Sentez : Tez ve antitezin birleşimi. Zamanla kendisi bir tez halini alır ve onun da antitezi oluşur. Bunlar yine birleşir ve bir sentez çık...

Sentez : Tez ve antitezin birleşimi. Zamanla kendisi bir tez halini alır ve onun da antitezi oluşur. Bunlar yine birleşir ve bir sentez çıkar ortaya. Bu sentezin yine bi antitezi olur ve... (bkz: kısır döngü)

Detaylı Açıklarsak : Genel kabul görmekte olan fikre TEZ denilir. ANTİ-TEZ genel kabul gören fikre karşı çıkan, onu olumsuzlayan (negation) fikirdir. Hem tez, hem de anti-tez bu noktada bilindiği ve çarpıştırıldığı için ortaya çıkan yeni fikir bunları bağdaştıran daha sağlıklı, daha bilinçli bir fikirdir: bu üst yeni fikire SENTEZ denilir. Böylece sürekli gelişme sağlanır ve bilinç giderek daha üst düzeylerde oluşur. Dialektik, işte bu şekilde giderek daha üst düzeyde oluşan tezler, anti-tez ve sentezlerin oluşturduğu karşıtları mücadelesi ve birlikteliğini inceleyen ve oluşan bu gelişmenin yasalarını ortaya çıkaran bir düşünce bilimidir.
Örnek:
TEZ: bardağın yarısı boş
ANTİ-TEZ: bardağın yarısı dolu
SENTEZ: bardağı oluşturan hacmin yarısı su ile, diğer yarısı ise hava ile dolu.

Görüldüğü gibi sentez gerçeğin daha derinlemesine bilinmesine sebep olmaktadır. Ancak bu senteze karşı da yeni anti tezler ileri sürülebilir: bardaktaki suyun ve havanın sıcaklık ve basınçtan dolayı farklı genleştiğini ve yarı yarıya dolu olmanın belli basınç ve sıcaklıklar dışında geçerli olmadığını ileri süren anti-tezler gibi. Fikirlerin çatışması ve devinme böylece sürekli olarak devam eder.

Komik Örnek:
Tez: havlayan köpek ısırmaz.
Anti Tez: havlayan köpek ısırır.
Sentez: havlayan köpek ısırır veya ısırmaz, kaçmalıydım hemen.

Sentez : (Felsefede)

Yalından karmaşık olana, külliden cüziye, zorunludan olasıya, ilkeden onun uygulanmasına, genel yasadan bireysel duruma, nedenden etkiye, öncülden varılan sonuca giden düşünme biçimi, bireşim.

Sentez : (Kimyada)

İki farklı maddenin birleşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özellikte bir madde meydana getirmesi olayına sentez denir. Sentez olaylarında yeni özellikte bileşik çeşitleri elde edilir.
Sentez ayrışmanın karşıtı bir olaydır. Her sentez olayı mutlaka bir kimyasal olaydır. Bir sentez olayına giren maddeler element veya bileşik halde bulunabilir.

Örnek:
H2 + 1/2O2 >> H2O (Hidrojen+Oksijen >> Su)
CaO + CO2 >> CaCO3 (Kalsiyum oksit + Karbın dioksit >> Kasiyum Karbonat)

Modern Evrimsel Sentez:

Darwin'in Evrim Kuramı ile Mendel'in kalıtım kuramını modern moleküler biyoloji ve matematiksel popülasyon genetiği ışığında birleştiren modern evrim kuramının adı.

Sentez : (Kitap)

Yusuf Mirdoğan'ın reenkarnasyonla ilgili 1974 tarihli kitabı (Tekin Yayınevi, İstanbul).

Kemosentez :

Işık enerjisi olmadan organik madde üretilmesi.

Fotosentez :

Klorofil taşıyan canlılarda ışık enerjisi kullanılarak organik bileşiklerin üretilmesi.

Sentez Nedir ?

(Detay)
Sentez, mantıkta, tümdengelime (dedüksiyon) dayalı akıl yürütmenin genel me­toduna verilen isimdir. Bu genel metod, basitten karmaşığa, genelden özele, tümelden tikele, zorunlu olandan olumsal (contingent) olana, bir ilkeden onun tatbikine, sebepten neticeye giderek çözüme ulaşma veya mevcut bir problemi çözme amacını taşır. Sentez, yine mantıkta ve onun bir bölümü veya yan çalışma dallarından biri olan metodolojide (yöntembilimde) analiz yolu ile elemanlarına ayrılmış bir bütünün yeniden birleştirilmesi ve oluşturulması anlamına gelmektedir. Gerçek bir sentezin hedefi, basit öğeleri bir araya getirerek yeni bir bütün yapmaktır. Ancak sentezin, gerçek bir bilimsel çalışmanın bütün aşamalarında, başarılı bir sonuç verebilmesi İçin analiz metodu ile ortak bir çalışmaya girmesi gerekir. Zira, bilinmeyen bir şeyi bulup çıkarmak gibi bir özelliğinin yanında metodolojinin bir önemli niteliği de bilinen birşeyi başkalarına gösterip ispat etmek için fikirlerin iyi bir şekilde sınırlanması ve kullanılmasıdır. Bu ikinci amacın gerçekleşmesi ise ancak sentez yardımı ile mümkündür. Sentez metodu, mevcut bütünün analiz yolu üe parçalarına ayrılması sonucu gerçekleştirilen ipsatlamalanın bütüncül bir sonuç, mantıkî bir tutarlılık ile doğrulanmaları ve genel bir kuralın ve kanunun oluşturulması için de önemli bir işleve sahiptir.

Sentez, ele aldığı, analiz yolu ile çözüm­lenen ve ayrıştırılan parçalar ve bu parça­lardan oluşan bütünün özelliğine ve cinsine göre ikiye ayrılır. Bunlar, deneysel sentez ve rasyonel sentez olarak adlandırılmaktadırlar.

Deneysel sentez veya bileşim, cisimler veya maddî varlıklar, nesneler üzerinde yapılan sentezlerdir. Bilimsel çalışmaların deney ve gözlem aşamalarında kullandığı sentez bu tür oluşturulan deneysel sentezdir. Mesela, oksijen ve hidrojen moleküllerine ayrıştırılan suyun tekrar bileşimi veya prizma ile ayrılmış olan yedi rengi birleştirerek tekrar güneşin beyaz ışığını yapmak, birer deneysel sentezdir.

Rasyonel (zihinsel, manevî) sentez ise basit elemanlarına ayrılmış olan bir kavram veya fikri birleştirmeyi ifade etmektedir. Özellikle matematik alanında rastlanılan ve sık sık başvurulan rasyonel sentez, bilimsel çalışmaların teori, varsayım ve bilimsel kanun oluşturulması safhalarında da kullanılmaktadır. Nitekim deneysel bilimlerle de teorilerin kurulması bir sentez aşamasını ifade etmektedir. Bu aşamada tümdengelimin (dedüksiyonun) yardımıyla çeşitli fikirleri, deneysel veriler ve gözleme dayalı sonuçlar ile düzenleme, birleştirme, bütüncül (total) bir yargıya, fikre ulaşma sözkonusudur. Mesela, fizikte evvelce bulunmuş mevcut bir yerçekimi kanunu belirtilir ve bir iki deney yapılarak kanun ispat edilir. Psikolojide, en basit eleman ve tüm ruhî ve zihinsel faaliyetlerin ilk aşaması olarak kabul edilen duyumlardan hareket ederek bunların karmaşık şekilleri olan çağrışım, hayalgücü, yargılar ve akıl yürütmelerin meydana gelişleri, oluşumları gösterilir. Tarih alanında ise geçmiş bir olayın doğrulanması veya bir geçmişi canlandırmak amacıyla birçok belgeler toplanır ve bunların yardımıyla binlerce ve hatta yüzbinlerce yıl önceki toplumların hayatı, geçirdiği evreler tesbit edilir ve yeniden kurulur. Burada ve bu gibi pek çok bilimsel çalışma örneklerinde hep tümdengelime (dedüksiyona) dayalı bir düzenleme, birleştirme, kısaca bir sentez sözkonusudur.

Bilimsel metodun Önemli iki akılyürütme biçimi olan tümdengelim (dedüksiyon) ve tümevarım (endüksiyon) yanında bunları tamamlayan ve bunlardan daha yüksek birer dereceye sahip olduğu söylenen yöntemler, analiz ve sentezdir. Tümevarım ve tümdengelim metodlan, basit deneysel ilişkilere dayanır; eşya ve olayların görünüşlerine göre niteliklerini ele alırlar. Analiz ve sentez ise daha derin ve esaslı özellikler araştırır. Olaylar ve olgular arasındaki ölçüyü ve kesinliği sağlayan ve koyan da yine bu iki metod, analiz ve sentezdir. Tümevarımın en yüksek şeklinin analiz olmasının yanında, sentez, dedüksiyonun daha yüksek şeklidir. Bu anlamda, bilimsel çalışmalar teori veya varsayım oluştururken mevcut kanunlar ve varsayımlardan hareketle sentez ile başlar, deneysel çalışmalar esnasında analize başvurur ve bu deneylerin sonuçlarının değerlendirilmesi ve yeni kanunlar oluşturulması amacıyla son aşamada tekrar sentez metoduna yönelirler. Demek ki, bilimsel bir tavır, sentezanalizsentez grafiğini takip eder. Diğer bir bakış açısıyla da bilimlerin incelemelerinin başlangıcının tümevarım ve tümdengelim olduğu, analiz ve sentezin ise bunların ölçü ve kesinlik ka­zanmış bulunan yüksek şekilleri olduğu görülür.

Yukarıda belirtilen bilimsel çalışmalarda olduğu gibi zihnî ve düşünsel planda da iki sentez arasında bir analiz mevcuttur. Tam ve doğru bir bilgi elde etmek için iki sentez arasında bir analiz yapmak gerekir. Sentez bir ispat ve kontrol yoludur.

Sentezde iki mevcut şarta dikkat etmek gerekin
1 Bir bütünün ki bu bütün, bir nesne veya maddî bir bütün olabileceği gibi, zihinsel, aklî bir bütün, yani fikir de olabilir onu oluşturan gerçek unsurlarına ayrılmasına özen gösterilmelidir. Zira eksik veya fazla bir unsur, sentezin doğruluğunu ve hedefine ulaşmayı engeller.

2 Bir bütünden ayrıştırılmak suretiyle elde edilen parçalar veya unsurlar, gerçek ve doğru bir sıraya göre tertip edilerek birleştirilmelidir. Ayrıca bu tertipte, hiçbir unsurun dışta bırakılmamasına da dikkat etmelidir. Aksi takdirde, bütünün bütünselliğine (totalliğine) zarar vermiş olur.

Metot konusu üzerinde hassasiyetle duran ve hatta metodolojinin kurucusu olarak kabul edilen Descartes, bu son şarta, doğru sayım ve denetleme ismini vermektedir.

Deneysel sentez, bilimsel çalışmalara yöntem oluşturmalarından da görülebileceği gibi, daha çok yeni bir şey elde etmeye yarar. Zihinsel sentez ise daha çok bir ispatlama yolu olarak kabul edilir. Nitekim matematikte iki iane ikinin toplanması sonucunda dört edeceğinin söylenmesi bize yeni bir bilgi vermez. Sadece bir akılyürütme sonucu, mevcut bir iddianın ispatı yapılmış olur. Bu görüş, Kant’ın sentetikanalitik önermeler ayrımına kadar geri götürülebilir. Kimyasal ve fiziksel alanda ise elementin bileşimi sonucu elde edilecek olan yeni

bir bileşik veya iki rengin karıştırılması ile oluşturulacak bilinmeyen bir renk, bize ispatlama yolunu değil, yeni bir bilgi kazanma yolunu göstermektedir. Deneysel sentezler, bize daha çok yeni bir olguyu tanıtan, zihinsel sentezler ise yeni bir ispatlama biçimini gösteren sentez türleridir.

Genel metodolojik ve bilimsel olarak ele alınan sentez kavramı, mantıkta, diyalektik sürecin üçüncü aşaması olarak da kabul edilmiştir. Tez ile antitez ikiliğinin (düalitesinin) veya çatışmasının zorunlu bir sonucu olarak görülen sentez, en belirgin ve açık yorumunu Hegel (17701831)’de bulmaktadır. Hegel, evrenin yorumunda diyalektik bir işleyişin mevcudiyetine inanmaktadır. Ancak onu, daha sonraki diyalektikçilerden ve Özellikle diyalekükmateryalisilerden ayıran önemli ve Özgün yön, Hegel’in saf olarak tez ve antitezin varlığını kabul etmemesidir. O, sentezlerin var olduğunu söyler. Her sentez, kendi içinde mevcut olan bir tezantitez düalitesine ve bunlar arasındaki mevcut bir çatışmaya sahiptir. Bir şey, aynı zamanda karşıtını da içermektedir. Ancak, herşey kendilerinde mevcut bulunan karşıtlarını reddetmekledir. Bu red veya inkar sonucunda kendilerinden çıkan yeni bir şey bu ilk reddi de reddeder. Böylece bir sentez ortaya çıkar. Görüldüğü gibi, Hegel, sentezi, bir reddetmenin reddetmesi anlamında ele almaktadır.