SEZGİSEL sıf. Sezgiyle ilişkili, sezgiden lanan şey için kullanılır: Sezgisel tur bilgi. *Fels. Sezgisel bilgi ya da bilim, Spirıoz...
SEZGİSEL sıf. Sezgiyle ilişkili, sezgiden lanan şey için kullanılır: Sezgisel tur bilgi.
*Fels. Sezgisel bilgi ya da bilim, Spirıoza' ya gore, kabul edilen şey ile düşünen şey arasındaki tam uygunluk.
*ANSİKL. Fels. Sezgisel bilgi Spinoza'nın üç türe ayırdığı bilginin en yüksek derecesidir. Sezgisel bilgi, Tanrı'nın bazı yüklemlerinin biçimsel özünün upuygun fikrinden, şeylerin özünün upuygun bilgisine doğru ilerler" (Etika, 2, 40, scolie 2). Ruh, şeyleri, Tanrı'nın aslı gereği mevcud şeyler olarak kavrar: "Ruhumuz kendini ve cismi bir tür sonsuzluğa haiz şeyler olarak görmüş olduğu seviyede, mecburi olarak Tanrı'nın bilgisine haiz olur ve Tanrı'da var bulunduğunu bilir ve kendini Tanrı'yla beraber kavrar" (Etika, 5, 30, scolie). Demek oluyor ki ruh, bir anlamda, sezgisel bilginin sebebidir: “Işık, kendi bilgisini kendisinde taşır" (Etika, 2, 43, scolie). Gerçekte sezgisel bilgi, bu bilgiye götürmüş olan fikir çabasının ve zihin egzersizin sonucu olmaktan çok başlangıcıdır: bu bilgiye ulaştığımızda, onun bizde en baştan beri var bulunduğunu görürüz. Zamana bağlı dil bunu ifadeye uygun değildir Ruhun"âdeta sonsuzdan beri varolmaya ve şeyleri kavramaya başladığı'hı söyleriz; oysa aslında, ruhun sonsuzdan beri bir ışıkla aydınlandığını, fakat bu ışığı sonradan bilmeye başladığını söylememiz gerekirdi. Eğer birinci tür bilgiden üçüncü tür bilgiye doğru bir gelişme ve ilerleme var ise bu, zihin gücünün giderek hayalgücüne dayanan bilgiye özgü atalete hükmedebilecek duruma gelmesindendir. "Ruh. yalnız açık ve seçik fikirlere haiz bir ruh olarak değil, bulanık fikirlere haiz bir ruh olarak da varlığını korumaya çalışır" (Etika, 3, 9). Bu "sürecin" sonunda ruh, daha yüksek bir yetkinliğe ulaşır; bu yetkinliğin bilinci tanrısal mutluluktur: "Bir kimse bu tür bilgide ne kadar yükselirse kendini ve Tanrı'yı o denli iyi bilir, kısaca o denli yetkin ve mutlu olur (Etika, 5, 31. scolie).
*Fels. Sezgisel bilgi ya da bilim, Spirıoza' ya gore, kabul edilen şey ile düşünen şey arasındaki tam uygunluk.
*ANSİKL. Fels. Sezgisel bilgi Spinoza'nın üç türe ayırdığı bilginin en yüksek derecesidir. Sezgisel bilgi, Tanrı'nın bazı yüklemlerinin biçimsel özünün upuygun fikrinden, şeylerin özünün upuygun bilgisine doğru ilerler" (Etika, 2, 40, scolie 2). Ruh, şeyleri, Tanrı'nın aslı gereği mevcud şeyler olarak kavrar: "Ruhumuz kendini ve cismi bir tür sonsuzluğa haiz şeyler olarak görmüş olduğu seviyede, mecburi olarak Tanrı'nın bilgisine haiz olur ve Tanrı'da var bulunduğunu bilir ve kendini Tanrı'yla beraber kavrar" (Etika, 5, 30, scolie). Demek oluyor ki ruh, bir anlamda, sezgisel bilginin sebebidir: “Işık, kendi bilgisini kendisinde taşır" (Etika, 2, 43, scolie). Gerçekte sezgisel bilgi, bu bilgiye götürmüş olan fikir çabasının ve zihin egzersizin sonucu olmaktan çok başlangıcıdır: bu bilgiye ulaştığımızda, onun bizde en baştan beri var bulunduğunu görürüz. Zamana bağlı dil bunu ifadeye uygun değildir Ruhun"âdeta sonsuzdan beri varolmaya ve şeyleri kavramaya başladığı'hı söyleriz; oysa aslında, ruhun sonsuzdan beri bir ışıkla aydınlandığını, fakat bu ışığı sonradan bilmeye başladığını söylememiz gerekirdi. Eğer birinci tür bilgiden üçüncü tür bilgiye doğru bir gelişme ve ilerleme var ise bu, zihin gücünün giderek hayalgücüne dayanan bilgiye özgü atalete hükmedebilecek duruma gelmesindendir. "Ruh. yalnız açık ve seçik fikirlere haiz bir ruh olarak değil, bulanık fikirlere haiz bir ruh olarak da varlığını korumaya çalışır" (Etika, 3, 9). Bu "sürecin" sonunda ruh, daha yüksek bir yetkinliğe ulaşır; bu yetkinliğin bilinci tanrısal mutluluktur: "Bir kimse bu tür bilgide ne kadar yükselirse kendini ve Tanrı'yı o denli iyi bilir, kısaca o denli yetkin ve mutlu olur (Etika, 5, 31. scolie).
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR