ŞEMALAŞTIRMA a. Fels. insanoğlunun, duyarlık vesilesiyle ve deneysel sezgiden hareket ederek gerçekliğin öğelerini soyutlamasını ve...
ŞEMALAŞTIRMA a. Fels. insanoğlunun, duyarlık vesilesiyle ve deneysel sezgiden hareket ederek gerçekliğin öğelerini soyutlamasını ve tekrardan kurmasını elde eden süreç.
*ANSİKL. Şemalaştırma, duyusaldan kavranabilire, duyusal verilerden kavramlara geçişle ilgili bir idrak ve bilgi sorunudur. Kant, bu problemi, transsendental imgelemin, doğrusu şemanın üretimini ileri sürerek çözer. Ona nazaran, şema, anlığın katışıksız (salt) kategorilerini, deneysel sezginin görüngülerine (fenomenlerine) uygular. Bu çözüm, kategorilerin var olması koşuluna dayanır. Fakat şekil kuramcıları, salt algısal düzeyde ve sanatla alakalı yaratışa ilişkin olarak, mesela gözün yaratıcı bulunduğunu gösterdiler. Şu demek oluyor ki gözün, yalın imge ile kavram içinde yer edinen bir modele, bir örüntüye (pattern) nazaran gördüğünü saptadılar. Fakat bu modelin bir şema mı yoksa bir simge mi olduğu sorulabilir. Bu soruya verilecek yanıt, anglosakson mantıkçılarının çözümleyici bakış açısından dil ile fiil arasındaki bağıntılar sorununa verilen cevaba bağlıdır.
*ANSİKL. Şemalaştırma, duyusaldan kavranabilire, duyusal verilerden kavramlara geçişle ilgili bir idrak ve bilgi sorunudur. Kant, bu problemi, transsendental imgelemin, doğrusu şemanın üretimini ileri sürerek çözer. Ona nazaran, şema, anlığın katışıksız (salt) kategorilerini, deneysel sezginin görüngülerine (fenomenlerine) uygular. Bu çözüm, kategorilerin var olması koşuluna dayanır. Fakat şekil kuramcıları, salt algısal düzeyde ve sanatla alakalı yaratışa ilişkin olarak, mesela gözün yaratıcı bulunduğunu gösterdiler. Şu demek oluyor ki gözün, yalın imge ile kavram içinde yer edinen bir modele, bir örüntüye (pattern) nazaran gördüğünü saptadılar. Fakat bu modelin bir şema mı yoksa bir simge mi olduğu sorulabilir. Bu soruya verilecek yanıt, anglosakson mantıkçılarının çözümleyici bakış açısından dil ile fiil arasındaki bağıntılar sorununa verilen cevaba bağlıdır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR