Sevr Antlaşması Nedir

Sevr Antlaşması: (10 Ağustos 1920) Sevr Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’na son veren antlaşmadır. İtilâf Devletleri ile harpte yenilmiş ka...

Sevr Antlaşması: (10 Ağustos 1920) Sevr Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’na son veren antlaşmadır. İtilâf Devletleri ile harpte yenilmiş kabul edilen Osmanlı Devleti içinde 10 Ağustos 1920'de imzalandı. Fakat asla uygulamaya girmemiştir.

Birinci Dünya Savaşı’nı kazanan İtilaf Devletleri, yenilgiye uğrattıkları Almanya Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan ile hemen sulh antlaşması imzaladıkları halde, Osmanlı Devleti ile yapacakları antlaşmayı Osmanlının nasıl paylaşılacağı mevzusunda kendi aralarında çıkan anlaşmazlıklar sebebiyle geciktirmişlerdir.

Sevr Antlaşması’na imza atan devletler
Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Belçika, Ermenistan, Yunanistan, Polonya, Hicaz, Romanya, Çekoslovakya ve Sırp-Hırvat-Sloven Devleti.

İtilaf Devletlerinin Osmanlı ile yapacakları antlaşmayı geciktiren sebepler
1- İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devleti’ni kendi aralarında nasıl paylaşacakları mevzusunda tam karar verememeleri.
2- İzmir’in Yunanlılara verilmesi sebebiyle İngiltere ile İtalya içinde çıkan ihtilaf.
3- Türk milletinin işgal kuvvetlerine karşı gösterdiği tepki.
4- I.Dünya Savaşı esnasında İtilaf Devletleri içinde gizli saklı paylaşım antlaşmaları yapılmıştı. Antlaşmaya bakılırsa, Boğazlar ve çevresi ile Şark Anadolu Rusya'ya verilmişti. Ama Rusya'nın savaştan çekilmesi ve İtilaf Devletlerine cephe alması. Boğazların yeni durumunun belirlenmesi.

Yukarıdaki nedenlerden dolayı kati sulh anlaşmasının imzalanması gecikmiştir. Ama Ulusal Savaşım'nin organize olmaya başlaması ve TBMM'nin açılması antlaşmanın hazırlanmasını hızlandırmıştır.

Hazırlanan antlaşmanın metni, İtalya'nın San Remo kentinde meydana getirilen konferansta sonrasında son şeklini aldı. İtilaf Devletleri antlaşma şartlarını bildirmek için Osmanlı Devleti'ni Paris civarlarında meydana getirilen sulh konferansına davet ettiler (22 Nisan 1920).

Sevr Antlaşmasını imzalayan Osmanlı heyeti: Rıza Tevfik, Damat Ferid Paşa, Hadi Paşa ve Reşid Halis.

Çok ağır şartlar içeren bir antlaşma taslağı hazırlanmıştı. Konferansa katılan Osmanlı heyeti antlaşma şartlarını görünce dehşete tutuldu. Antlaşma şartlarına itiraz ettiler. Ama İtilaf Devletleri antlaşma şartlarını değiştirmeyi kabul etmediler.

Osmanlı Devleti'ni sulh antlaşmasını imzalamaya zorlamak için;
1 - Yunanlılar; Bursa, Balıkesir ve Edirne’yi işgal etti.
2 - İngilizler; Bandırma ve Mudanya'ya asker çıkardı.

Bunun üstüne Osmanlı Devleti antlaşmayı kabul etmek mecburiyetinde bırakıldı. Paris'e gönderilen Osmanlı Heyeti Sevr Antlaşması'nı imzaladı (10 Ağustos 1920).

Mühim : Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti bu antlaşmayı tanımadı. Meclis "Misak-ı Millî"ye yemin ederek, Türk topraklarının parçalanmasına müsaade etmeyeceğini dünyaya ilân etti.

