmir (Aliağa), Mersin (Ataş) İzmit (İpraş), Batman (Batman), Kırıkkale (Orta Anadolu)
Sabun, Deterjan Fabrikası
İzmit, İstanbul, Ankara
Madeni Eşya
İstanbul, Bursa, Adapazarı, İzmit, Denizli, Adana, G. Antep, Manisa
Boya
İzmir, Mersin, İstanbul, İzmit
Plastik, lastik
İstanbul, İzmit, Bursa, İzmir, Kayseri, Adana, G. Antep
Vagon
Adapazarı, Eskişehir
Gemi
İzmit, İstanbul
Otomobil
İstanbul, Bursa, İzmit, Ankara, İzmit, Eskişehir, G. Antep, Adapazarı, Adana
Uçak
Eskişehir, Anlara
Taşa-Toprağa Dayalı Endüstri
Cam
İstanbul, Sinop, Kırklareli, Sivas, Mersin
Seramik-Çimento
İstanbul, Çanakkale, Kütahya, Bozüyük
Çimento
Tarsus, Bartın, İstanbul, İzmir, İsparta, Eskişehir, Van, Balıkesir, Çanakkale, Aşkale, Elazığ ihraç edilir.
Tuğla-Kiremit
Eskişehir, Salihli, Turgutlu, Afyon, Kütahya, Uşak, Aydın, Zonguldak, Bolu, Bartın, Giresun, Çorum
Mobilya
İzmit (Karabağlar), Ankara (Siteler), İstanbul, Bur» (inegöl),Kayseri
Orman Endüstrisi
Kâğıt
İzmit, Çaycuma (Zonguldak), Aksu (Giresun), Dalaman (Muğla), Balıkesir, Bilecik, Yalova
Kereste
Bolu, Kastamonu, Sinop, Balıkesir, Adapazarı, Antalya, Muğla, İsparta, Burdur, Adana
Maden Endüstrisi
Demir-Çelik
Karabük, Ereğli, İskenderun, İzmir, Sivas
Bakır
Samsun, Ergani, Murgul, İzmit
Krom
Antalya, Elazığ
HİZMET SEKTÖRü FİRMALARI
Araştırma Şirketleri
Asansör ve Bakım Hizmetleri
Düğün Organizasyonları
Güvenlik Şirketleri
Eğitim Hizmetleri
Otomobil-Araç-Makina Kiralama
Sigorta Şirketleri
Çocuk Bakıcısı Dadı
Eğlence
Haşere Mücadele Firmaları
Marka/Kalite ve Standart
Reklam ve Halkla İlişkiler
Tercüme Hizmetleri
Danışmanlık
Konut Yönetim Hizmetleri
Mimarlık
Sağlık Hizmetleri
Emlak
Mankenlik Ajansları
Mühendislik Hizmetleri
Sosyal Hizmetler
Temizlik Şirketleri
Araştırma Şirketleri
Asansör ve Bakım Hizmetleri
Düğün Organizasyonları
Güvenlik Şirketleri
Eğitim Hizmetleri
Otomobil-Araç-Makina Kiralama
Sigorta Şirketleri
Çocuk Bakıcısı Dadı
Eğlence
Haşere Mücadele Firmaları
Marka/Kalite ve Standart
Reklam ve Halkla İlişkiler
Tercüme Hizmetleri
Danışmanlık
Konut Yönetim Hizmetleri
Mimarlık
Sağlık Hizmetleri
Emlak
Mankenlik Ajansları
Mühendislik Hizmetleri
Sosyal Hizmetler
Temizlik Şirketleri
TüRKİYE'DE SANAYİ
Sanayi ile ilgili terimler :
Sanayi : Hammaddeyi işleyerek kullanılmaya hazır hale getirilmesini sağlayan araçlar topluluğudur.
Hammadde : Sanayileşme için temel koşullardan biridir. Makinelerde mamul maddeye dönüşebilen işlenmemiş maddelerdir. Bu maddeler bitkisel ( pamuk , buğday .....vb) , hayvansal ( süt , et , yün .....vb ) ve madensel ( demir , bakır , krom .....vb ) kökenli olabilir.
Sanayi ürünü : Fabrikalarda işlenerek kullanılan maddelerdir.
Endüstri : Sanayi ile yakın anlamlıdır. Sanayiye göre daha geniş kapsamlı olup mal ve hizmet üreten tesisler topluluğu anlamına gelmektedir. Örneğin Kimya endüstrisi , turizm endüstrisi gibi.
BİR YERDE SANAYİNİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR :
Dünya üzerinde her yerde sanayi tesisleri kurmak mümkün değildir. Bir yerde sanayi tesisi kurulabilmesi için gerekli belli başlı şartlar şunlardır :
a) Sermaye :
Sanayi tesisinin kurulabilmesi için en önemli koşuldur. Diğer koşullar elverişli olsa bile eğer gerekli miktarda sermayeniz yoksa o fabrikayı açmanın mümkün olmaz . Türkiye'de sanayinin gelişmemesinde ne önemli etken sermaye yetersizliğidir
b) Hammadde :
Sanayi hammaddeyi işleyerek çeşitli ürünler haline getirmektedir. Sanayi hammaddeye bağımlı olduğundan bazı sanayi tesislerinin dağılımı hammadde larının yakın olan yerlere açılmaktadır. Örneğin un ve makarna fabrikaları buğday üretilen yerlerde, zeytin yağı ve ayçiçeği yağı fabrikaları zeytin ve ayçiçek üretiminin fazla olduğu yerlerde açılmaktadır.
Hammadde kolay taşınabilecek özellikte ise tüketim alanları dikkate alınmaktadır.Bu nedenle bir çok fabrika büyük şehirlerin çevresinde toplanmıştır.
Hammadde Kaynakları
Tarım ürünleri Hayvansal ürünler Madenler Orman
c) Enerji :
Fabrikalardaki makinelerin çalışabilmesi için enerjiye gereksinim duyulmaktadır.Sanayileşmiş ülkelerde veya bölgelerde enerji tüketimi fazladır. ülkemizde enerji üretiminin en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu , enerji tüketiminin en fazla olduğu bölge ise Marmara'dır.
d) İşgücü :
Sanayi tesislerinin kurulup çalışabilmesi için işçiye ve teknik elemana ihtiyaç vardır. ülkemizde genç nüfus sayısının fazla olmasından dolayı işgücü fazlalığı vardır. Ancak ülkemizde kalifiye eleman adı verilen nitelikli eğitimli teknik eleman sıkıntısı yaşanmaktadır.
e) Ulaşım :
Ulaşım koşulları hammaddenin ve sanayi ürünlerinin taşınmasında kolaylık sağlar . Ulaşım imkanlarının geliştirilmesi yaygınlaştırılması sanayinin gelişmesinde önemli bir etkendir. Günümüzde Türkiye'de ve dünyada sanayi tesislerinin dağılımına bakıldığı zaman ilk dikkat çeken şey ulaşımın kolay olduğu yerlerde sanayinin gelişmiş olduğudur.
f) Pazarlama :
Sanayi ürünlerinin kolay pazarlanması sanayinin gelişmesinde önemli bir etkendir. üretilen bir ürünün pazarlama imkanı olması o sanayinin gelişmesi beklenemez .üretim ve tüketim yerlerinin yakın olması maliyeti düşürür.
TüRKİYE'DE BAŞLICA SANAYİ KOLLARI VE COĞRAFİ DAĞILIMI
1. Besin Sanayii :
Hammaddesi tarıma dayalı olan ürünlerdir. ülkemizde en fazla gelişme gösteren sanayi çeşitlerinden biridir. ülkemizde bölgeler arasında görülen iklim tiplerinin farklığı ve bu durumun yol açtığı tarım ürünlerinde yaşanan çeşitlilik fabrika çeşidinin de farklı olmasına yol açmıştır. ülkemizde bulunan belli başlı besin sanayiine ait tesisler şunlardır ;
GIDA SANAYİİ
a) Un ve unlu mamüller : İç Anadolu başta olmak üzere hemen her bölgemizde bulunmaktadır. Un , makarna , irmik ve şehriye fabrikaları gibi tesislerdir. Konya , Eskişehir, Balıkesir, Ankara , Erzurum Kayseri , Gaziantep .......... vb
b) Şeker Fabrikaları : Hammaddesi şekerpancardır. Şekerpancarı tarladan toplandıktan sonra kısa sürede bozulmaktadır. Bu nedenle şeker fabrikları şekerpancarı üreten yerlere yakın bir yerde kurulmuştur. Konya,Erzurum,Eskişehir, Uşak .........vb
c) Zeytinyağı fabrikası : Zeytin üretiminin fazla olduğu yerlerde kurulmaktadır. Ege bölgesinde Edremit, Ayvalık İzmir, Muğla ve Aydın'da , Marmara bölgesinde Gemlik , Çanakkale, İznik ve Balıkesir'de , Akdeniz bölgesinde Adana , Antakya, Kilis'te , Güneydoğu Anadolu bölgesinde Gaziantep ve çevresinde yoğunlaşmıştır.
d) Ayçiçek yağı fabrikası :Marmara bölgesinin Trakya kesiminde Edirne ve Tekirdağ çevresinde yoğunlaşmıştır.
e) Konserve fabrikaları : Balık konservesi Çanakkale'de , Sebze ve meyve konservesi ise İstanbul,Bursa,Balıkesir ve İzmir gibi illerde yoğunluk göstermektedir. ülkemizde konserve sanayisi uzun yıllar istenilen düzeye ulaşmamıştır. Bu durumun belli başlı nedenleri ise , ülkemizde her mevsim taze sebze ve meyvenin bulunabilmesi , evlerde konserve üretiminin yapılması ve konservenin pahalı olması gibi etkenler rol oynamıştır. Ancak son yılarda kentleşme olgusunun artması konserve üretiminin ve tüketiminin artmasına neden olmuştur.
f) Hayvan ürünleri sanayisi :Özellikle büyükbaş hayvancılığın yaygın olduğu yerlerde yaygınlaşmıştır. Et kombinaları,yoğurt ve peynir fabrikaları bu guruba girmektedir. Trabzon, Erzurum, Van, Kars,Edirne .......... vb
g) Çay fabrikaları : Tarım alanları ile fabrikalar iç içe geçmiştir. Nedeni Çay toplandıktan sonra kısa sürede bozulmaktadır. Çay fabrikaları Rize ve çevresinde yoğunlaşmıştır.
2. Alkollü içki ve tütün sanayiisi :
Tütün sigara sanayisinin hammaddesidir. Sigara önceleri sadece devlete ait fabrikalarda üretilmekte iken günümüzde özel sektöre de izin verilmiştir. Başlıca fabrikalar : İstanbul , İzmir , Samsun , Malatya , Adana ve Tokat'ta yer almaktadır.
İçki üretimi de sigara gibi önceleri devlete ait fabrikalarda yapılmakta iken son yıllarda özel sektöre de izin verilmiştir. Bira ; arpanın mayalandırılmasından yapılmaktadır. Belli başlı fabrikalar Ankara , İstanbul , Yozgat ve İzmir de bulunmaktadır. Rakı : Kuru üzümün damıtılmasından yapılmaktadır. Rakıya kokusunu veren madde ise anasondur. Belli başlı fabrikalar , İzmir , Diyarbakır , ve Tekirdağ'dadır. Şarap : yaş üzümünün mayalandırılmasından yapılmaktadır.İzmir , Tekirdağ, Çanakkale , Kayseri , Kırşehir ve Nevşehir gibi illerde bulunmaktadır.
ALKOLLü İÇKİ SANAYİİ
3. Dokuma Sanayisi :
Türkiye'de en eski ve en fazla gelişme gösteren sanayi dalıdır. İşyeri ve çalışan işçi bakımından diğer sanayi kolları arasında ilk sırada yer almaktadır.
Keten dokuma : Kastamonu Taşköprü'de
Pamuklu dokuma : Bursa , İstanbul , İzmir , Adana , Antalya , Nazillli ( Aydın ), Denizli, Kayseri .
İpekli dokuma : İstanbul , Bursa , Gemlik
Yünlü dokuma : İstanbul , Bursa , İzmir , ve Hereke ( Kocaeli )
Deri ve Kösele : İstanbul , İzmir .
Halı ve kilim dokumacılığı : Isparta, Burdur, Uşak, Demirci - Gördes - Kula ( Manisa ) , Kayseri ve Sivas gibi illerde bulunmaktadır.
Battaniye dokuma : Siirt
Kimya sanayii
Diğer endüstri kollarına göre daha geç gelişme göstermiştir ve daha geri durumdadır. Kurulumu için büyük bir sermaye birikimine ve kalifiye elemana ihtiyaç duyulmaktadır.
Petrol rafinerisi : Batman ( Batman Petrol rafinerisi ), İzmir ( Aliağa Petrol rafinerisi ), Mersin ( Ataş petrol rafinerisi ), Kırıkkale ( Orta Anadolu petrol rafinerisi ), İzmit ( Tüpraş petrol rafinerisi ).
Gübre sanayisi : Mersin , Hatay , İzmir , Bandırma ve Konya'da gelişme göstermiştir.
İlaç sanayisi : İstanbul ve çevresindoya sanayisi : İzmir , Mersin ve İstanbul,'da
BOYA SANAYİ:İZMİR MERSİN İSTANBUL
Maden sanayiisi
Yer altından çıkarılan madenlerin fabrikalara işlenerek kullanıma hazır hale getirilmesine maden işleme sanayii( metaluji ) denilmektedir. ülkemizde maden çeşitliliği fazladır. Ancak rezerv miktarlarının az olmasından dolayı maden sanayii pek fazla gelişme göstermemiştir.
Demir-çelik fabrikaları : Kırıkkale , Karabük, Ereğli , İskenderun
Bakır işleme : Ergani ( Artvin ), Samsun ve Maden( Elazığ )
Alüminyum tesisleri : Seydişehir ( Konya )
Boraks : Bandırma
Ferro krom : Antalya ve Elazığ
Kurşun ve Çinko : Keban ( Elazığ )
MADEN VE DEMİR ÇELİK SANAYİ
Makine Sanayiisi
Kara,demir,deniz ve hava yolları ulaşım araçlarının yapımı ile elektrikli aletlerin imalatı ve savunma sanayiine ait araçlar makine sanayisinin temelini oluşturmaktadır.
Otomotiv sanayii : Bursa, İzmir, Sakarya , Kocaeli
Demiryolu araçları : Sakarya , Eskişehir ve Sivas
Gemi yapımı ( Tershane ) : Marmara bölgesi ilk sırada gelmektedir. İstanbul ( Pendik- Tuzla - Hasköy ....... ) , İzmir ( Alaybey ). Ayrıca Bodrum , Marmaris ve Karadeniz kıyılarımızda kotra ve yat gibi küçük deniz araçları da yağılmaktadır.
Uçak sanayii : Anakara Akıncı'da ve Eskişehir
Elektrikli makine imalatı : Özellikle beyaz eşya fabrikaları ülkemizde fazla gelişme göstermiştir. Yurt içi ihtiyacını karşıladığı gibi yurt dışına da büyük bir oranda ihraç edilmektedir. İstanbul , İzmir ve Manisa'da gelişme göstermiştir.
Savunma sanayii : Kırıkkale , ve Ankara
YEDEK PARÇA VE MAKİNA SANAYİİ
7. Çimento ,cam ve seramik sanayii
a) Çimento sanayiisi : Hammaddesi kireçtaşı ve kil olan çimento günümüzde en fazla kullanılan yapı malzemesidir.Türkiye'de bir çok ilde çimento fabrikası bulunmaktadır. Devlete ait fabrikaların yanında özel sektöre ait fabrikalarda son yıllarda artmıştır. Ankara, Çanakkale , İzmir, Adana, Konya , Nevşehir ,Bolu ......... vb illerde bulunmaktadır.
b) Tuğla ve kiremit sanayisi: Uşak,Afyonkarahisar,Kütahya ve İzmir çevresinde yoğunlaşmıştır. Ayrıca Bolu, Bartın ve Eskişehir'de de bulunmaktadır.
c) Cam sanayisi: Camın temel maddesi Sio2 minareli, sileks ve kuvars taşlarının özellikle kuvars kumlarının eritilmesiyle oluşur.İstanbul,Kırklareli, Sinop , İzmit, Bursa Mersin ...... vb
d) Seramik sanayii : Kil toprağının çamurundan yapılan çeşitli eşyaların yüksek sıcaklıkta pişirilmesiyle oluşmaktadır.Bursa ( İznik ) Bilecik( Bozüyük), Kütahya ve Çanakkale çevresinde fabrikalar yoğunlaşmıştır.
Orman ürünleri sanayiisi
Bu fabrikalar ormanların daha çok kıyı bölgelerimizde bulunmasına bağlı olarak buralarda toplanmıştır.
a) Kereste fabrikaları : Bolu , Düzce , Bartın , Ayancık , Rize , ve Ordu'da
b) Kağıt Fabrikaları : Aksu ( Giresun ) , Çaycuma ( Zonguldak ) , Bartın, Taşköprü( Kastamonu ) , İzmit Dalaman ( Muğla ) , Balıkesir ve Mersin
Sanayi ile ilgili terimler :
Sanayi : Hammaddeyi işleyerek kullanılmaya hazır hale getirilmesini sağlayan araçlar topluluğudur.
Hammadde : Sanayileşme için temel koşullardan biridir. Makinelerde mamul maddeye dönüşebilen işlenmemiş maddelerdir. Bu maddeler bitkisel ( pamuk , buğday .....vb) , hayvansal ( süt , et , yün .....vb ) ve madensel ( demir , bakır , krom .....vb ) kökenli olabilir.
Sanayi ürünü : Fabrikalarda işlenerek kullanılan maddelerdir.
Endüstri : Sanayi ile yakın anlamlıdır. Sanayiye göre daha geniş kapsamlı olup mal ve hizmet üreten tesisler topluluğu anlamına gelmektedir. Örneğin Kimya endüstrisi , turizm endüstrisi gibi.
BİR YERDE SANAYİNİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR :
Dünya üzerinde her yerde sanayi tesisleri kurmak mümkün değildir. Bir yerde sanayi tesisi kurulabilmesi için gerekli belli başlı şartlar şunlardır :
a) Sermaye :
Sanayi tesisinin kurulabilmesi için en önemli koşuldur. Diğer koşullar elverişli olsa bile eğer gerekli miktarda sermayeniz yoksa o fabrikayı açmanın mümkün olmaz . Türkiye'de sanayinin gelişmemesinde ne önemli etken sermaye yetersizliğidir
b) Hammadde :
Sanayi hammaddeyi işleyerek çeşitli ürünler haline getirmektedir. Sanayi hammaddeye bağımlı olduğundan bazı sanayi tesislerinin dağılımı hammadde larının yakın olan yerlere açılmaktadır. Örneğin un ve makarna fabrikaları buğday üretilen yerlerde, zeytin yağı ve ayçiçeği yağı fabrikaları zeytin ve ayçiçek üretiminin fazla olduğu yerlerde açılmaktadır.
Hammadde kolay taşınabilecek özellikte ise tüketim alanları dikkate alınmaktadır.Bu nedenle bir çok fabrika büyük şehirlerin çevresinde toplanmıştır.
Hammadde Kaynakları
Tarım ürünleri Hayvansal ürünler Madenler Orman
c) Enerji :
Fabrikalardaki makinelerin çalışabilmesi için enerjiye gereksinim duyulmaktadır.Sanayileşmiş ülkelerde veya bölgelerde enerji tüketimi fazladır. ülkemizde enerji üretiminin en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu , enerji tüketiminin en fazla olduğu bölge ise Marmara'dır.
d) İşgücü :
Sanayi tesislerinin kurulup çalışabilmesi için işçiye ve teknik elemana ihtiyaç vardır. ülkemizde genç nüfus sayısının fazla olmasından dolayı işgücü fazlalığı vardır. Ancak ülkemizde kalifiye eleman adı verilen nitelikli eğitimli teknik eleman sıkıntısı yaşanmaktadır.
e) Ulaşım :
Ulaşım koşulları hammaddenin ve sanayi ürünlerinin taşınmasında kolaylık sağlar . Ulaşım imkanlarının geliştirilmesi yaygınlaştırılması sanayinin gelişmesinde önemli bir etkendir. Günümüzde Türkiye'de ve dünyada sanayi tesislerinin dağılımına bakıldığı zaman ilk dikkat çeken şey ulaşımın kolay olduğu yerlerde sanayinin gelişmiş olduğudur.
f) Pazarlama :
Sanayi ürünlerinin kolay pazarlanması sanayinin gelişmesinde önemli bir etkendir. üretilen bir ürünün pazarlama imkanı olması o sanayinin gelişmesi beklenemez .üretim ve tüketim yerlerinin yakın olması maliyeti düşürür.
TüRKİYE'DE BAŞLICA SANAYİ KOLLARI VE COĞRAFİ DAĞILIMI
1. Besin Sanayii :
Hammaddesi tarıma dayalı olan ürünlerdir. ülkemizde en fazla gelişme gösteren sanayi çeşitlerinden biridir. ülkemizde bölgeler arasında görülen iklim tiplerinin farklığı ve bu durumun yol açtığı tarım ürünlerinde yaşanan çeşitlilik fabrika çeşidinin de farklı olmasına yol açmıştır. ülkemizde bulunan belli başlı besin sanayiine ait tesisler şunlardır ;
GIDA SANAYİİ
a) Un ve unlu mamüller : İç Anadolu başta olmak üzere hemen her bölgemizde bulunmaktadır. Un , makarna , irmik ve şehriye fabrikaları gibi tesislerdir. Konya , Eskişehir, Balıkesir, Ankara , Erzurum Kayseri , Gaziantep .......... vb
b) Şeker Fabrikaları : Hammaddesi şekerpancardır. Şekerpancarı tarladan toplandıktan sonra kısa sürede bozulmaktadır. Bu nedenle şeker fabrikları şekerpancarı üreten yerlere yakın bir yerde kurulmuştur. Konya,Erzurum,Eskişehir, Uşak .........vb
c) Zeytinyağı fabrikası : Zeytin üretiminin fazla olduğu yerlerde kurulmaktadır. Ege bölgesinde Edremit, Ayvalık İzmir, Muğla ve Aydın'da , Marmara bölgesinde Gemlik , Çanakkale, İznik ve Balıkesir'de , Akdeniz bölgesinde Adana , Antakya, Kilis'te , Güneydoğu Anadolu bölgesinde Gaziantep ve çevresinde yoğunlaşmıştır.
d) Ayçiçek yağı fabrikası :Marmara bölgesinin Trakya kesiminde Edirne ve Tekirdağ çevresinde yoğunlaşmıştır.
e) Konserve fabrikaları : Balık konservesi Çanakkale'de , Sebze ve meyve konservesi ise İstanbul,Bursa,Balıkesir ve İzmir gibi illerde yoğunluk göstermektedir. ülkemizde konserve sanayisi uzun yıllar istenilen düzeye ulaşmamıştır. Bu durumun belli başlı nedenleri ise , ülkemizde her mevsim taze sebze ve meyvenin bulunabilmesi , evlerde konserve üretiminin yapılması ve konservenin pahalı olması gibi etkenler rol oynamıştır. Ancak son yılarda kentleşme olgusunun artması konserve üretiminin ve tüketiminin artmasına neden olmuştur.
f) Hayvan ürünleri sanayisi :Özellikle büyükbaş hayvancılığın yaygın olduğu yerlerde yaygınlaşmıştır. Et kombinaları,yoğurt ve peynir fabrikaları bu guruba girmektedir. Trabzon, Erzurum, Van, Kars,Edirne .......... vb
g) Çay fabrikaları : Tarım alanları ile fabrikalar iç içe geçmiştir. Nedeni Çay toplandıktan sonra kısa sürede bozulmaktadır. Çay fabrikaları Rize ve çevresinde yoğunlaşmıştır.
2. Alkollü içki ve tütün sanayiisi :
Tütün sigara sanayisinin hammaddesidir. Sigara önceleri sadece devlete ait fabrikalarda üretilmekte iken günümüzde özel sektöre de izin verilmiştir. Başlıca fabrikalar : İstanbul , İzmir , Samsun , Malatya , Adana ve Tokat'ta yer almaktadır.
İçki üretimi de sigara gibi önceleri devlete ait fabrikalarda yapılmakta iken son yıllarda özel sektöre de izin verilmiştir. Bira ; arpanın mayalandırılmasından yapılmaktadır. Belli başlı fabrikalar Ankara , İstanbul , Yozgat ve İzmir de bulunmaktadır. Rakı : Kuru üzümün damıtılmasından yapılmaktadır. Rakıya kokusunu veren madde ise anasondur. Belli başlı fabrikalar , İzmir , Diyarbakır , ve Tekirdağ'dadır. Şarap : yaş üzümünün mayalandırılmasından yapılmaktadır.İzmir , Tekirdağ, Çanakkale , Kayseri , Kırşehir ve Nevşehir gibi illerde bulunmaktadır.
ALKOLLü İÇKİ SANAYİİ
3. Dokuma Sanayisi :
Türkiye'de en eski ve en fazla gelişme gösteren sanayi dalıdır. İşyeri ve çalışan işçi bakımından diğer sanayi kolları arasında ilk sırada yer almaktadır.
Keten dokuma : Kastamonu Taşköprü'de
Pamuklu dokuma : Bursa , İstanbul , İzmir , Adana , Antalya , Nazillli ( Aydın ), Denizli, Kayseri .
İpekli dokuma : İstanbul , Bursa , Gemlik
Yünlü dokuma : İstanbul , Bursa , İzmir , ve Hereke ( Kocaeli )
Deri ve Kösele : İstanbul , İzmir .
Halı ve kilim dokumacılığı : Isparta, Burdur, Uşak, Demirci - Gördes - Kula ( Manisa ) , Kayseri ve Sivas gibi illerde bulunmaktadır.
Battaniye dokuma : Siirt
Kimya sanayii
Diğer endüstri kollarına göre daha geç gelişme göstermiştir ve daha geri durumdadır. Kurulumu için büyük bir sermaye birikimine ve kalifiye elemana ihtiyaç duyulmaktadır.
Petrol rafinerisi : Batman ( Batman Petrol rafinerisi ), İzmir ( Aliağa Petrol rafinerisi ), Mersin ( Ataş petrol rafinerisi ), Kırıkkale ( Orta Anadolu petrol rafinerisi ), İzmit ( Tüpraş petrol rafinerisi ).
Gübre sanayisi : Mersin , Hatay , İzmir , Bandırma ve Konya'da gelişme göstermiştir.
İlaç sanayisi : İstanbul ve çevresindoya sanayisi : İzmir , Mersin ve İstanbul,'da
BOYA SANAYİ:İZMİR MERSİN İSTANBUL
Maden sanayiisi
Yer altından çıkarılan madenlerin fabrikalara işlenerek kullanıma hazır hale getirilmesine maden işleme sanayii( metaluji ) denilmektedir. ülkemizde maden çeşitliliği fazladır. Ancak rezerv miktarlarının az olmasından dolayı maden sanayii pek fazla gelişme göstermemiştir.
Demir-çelik fabrikaları : Kırıkkale , Karabük, Ereğli , İskenderun
Bakır işleme : Ergani ( Artvin ), Samsun ve Maden( Elazığ )
Alüminyum tesisleri : Seydişehir ( Konya )
Boraks : Bandırma
Ferro krom : Antalya ve Elazığ
Kurşun ve Çinko : Keban ( Elazığ )
MADEN VE DEMİR ÇELİK SANAYİ
Makine Sanayiisi
Kara,demir,deniz ve hava yolları ulaşım araçlarının yapımı ile elektrikli aletlerin imalatı ve savunma sanayiine ait araçlar makine sanayisinin temelini oluşturmaktadır.
Otomotiv sanayii : Bursa, İzmir, Sakarya , Kocaeli
Demiryolu araçları : Sakarya , Eskişehir ve Sivas
Gemi yapımı ( Tershane ) : Marmara bölgesi ilk sırada gelmektedir. İstanbul ( Pendik- Tuzla - Hasköy ....... ) , İzmir ( Alaybey ). Ayrıca Bodrum , Marmaris ve Karadeniz kıyılarımızda kotra ve yat gibi küçük deniz araçları da yağılmaktadır.
Uçak sanayii : Anakara Akıncı'da ve Eskişehir
Elektrikli makine imalatı : Özellikle beyaz eşya fabrikaları ülkemizde fazla gelişme göstermiştir. Yurt içi ihtiyacını karşıladığı gibi yurt dışına da büyük bir oranda ihraç edilmektedir. İstanbul , İzmir ve Manisa'da gelişme göstermiştir.
Savunma sanayii : Kırıkkale , ve Ankara
YEDEK PARÇA VE MAKİNA SANAYİİ
7. Çimento ,cam ve seramik sanayii
a) Çimento sanayiisi : Hammaddesi kireçtaşı ve kil olan çimento günümüzde en fazla kullanılan yapı malzemesidir.Türkiye'de bir çok ilde çimento fabrikası bulunmaktadır. Devlete ait fabrikaların yanında özel sektöre ait fabrikalarda son yıllarda artmıştır. Ankara, Çanakkale , İzmir, Adana, Konya , Nevşehir ,Bolu ......... vb illerde bulunmaktadır.
b) Tuğla ve kiremit sanayisi: Uşak,Afyonkarahisar,Kütahya ve İzmir çevresinde yoğunlaşmıştır. Ayrıca Bolu, Bartın ve Eskişehir'de de bulunmaktadır.
c) Cam sanayisi: Camın temel maddesi Sio2 minareli, sileks ve kuvars taşlarının özellikle kuvars kumlarının eritilmesiyle oluşur.İstanbul,Kırklareli, Sinop , İzmit, Bursa Mersin ...... vb
d) Seramik sanayii : Kil toprağının çamurundan yapılan çeşitli eşyaların yüksek sıcaklıkta pişirilmesiyle oluşmaktadır.Bursa ( İznik ) Bilecik( Bozüyük), Kütahya ve Çanakkale çevresinde fabrikalar yoğunlaşmıştır.
Orman ürünleri sanayiisi
Bu fabrikalar ormanların daha çok kıyı bölgelerimizde bulunmasına bağlı olarak buralarda toplanmıştır.
a) Kereste fabrikaları : Bolu , Düzce , Bartın , Ayancık , Rize , ve Ordu'da
b) Kağıt Fabrikaları : Aksu ( Giresun ) , Çaycuma ( Zonguldak ) , Bartın, Taşköprü( Kastamonu ) , İzmit Dalaman ( Muğla ) , Balıkesir ve Mersin
Türkiyedeki Sanayiler
1. Besin Sanayii
Hammaddesi tarımsal ve hayvansal ürünlerden oluşan sanayi dalıdır.
ülkemizde tarım ve hayvancılık geliştiğinden ve nüfus fazla olduğundan besin sanayii oldukça gelişmiştir. Kuruluş yerleri genelde hammaddenin fazla olduğu yerlerde veya büyük şehirlerin kenarlarında toplanmıştır.
Şeker fabrikaları: İlk defa 1926 yılında kurulmuştur. Şekerpancarı kıyı kesimler hariç her yerde yetişir. Hemen işlenmesi gerektiğinden fabrikaları üretim alanları yakınında kurulmuştur. Şu anda ülkemizde 30'a yakın şeker fabrikası bulunmaktadır.
Çay fabrikaları: Trabzon - Rize arasındaki bölgede bulunmaktadır.
Un fabrikaları: Buğday, Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz kıyıları dışında her yerde yetiştirilir. Aynı zamanda halkın temel besin maddesidir. Bu nedenle un fabrikaları her bölgeye dağılmıştır.
Makarna ve bisküvi fabrikaları daha çok İç Anadolu'da yoğunlaşmıştır.
Zeytin yağı fabrikaları: Ege ve Güney Marmara'da yoğun olarak görülür. Özellikle Edremit, Ayvalık, Burhaniye, Aydın, İzmir çevresinde yoğunlaşmıştır.
Ayçiçek yağı fabrikaları: Trakya'da yoğun olmakla birlikte, İç Anadolu, Ege ve Güneydoğu Anadolu'da da görülür. Soya ve mısırdan ise Akdeniz Bölgesi'nde yağ elde edilir.
Tütün fabrikaları: İstanbul, İzmir, Samsun, Tokat, Malatya, Adana ve Bitlis'de bulunmaktadır.
İspirtolu içki ve şarap fabrikaları: İstanbul, Yozgat, Diyarbakır, Tekirdağ, İzmir, Ankara, Kırşehir, Gazi Antep, Elazığ gibi merkezlerde rakı, bira ve şarap fabrikaları bulunmaktadır.
Konserve ve salça fabrikaları: Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyı kesimlerinde yaygındır.
Süt ürünleri fabrikaları: İzmir, Balıkesir, Edirne, Erzurum, Elazığ, Kars, İstanbul, Trabzon ve Bursa çevresinde yer alırlar.