Sevr Antlaşması'nın Maddeleri

1.Sınırlar (madde 27-36): Edirne ve Kırklareli dahil olmak suretiyle Trakya'nın büyük kısımı Yunanistan'a, Ceyhan, Antep, Urfa, Mardin ve Cizre şehir merkezleri Suriye'ye bırakılacak, İstanbul Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak duracak;
2.Boğazlar (madde 37-61): İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi silahtan arındırılacak, cenk ve sulh zamanında tüm devletlerin gemilerine açık olacak; Boğazlar'da deniz trafiği on ülkeden oluşan internasyonal bir komisyon tarafınca yönetilecek; komisyon lüzumlu görmüş olduğu süre Bağlaşık Devletler'in donanmalarını desteğe çağırabilecek;
3.Kürt Bölgesi (madde 62-64): İngiliz, Fransız ve İtalyan temsilcilerinden oluşan bir komisyon Fırat'ın doğusundaki Kürt vilayetlerinde bir mahalli yönetim düzeni kuracak; bir sene sonrasında Kürtler dilerse Milletler Cemiyeti'ne bağımsızlık için başvurabilecek
4.İzmir (madde 65-83): Ortalama olarak şimdiki İzmir ili ile sınırı olan alanda Osmanlı İmparatorluğu egemenlik haklarının kullanımını beş yıl süre ile Yunanistan'a bırakacak; bu sürenin sonunda bölgenin Osmanlı ya da Yunanistan'a alınması için plebisit yapılacak;
5.Ermenistan (madde 88-93): Osmanlı Ermenistan Cumhuriyeti'ni tanıyacak; Türk-Ermeni sınırını yargıcı sıfatıyla ABD Başkanı belirleyecek (Reis Wilson 22 Kasım 1920'de verdiği kararla Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis illerini Ermenistan'a verdi.)
6.Arap ülkeleri ve Adalar (madde 94-122): Osmanlı harpte ya da önceleri kaybetmiş olduğu Arap ülkeleri, Kıbrıs ve Ege Adaları üstünde hiçbir hak iddia etmeyecek;
7.Azınlık Hakları (madde 140-151): Osmanlı din ve dil ayrımı gözetmeksizin tüm vatandaşlarına eşit haklar verecek, tehcir edilen gayrimüslimlerin malları iade edilecek, azınlıklar her seviyede okul ve dini kurumlar kurmakta özgür olacak, Osmanlı'nın bu konulardaki uygulamaları gerekirse Bağlaşık Devletler tarafınca denetlenecek;
8.Askeri Mevzular (madde 152-207): Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri kuvveti, 15.000'i jandarma olmak suretiyle 55.000 personelle sınırı olan olacak, Türk donanması tasfiye edilecek, Marmara Bölgesi'nde askeri tesis bulunduramayacak, askerlik gönüllü ve paralı olacak, azınlıklar orduya katılabilecek, ordu ve jandarma Bağlaşık Denetim Komisyonu tarafınca denetlenecek;
9.Harp Suçları (madde 226-230): Harp döneminde kırım ve tehcir suçları işlemekle suçlananlar yargılanacak;
10.Borçlar ve Harp Tazminatı (madde 231-260): Osmanlı İmparatorluğu'nun mali durumundan dolayı cenk tazminatı istenmeyecek, Türkiye'nin Almanya ve müttefiklerine olan borçları silinecek; ama Türk maliyesi müttefiklerarası mali komisyonun denetimine alınacak;
11.Kapitülasyonlar (madde 260-268): Osmanlı'nın 1914'te tek taraflı olarak fesh etmiş olduğu kapitülasyonlar bağlaşık devletler vatandaşları lehine tekrardan kurulacak;
12.Tecim ve Hususi Hukuk (269-414): Türk hukuku ve yönetimsel düzeni derhal her alanda Müttefikler tarafınca belirlenen kurallara uygun hale getirilecek; sivil deniz ve demiryolu trafiği Bağlaşık devletler içinde meydana getirilen işbölümü etrafında yönetilecek; iş ve işçi hakları düzenlenecek.

Sevr Antlaşması’nın Önemi

1- Osmanlı Devleti’nin imzalamış olduğu son antlaşmadır.
2- Mebuslar Meclisinin onayından geçmediği için hukuken geçersiz bir anlaşmadır.
3- Misak-ı Ulusal’ye aykırı olması ve Türk milletinin bağımsızlığını tamamen ortadan kaldıran bir anlaşma olması sebebiyle TBMM tarafınca tanınmamıştır.
4- Türk halkıda bu antlaşmaya hiçbir süre onay vermemiş, düşmanla savaşarak işgalcileri Anadolu’dan atıp Sevr’in uygulanmasını engellemiştir.
5- Sevr Antlaşması, imzalandığı halde hiçbir süre yürürlüğe girmemiştir.
6- Osmanlı Devleti fiilen bitirilmiştir.

Sevr Antlaşması’nın Neticeleri

1- Sevr Antlaşması, Türk milletini hiç bir zaman umutsuzluğa sürüklemedi. Tersine savaşım enerjisini ve kararlılığını artırdı.
2- Sevr Antlaşması, Mebuslar Meclisi’nde onaylanmadığı için yasal dayanaktan yoksun kalmıştır.
3- 19 Ağustos 1920 tarihinde toplanan TBMM, Sevr Antlaşması’nı imzalayanların ve onaylayanların vatan haini sayılmalarını kabul etti.
4- TBMM, Sevr Antlaşması’nı tanımadığını duyuru etti.
5- Sevr Antlaşması Birinci Dünya Savaşı’ndan sonrasında uygulamaya konulamayan tek antlaşmadır.

Sevr Antlaşması uygulamaya konulamaması bakımından hangi antlaşma ile benzerlik gösterir?
Sevr Antlaşması, 93 Harbi’nden (Osmanlı-Rus savaşı) sonrasında 1878’de imzalanan Ayastefanos Antlaşması ile uygulamaya konulamaması bakımından benzerlik gösterir.