2. Dokuma, Tekstil ve Deri Sanayii
Dokuma ve giyim, Türkiye'de en gelişmiş ve üretimin önemli bir kısmının ihraç edildiği bir sanayi koludur. Gelişmiş ülkelerle rekabet edilebilmekte ve onların pazarlarına dahi girebilmektedir. Böylece ülkemize çok fazla döviz girdisi sağlanmaktadır.
Pamuk ipliği ve pamuklu dokuma: Adana, Antalya, K. Maraş, Tarsus, Nazilli, Denizli, Manisa ve İzmir
Yün ipliği ve yünlü kumaş: Hereke
Suni ipek ve kumaş: İstanbul ve Bursa
Tabii ipek ve kumaş: Gemlik ve Bursa
Hazır giyim sanayii: İstanbul, Bursa ve İzmir
Halıcılık: Isparta, Uşak, Gördes ve Kayseri
Deri ve kösele işleme: İstanbul, İzmir, Bolu, Gerede ve Uşak
3. Maden Sanayii (Metalurji Sanayii)
Demir - çelik fabrikaları: Karabük, Ereğli, İskenderun, Kırıkkale, Sivas ve İzmir'de bulunmaktadır.
Alüminyum fabrikaları: Seydişehir'de bulunmaktadır.
Bakır işleme fabrikaları: Samsun ve Artvin (Murgul) de bulunmaktadır.
Kurşun ve çinko fabrikaları: Elazığ ve Kayseri'de bulunmaktadır.
Krom işleme fabrikaları: Menteşe Yöresi'ndeki krom madeni Antalya'da, Elazığ ve çevresindeki kromlar da Guleman'daki fabrikalarda işlenmektedir.
4. Makine Sanayii
Türkiye otomotiv sanayiinde son yıllarda yabancı marka otomobillerin de fabrikalarının kurulmasıyla üretimde artış meydana getirmiştir. Bursa, İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Konya, Adana gibi merkezlerde otomobil, kamyon ve otobüs fabrikaları bulunmaktadır.
Eskişehir ve Adapazarı'nda lokomotif ve vagon fabrikaları, Ankara - Mürted'de uçak fabrikası, İstanbul, Tuzla, Pendik, Gölcük ve İzmir'de gemi tersaneleri bulunmaktadır.
5. Kimya Sanayii
Petrokimya: Batman, İzmit, Mersin, İzmir ve Kırıkkale'de petrol rafinerileri bulunmaktadır.
İlaç fabrikaları: İstanbul, İzmir, Ankara, Adapazarı çevresinde yoğunlaşmıştır. 130 civarında ilaç fabrikamız bulunmaktadır.
Lâstik fabrikaları: İzmit, Adapazarı ve Kırşehir'de bulunmaktadır.
Gübre fabrikaları: Mersin, Bandırma, Elazığ, Kütahya, Tekirdağ ve İskenderun'da bulunmaktadır. ülkemizdeki gübre üretimi yeterli değildir.
6. Orman ürünleri Sanayii
Ağaç malzemeden üretilen tüm malzemeler orman ürünleri endüstrisine girer. Karadeniz Bölgesi'nde hammadde fazla bulunduğundan burada gelişmiştir.
Başlıca kereste fabrikaları Düzce, Bartın, Ayancık, Rize, Ordu, Ardeşen, Burdur, Antalya ve Isparta'da bulunur.
Mobilya Sanayii: Adapazarı, Ankara, İnegöl, İstanbul, İzmir ve Kayseri'de gelişmiştir. Türkiye mobilya ürünlerini ihraç edebilmektedir.
Kâğıt fabrikaları: İzmit, Balıkesir, Giresun, Zonguldak, Taşucu, Dalaman, Bolvadin, Bartın ve Denizli çevresinde bulunur.
7. Çimento, Cam, Seramik Sanayii
Bu sanayi koluna taşa, toprağa bağlı sanayi kolu da denilmektedir.
Çimento fabrikaları: Hammaddesi kolay temin edilir. Her bölgede inşaat sanayiinde kullanılır. Ayrıca ulaşım masrafları maliyeti artırır. Bu nedenle çimento fabrikaları Türkiye'nin her bölgesine dağılmıştır. İstanbul, İzmit, Adana, İzmir, Elazığ, Mersin, Yozgat, Denizli, Adıyaman, Ordu gibi merkezler bunlardan bazılarıdır.
Cam fabrikaları: İstanbul, Denizli, Mersin, Kırklareli ve Sinop'ta cam fabrikaları bulunmaktadır. ülkemiz cam ürünleri üretiminde ve ihracatında Dünya'da sayılı ülkeler arasındadır.
Seramik fabrikaları: Çanakkale, Bilecik, Kütahya, İstanbul ve İzmir'de bulunmaktadır. üretimin bir kısmı yurt dışına ihraç edilir.
İç Anadolu Bölgesi'nin sanayi kolları nelerdir?
Karadeniz Bölgesi'nin sanayi kolları nelerdir?
Marmara Bölgesi'nin sanayi kolları nedir?
YORUMLAR